حسین ابراهیم آبادی
چکیده
فناوریهای اطلاعاتی و فضای مجازی برآمده ازآن، در حال شکلدادن سپهرجدیدی ازمطالعات روانشناختی،جامعهشناختی وفرهنگی مربوط به تأثیر متقابل فناوری، فرهنگ و انسان بهطور عام و تعامل فضای سایبر با فرهنگ، هویت و مناسبات انسانی است. مطالعات سالهای اخیر این حوزه، دستکم از این وجه قابل تأمل مینماید که آیا پیامدها و آسیبشناسیهای ...
بیشتر
فناوریهای اطلاعاتی و فضای مجازی برآمده ازآن، در حال شکلدادن سپهرجدیدی ازمطالعات روانشناختی،جامعهشناختی وفرهنگی مربوط به تأثیر متقابل فناوری، فرهنگ و انسان بهطور عام و تعامل فضای سایبر با فرهنگ، هویت و مناسبات انسانی است. مطالعات سالهای اخیر این حوزه، دستکم از این وجه قابل تأمل مینماید که آیا پیامدها و آسیبشناسیهای روانی و اجتماعی فضای مجازی ناشی از سرریز شدن مشکلات و مسائل جامعه و فضای واقعی در فضای مجازی است یا اینکه چالشها و آسیبهای اجتماعی موردنظر حاصل رشد و گسترش رسانههای الکترونیکی و فضای مجازی است؟ با این رویکرد، مقاله سعی دارد ضمن توصیف و تبیین تأثیر فرهنگ، جامعه و سنتهای برآمده از آن بر فضای مجازی و مناسبات و محتوای درون آن، واز دیگر سو، تأثیر فضای مجازی بر فرهنگ، کنشهای اجتماعی، هویت، نگرشها و رفتارهای فردی و جمعی، بر این نکته تأکید کند که با توجه به سابقه و تجربه کم تعامل انسان با فناوریهای اطلاعاتی و فضای مجازی، سخن گفتن قاطع درباره پیامدهای فناوریهای اطلاعات و ارتباطات و فضای مجازی عجولانه به نظر میرسد. از اینرو پیشنهاد میشود دو اصل در تحقیقات فرهنگی و اجتماعی فضای سایبر مفروض گرفته شود؛ یکی اینکه، در مطالعات فضای مجازی نباید دچار کژراهة تشخیص اولویتها شد و بهجای پرداختن به موضوعات پایه صرفاً به آسیبها و مشکلات ناشی از فناوریهای اطلاعات و ارتباطات روی آورد. دوم اینکه هم در ابعاد نظری و هم در ابعاد روشی در مطالعات فضای مجازی در حوزههای مختلف فرهنگی و اجتماعی نمیتوان صرفاً به نظرگاه و روشهای سنتی تکیه کرد و میبایست در نظر و روش و ابزارها، راههای جدیدی در پیش گرفت.