جامعه شناسی
صادق صالحی؛ پروانه شاطری
چکیده
مسائل محیطزیستی ناشی از رفتارهای انتفاعی انسانها با طبیعت ازیکسو، و لزوم انجام برنامههای سازگاری با تغییرات آب وهوایی ازسویدیگر، و نیز ناتوانی دستگاههای اجرایی در اجرای کامل برنامهها، سبب اهمیت یافتن مشارکت گستردۀ همۀ گروهها، ازجمله سمنهای محیطزیستی، میشود. مشارکت از عوامل گوناگونی تأثیر میپذیرد که یکی ...
بیشتر
مسائل محیطزیستی ناشی از رفتارهای انتفاعی انسانها با طبیعت ازیکسو، و لزوم انجام برنامههای سازگاری با تغییرات آب وهوایی ازسویدیگر، و نیز ناتوانی دستگاههای اجرایی در اجرای کامل برنامهها، سبب اهمیت یافتن مشارکت گستردۀ همۀ گروهها، ازجمله سمنهای محیطزیستی، میشود. مشارکت از عوامل گوناگونی تأثیر میپذیرد که یکی از این عوامل برخورداری از سرمایۀ فرهنگی است. هدف مقالۀ حاضر، تحلیل جامعهشناختی تأثیر سرمایۀ فرهنگی اعضای سمنها بر مشارکت محیطزیستی است. روش انجام پژوهش، پیمایش بوده و برای گردآوری دادهها از روش پرسشنامه استفاده شده است. جامعۀ آماری پژوهش را همۀ اعضای سمنهای محیطزیستی شهر تهران تشکیل دادهاند. حجم نمونۀ 376 نفر با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی نسبی انتخاب شد و برای تجزیهوتحلیل دادهها نیز از نرمافزار SPSS استفاده شده است. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که سرمایۀ فرهنگی و مشارکت بیشتر پاسخگویان در «حد متوسط و بیشتر» است و با افزایش سرمایۀ فرهنگی و هریک از ابعاد آن بهگونهای جداگانه، مشارکت افزایش یافته و اعضای برخوردار از سرمایۀ فرهنگی توانستند با بهکارگیری سازوکارهای خلاقانه در موارد زیر نقش داشته باشند: ایجاد انگیزه برای مشارکت مردم و سرمایهگذاران، اجرای برنامههای نمادین با هدف ترویج، انتقال دانش و آموزش محیطزیستی، تسهیلگری، مطالبهگری، توانافزایی، افزایش تعامل با جامعه، تأثیرگذاری بر دولت و جوامع محلی، و.... بهاینترتیب، میتوان نتیجه گرفت که سمنهای محیطزیستی میتوانند در ایجاد زمینههای پایداری در بین مردم نقش داشته و مروجان خوبی برای برساخت مسائل محیطزیستی در سطح جامعه باشند.
مطالعات فرهنگی
محمدرشید صوفی؛ اعظم راودراد
چکیده
علیرغم وجود حجم زیاد مباحث نظری در خصوص فرهنگ تصویری، کمابیش با کمبود در روش های تحقیق و تحلیل متون تصویری به ویژه از نوع شهری آن مواجه هستیم. در مقاله حاضر روشتحقیق ترکیبی برای تحلیل، خوانش و تفسیر متون فرهنگ تصویری شهری معرفیشده است. برای دقیقترشدن این معرفی، یکی از نقاشیهای دیواری برجسته در شهر تهران، در قالب یک مطالعه ...
بیشتر
علیرغم وجود حجم زیاد مباحث نظری در خصوص فرهنگ تصویری، کمابیش با کمبود در روش های تحقیق و تحلیل متون تصویری به ویژه از نوع شهری آن مواجه هستیم. در مقاله حاضر روشتحقیق ترکیبی برای تحلیل، خوانش و تفسیر متون فرهنگ تصویری شهری معرفیشده است. برای دقیقترشدن این معرفی، یکی از نقاشیهای دیواری برجسته در شهر تهران، در قالب یک مطالعه موردی انتخاب و تحلیل شده است. تحلیل در دو سطح تحلیل نشانهشناختی و تحلیلگفتمان انجام گرفت: در سطح اول، از روش نشانهشناسی اُتول، و در سطح دوم، از نظریه گفتمان لاکلو و موف استفاده شد. یافتههای این روش ترکیبی نشان داد که نخست در سطح خرد در این نقاشی دالهایی نظیر طبیعت، شهر، مرد و زن به عنوان گرهگاههای متن شناسایی و روابط تقابلی آنها به شکل دوگانههای طبیعت (روستا)/شهر و مرد/زن را برجسته کرده است؛ دوم، گفتمانهای اصلی و رقیب شناساییشده در متن عبارتنداز گفتمان حفاظت از محیط زیست در برابر گفتمان رشد شهری و گفتمان مردسالاری در برابر گفتمان برابریطلبی جنسیتی (فمنیسم) که از طریق دالهای ویژهٔ خود در حال نزاع و تخاصم و اعمال هژمونی بر یکدیگر هستند. گفتمان حفاظت از محیط زیست و گفتمان مردسالاری به کمک بازنمایی مثبت دالهای کلیدیشان، نقش گفتمانهای مسلّط و غالب را در این متن بازی میکنند.
اعظم راودراد؛ بهارک محمودی
چکیده
مطالعة این امر که سینمای ایران در دهة چهل و پنجاه خورشیدی به چه تخیلی در باب تهران دامن زده است از اهداف اصلی نگارش این مقاله بهشمار میرود. این مطالعه از خلال تفسیر چهار فیلم که از تأثیرگذارترین فیلمهای دو دهة مورد نظر در دو سر طیف عامهپسند (گنج قارون: سیامک یاسمی)، (خاطرخواه: امیر شروان) و نخبهگرا (خشت و آیینه: ابراهیم گلستان)، ...
بیشتر
مطالعة این امر که سینمای ایران در دهة چهل و پنجاه خورشیدی به چه تخیلی در باب تهران دامن زده است از اهداف اصلی نگارش این مقاله بهشمار میرود. این مطالعه از خلال تفسیر چهار فیلم که از تأثیرگذارترین فیلمهای دو دهة مورد نظر در دو سر طیف عامهپسند (گنج قارون: سیامک یاسمی)، (خاطرخواه: امیر شروان) و نخبهگرا (خشت و آیینه: ابراهیم گلستان)، (رگبار: بهرام بیضایی) قرار میگیرند به انجام رسیده است. نتایج این تحلیل بیانگر این نکته است که هرچند سینمای عامهپسند و نخبهگرا در ظاهری متفاوت شهر را به تصویر کشیدهاند، تحلیل این آثار نشان میدهد که هر دوی این فیلمها که هرکدام یک جریان فکری غالب در زمانة خود را نمایندگی میکردهاند، نگاهی منفی به شهر داشتهاند و تناقضات موجود در بطن آن را در وضعیتی حاد به نمایش میگذارند.
طاهر روشندل اربطانی؛ سحر دادجو؛ فهیمه نگین تاجی
چکیده
در مقاله حاضر با استفاده از رویکرد مطالعات فرهنگی و از دریچه نگاه متفکران نظریه انتقادی زندگی روزمره، همچون هانری لوفور، میشل دوسرتو، و جان فیسک، و با استفاده از روش نشانهشناسی رولان بارت، به تحلیل نشانهشناختی و کشف معنای تصویر بازنمایی شده از ابعاد مختلف زندگی روزمره جوانان در بستر شهر تهران در سه فیلم «طهران، تهران»، «مرهم» ...
بیشتر
در مقاله حاضر با استفاده از رویکرد مطالعات فرهنگی و از دریچه نگاه متفکران نظریه انتقادی زندگی روزمره، همچون هانری لوفور، میشل دوسرتو، و جان فیسک، و با استفاده از روش نشانهشناسی رولان بارت، به تحلیل نشانهشناختی و کشف معنای تصویر بازنمایی شده از ابعاد مختلف زندگی روزمره جوانان در بستر شهر تهران در سه فیلم «طهران، تهران»، «مرهم» و «انتهای خیابان هشتم»، و در دو سطح دلالت آشکار و پنهان پرداخته میشود. انتخاب فیلمها بر اساس نمونهگیری هدفمند و توالی زمانی در ساخت فیلمها برای آشکار شدن نوع نگاه کارگردانانی از نسلهای متفاوت و نیز اهمیت نقش شهر به عنوان عنصر پیشبرنده روایت در آنها بوده است. تصویر ارائه شده از جوانان تهرانی نشان میدهد که تلقی آنها از رابطه و موقعیت شهروندی، تلقی عمودی است که با وجود تلاش برای مقاومت در مقابل منافع قدرت حاکم، در نهایت خود را در شرایطی به ناچار تابع و پذیرای منفعل تحولات محیط پیرامون میبینند. ویژگیهای خاص تهران، به مثابه اراده، نیرو، و فشاری بر جوانان، آنها را وادار به تصمیمگیری یا واکنشی میکند که اگر در این شهر نبودند چنین نمیکردند. شهری که در این فیلمها تصویر میشود محلی است که در آن شخصیتها روابطی کوتاه و ناپایدار دارند، فضای ناامنی است که آرزوهای جوانانش را سرکوب میکند و آنها را برای دستیابی به خواستههاشان به مکانی خارج از خود سوق میدهد. تهران جایگاه فاصلهگذاری میان قهرمانان، نسلها و شهروندان خود است که نسل جدید پرورشیافته در دامان خود را به بهای تلاش برای انتخاب و تعیین سرنوشت خود، از جریان اصلی جامعه به حاشیه میراند.
بهمن زندی؛ سید مهدی سمایی؛ مسعود شهبازی
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی خودرونوشتههای تهران و اردبیل است. با اینکه خودرونوشتهها قابلیت این را دارند که بتوانند موضوعی برای مطالعه در علوم مختلف قرار گیرند، تاکنون مطالعهای جامع و علمی در مورد خودرونوشتهها در ایران صورت نگرفته و فعالیتهای انجامشده در این ارتباط تنها محدود به جمعآوری و دستهبندی نوشتهها شده است. در این پژوهش ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر بررسی خودرونوشتههای تهران و اردبیل است. با اینکه خودرونوشتهها قابلیت این را دارند که بتوانند موضوعی برای مطالعه در علوم مختلف قرار گیرند، تاکنون مطالعهای جامع و علمی در مورد خودرونوشتهها در ایران صورت نگرفته و فعالیتهای انجامشده در این ارتباط تنها محدود به جمعآوری و دستهبندی نوشتهها شده است. در این پژوهش به این پدیده از دیدگاه علم زبانشناسی نگریسته شده است. مسائلی که در این تحقیق مورد توجه قرار گرفتهاند عبارتند از: بررسی نوع نمادهای بهکاررفته، بررسی نوع خطوط، مضامین مختلف خودرونوشتهها، بررسی تأثیر نوع خودرو بر نوشتهها، بررسی گرایش خودرونوشتهها به لحاظ هویتی و مطالعه گرایش خودرونوشتههای دارای مضمون اسم خاص به جنسیت خاص. نتایج مطالعه نشان میدهد خودرونوشتههای این دو شهر از میان نمادهای زبانی، تصویری و ریاضی بیشتر از نماد زبانی بهره بردهاند و به لحاظ خط از میان خطهای فارسی و لاتین بیشتر از خط فارسی برای نگارش استفاده شده است. در هردو شهر، نوع خودرو بر مضمون خودرونوشتهها تأثیر دارد و به لحاظ مضمون، بیشترین گرایش به مضمون مذهبی است. در هر دو شهر مورد مطالعه به لحاظ هویتی خودرونوشتهها بیشتر به سمت هویت ملی ـ اسلامی گرایش دارند. در مورد گرایش جنسیتی اسمهای خاص در هر دو شهر تهران و اردبیل گرایش به جنسیت مذکر است.