علوم اجتماعی و ارتباطات
ماهرخ حق پرس؛ سید حسین نبوی؛ محمد رضا کلاهی
چکیده
هدف این مقاله شناسایی دلالت‌های معنایی سوژۀ اخلاقی و بهنجار و سازوکارهای برساخت آن در نهاد خانواده است. رخدادهای تروماتیک نظیر قتل‌های ناموسی، برهه‌هایی هستند که با برهم‌زدن روابط درون خانواده از ظرفیت تحلیلی غنی برای شناسایی بایدها و نبایدهای درون خانواده برخوردارند. برای این منظور از رویکرد بازنمایی استوارت هال و برنامۀ ...
بیشتر
هدف این مقاله شناسایی دلالت‌های معنایی سوژۀ اخلاقی و بهنجار و سازوکارهای برساخت آن در نهاد خانواده است. رخدادهای تروماتیک نظیر قتل‌های ناموسی، برهه‌هایی هستند که با برهم‌زدن روابط درون خانواده از ظرفیت تحلیلی غنی برای شناسایی بایدها و نبایدهای درون خانواده برخوردارند. برای این منظور از رویکرد بازنمایی استوارت هال و برنامۀ پژوهشی قوی جفری الگزاندر استفاده شده است. پرسش‌های اصلی مقاله عبارت‌اند از: دلالت‌های معنایی سوژۀ اخلاقی و بهنجار در خانواده چیست؟ و سازوکار برساخت سوژۀ اخلاقی در خانواده چیست؟ برای پاسخ، 65 یادداشت و سرمقاله از روزنامههای «شرق»، «اعتماد ملی» و «همشهری» در یک بخش و روزنامههای جوان و کیهان در بخش دیگر که به بازنمایی قتل رومینا اشرفی پرداخته‌اند، با استفاده از چارچوب روشی روایت‌پژوهی و سنخ تحلیلی تحلیل تماتیک، بررسی و تحلیل شده‌اند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد در هر دو بخش، مؤلفه‌های مشابه از اخلاقیات فردی درون نهاد خانواده به‌عنوان امری بهنجار بازنمایی شده است. سوژۀ بهنجار،خودبنیان،خودتنظیم‌گر و استانداردشده که می‌تواند آرمان جهان یکدست‌شده در شبکۀ اطاعت و انقیاد را تحقق بخشد. اما متولیان این جهان آرمانی در دو روایت با هم متفاوت‌‌اند. متولیان در روزنامههای «جوان» و «کیهان»: خانوادۀ مقدس، پدر ناموس‌مدار و حقانیت تام حاکمیت، و در روزنامههای «شرق»، «اعتماد ملی» و «همشهری»: پدر بهنجار، معیارهای حقیقت پنداشته‌شدۀ متخصصان روان‌شناسی و نظام آموزشی هستند.
