علوم اجتماعی و ارتباطات
سیدحسام قبله زاده؛ سیدعلیرضا افشانی؛ حسین اسلامی
چکیده
امروزه انسان‌ها با زیستن در عصر رسانه‌ای و اطلاعاتی در معرض انواع اخبار و اطلاعاتِ به ظاهر واقعی قرار گرفته‌اند که ماهیت شایعه‌‌گونۀ آن از چشم‌ها پنهان مانده است. انسان‌ها اغلب در مواجهه با چنین اخباری بدون اعتباریابی، به بازنشر آنها در دنیای مجازی و واقعی می‌پردازند که می‌تواند آسیب‌های امنیتی، اقتصادی و اجتماعی قابل ...
بیشتر
امروزه انسان‌ها با زیستن در عصر رسانه‌ای و اطلاعاتی در معرض انواع اخبار و اطلاعاتِ به ظاهر واقعی قرار گرفته‌اند که ماهیت شایعه‌‌گونۀ آن از چشم‌ها پنهان مانده است. انسان‌ها اغلب در مواجهه با چنین اخباری بدون اعتباریابی، به بازنشر آنها در دنیای مجازی و واقعی می‌پردازند که می‌تواند آسیب‌های امنیتی، اقتصادی و اجتماعی قابل تو‌جهی به همراه داشته باشد. از این‌رو مقاله حاضر با هدف شناسایی عمیق‌تر استراتژی‌های کاربران در مواجهه با اخبار و به‌ویژه شایعات در دنیای مجازی و فرایند فروکاست شایعه‌سازی و شایعه‌پذیری با رویکرد کیفی و روش نظریه‌ای زمینه‌ای اشتراوس و کوربین انجام گرفته است. براساس نمونه‌گیری هدفمند، 24 جوان یزدیِ فعال در فضای مجازی مشتمل‌بر 12 مرد و 12 زن در پژوهش مشارکت داشته و روایت‌های آنها مورد تجزیه‌و‌تحلیل قرار گرفته است. فرایند گردآوری داده‌ها به صورت همزمان با تجزیه‌و‌تحلیل آنها در سه مرحلۀ کدگذاری باز، محوری و گزینشی انجام شده است. یافته‌ها حاکی از پدیدۀ مرکزیِ دوآلیسم اعتماد به منابع خبری اعم از ملّی، غیرملّی و مجازی است که کاربران بر‌مبنای اعتماد قوی، ضعیف یا فقدان آن و سایر شرایط زمینه‌ای و مداخله‌گر در مواجهه با اخبار و شایعات، استراتژی‌هایی اعم از اعتبارسنجی استقرائی منابع خبری، پیگیری اخبار از منابع موثق، بازنشر سنجیدۀ مطالب معتبر و اپوخه شایعات را به‌کار می‌گیرند. در‌نهایت به‌واسطۀ زمانمندی شایعات، آموزش سواد رسانه‌ای، احتمال داغ بی‌اعتباری و غیره و استراتژی‌های نام‌برده، پیامدهایی چون فروکاست موقت بازدیدهای شایعه‌سازان و مسکوت‌شدگی شایعه مجال بروز خواهد یافت.
