مطالعات فرهنگی
علیرضا قربانی؛ نازمحمد اونق؛ عبدالرضا صالحی
چکیده
جوانان سرمایههای ارزشمند جامعه بوده و آینده آن جامعه را رقم خواهند زد. شناخت ابعاد و عوامل مختلف مؤثر بر جوانان امری ضروری و چارهجویی و حل مشکل آنان از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف این مقاله تحلیل جامعهشناختی عوامل اجتماعی فرهنگی مؤثر بر انزوای اجتماعی با مطالعه موردی شهر باغبهادران بوده است. روش تحقیق توصیفی و پیمایشی است ...
بیشتر
جوانان سرمایههای ارزشمند جامعه بوده و آینده آن جامعه را رقم خواهند زد. شناخت ابعاد و عوامل مختلف مؤثر بر جوانان امری ضروری و چارهجویی و حل مشکل آنان از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف این مقاله تحلیل جامعهشناختی عوامل اجتماعی فرهنگی مؤثر بر انزوای اجتماعی با مطالعه موردی شهر باغبهادران بوده است. روش تحقیق توصیفی و پیمایشی است و جامعه آماری، جوانان 17 تا 25 سال باغبهادران است. این جامعه آماری شامل 2000 نفر است که 322 نفر به روش نمونهگیری سهمیهای متناسب انتخاب گردیدند. چارچوب نظری این پژوهش با استفاده از اندیشمندان مختلف چون دورکیم، هاری آلپر، مرتن، زیمل، آلموند، پاول، اینگلهارت، گوئن، گیدنز و مارکوزه است. یافتهها نشان داد بین دینداری، مشارکت اجتماعی و انزوای اجتماعی رابطه مستقیم وجود دارد ولی معنادار نیست. بین پایگاه اجتماعی اقتصادی و انزوای اجتماعی رابطه معکوس و معناداری وجود دارد. بین میزان تماشای رسانههای جمعی و انزوای اجتماعی رابطه مستقیم و معنادار وجود دارد. همچنین بین پایگاه اجتماعی اقتصادی و میزان تماشای رسانههای جمعی با انزوای اجتماعی رابطه معناداری وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد دو متغیر مستقل و یک متغیر وابسته مدل خوبی بوده و قادر هستند انزوای اجتماعی را تبیین کنند. همچنین در مدلیابی معادلات ساختاری رسانه و پایگاه اقتصادیـاجتماعی توانسته بودند برازش مناسبی ارائه نمایند. در نتیجه، عوامل اجتماعی فرهنگی تبیینکننده انزوای اجتماعی است.
جامعه شناسی
محمدرضا طالبان
چکیده
علوم اجتماعی در طول بیش از دو قرن در مطالعهٔ علمی دین تحت سیطرهٔ «مفروضهٔ کنشگر نامعقول» قرار گرفته بود. دینداری و رفتارهای مذهبی بر اساس تفکر ابتدایی، انگیزشهای رواننژندی و شرطیسازی اجتماعی تبیین میشد و افول دین و دینداری نیز بهعنوان پیامدِ اجتنابناپذیر روشنگریهای علم و پیشرفتهای تکنولوژیک دیده میشد. از اواخر ...
بیشتر
علوم اجتماعی در طول بیش از دو قرن در مطالعهٔ علمی دین تحت سیطرهٔ «مفروضهٔ کنشگر نامعقول» قرار گرفته بود. دینداری و رفتارهای مذهبی بر اساس تفکر ابتدایی، انگیزشهای رواننژندی و شرطیسازی اجتماعی تبیین میشد و افول دین و دینداری نیز بهعنوان پیامدِ اجتنابناپذیر روشنگریهای علم و پیشرفتهای تکنولوژیک دیده میشد. از اواخر قرن بیستم و بهویژه اوایل قرن بیستویکم مجموعهای فزاینده از دادههای تجربی حاصل از تحقیقات علوم اجتماعی نشان دادهاند که این رویکرد سنتی به مطالعهٔ علمی دین معیوب میباشد. بسیاری از این دادهها، بهطور جدی، با مدعاهای قدیمی ولی محبوبِ دانشپژوهان علوم اجتماعی مبنی بر «ناسازگاری علم با دین»، «افول و زوال تدریجی دین» و «ریشههای آسیبشناختی التزام مذهبی» در چالش بودهاند. شواهد پژوهشی ارائهشده در مقالهٔ حاضر نیز نشان داد که اکثر ادبیات حجیم مربوط به ارتباط تحصیلات دانشگاهی با کاهش دینداری دانشجویان، که تحت سیطرهٔ پارادایم سکولاریزاسیون و فرضیهٔ ناسازگاری علم با دین تولید شده بود، از حمایت تجربی لازم برخوردار نیست. همچنین، تحلیل دادههای مربوط به دینداری مسلمانان ایرانی نشان داد که تفاوت دینداری جمعیت نمونهٔ تحقیق بیشتر تحتتأثیر زمینهٔ مذهبی خانوادگی آنان بوده است نه تحصیل در دانشگاه؛ به عبارت دیگر، آن چیزی که غالباً بهعنوان تأثیرات دانشگاه بر کاهشِ التزام مذهبی دانشجویان در مقایسه با همتایانشان، که فاقد تحصیلات دانشگاهی بودهاند، مطرح میشود اغلب بهخاطر تفاوت در زمینههای خانوادگی و جامعهپذیری اولیهٔ آنان قبل از ورود به دانشگاه بوده؛ نهاینکه محصول تجربیات آنان بعد از ورود به دانشگاهها باشد.
آرش حسنپور؛ ثریا معمار
چکیده
دینداری در زمانة کنونی متنوع و متکثر شده است. این مطالعه با پذیرفتن این پیشفرض که دینداری بهمثابه امری متنوع و متلون، خارج از دوگانة دیندار یا بیدین بودن افراد است، به شناسایی و تفسیر نوع خاصی از دینداری در بین جوانان شهر اصفهان پرداخته است. بدین منظور، با مرور مطالعات پیشین، در چارچوب روش کیفی، رویکرد تفسیری، سنت نظریة زمینهای ...
بیشتر
دینداری در زمانة کنونی متنوع و متکثر شده است. این مطالعه با پذیرفتن این پیشفرض که دینداری بهمثابه امری متنوع و متلون، خارج از دوگانة دیندار یا بیدین بودن افراد است، به شناسایی و تفسیر نوع خاصی از دینداری در بین جوانان شهر اصفهان پرداخته است. بدین منظور، با مرور مطالعات پیشین، در چارچوب روش کیفی، رویکرد تفسیری، سنت نظریة زمینهای و ابزار مصاحبه و در پرتو الهامات نظری زیمل در بحث دینداریهای نوگرا، دادههای تحقیق جمعآوری شد. نتایج یافتههای کیفی تحقیق، بیانگر آن است که میتوان با تأکید بر معیار «خودتشخیصی» فرد دیندار بهنوعی خاص از دینداری تحت عنوان دینداری «خودمرجع» اشاره کرد. نتایج این مطالعه و بررسی یافتههای کیفی همچنین گویای آن است که دینداری جوانان در این سنخ، بدل به امری شخصی، غیرالزامآور، خصوصی، سلیقهای، گزینشی، مبتنی بر تعقل، خرد فردی و همراه با نپذیرفتن دگرسالاری نهادهای دینی شده است و به سمت امری اقتضایی و لذتگرایانه سیر میکند. همچنین در این مطالعه تلاش شده است تا مدل پارادایمیک اخذشده از دادهها در چارچوب نظریة زمینهای در قالب شرایطِ علی، زمینهای، تعاملی و پیامدی، در ارتباط با ظهور و تأثیرات این سنخ دینداری، ترسیم، توصیف و تشریح شود.
سیروس اسدیان؛ مرضیه مقدم
چکیده
این تحقیق با هدف بررسی تأثیرمشاهدة کارتونهای مذهبی در دینداری دانشآموزان دختر پایة ششم ابتدایی صورت گرفته است. روش مورد استفاده شبهآزمایشی با طرح پیشآزمون و پسآزمون با گروه کنترل است. جامعة آماری شامل دانشآموزان دختر پایة ششم ابتدایی است که در مدارس غیردولتی شهر میاندوآب در سال تحصیلی 94-93 مشغول به تحصیل هستند. با ...
بیشتر
این تحقیق با هدف بررسی تأثیرمشاهدة کارتونهای مذهبی در دینداری دانشآموزان دختر پایة ششم ابتدایی صورت گرفته است. روش مورد استفاده شبهآزمایشی با طرح پیشآزمون و پسآزمون با گروه کنترل است. جامعة آماری شامل دانشآموزان دختر پایة ششم ابتدایی است که در مدارس غیردولتی شهر میاندوآب در سال تحصیلی 94-93 مشغول به تحصیل هستند. با روش نمونهگیری تصادفی پانزده نفر برای گروه آزمایش و پانزده نفر هم برای گروه کنترل انتخاب شدند. قبل از انجام هرگونه مداخلهای، سنجش دینداری در هر دو گروه از طریق پرسشنامه انجام شد. پس از گذشت دو هفته، در گروه آزمایش مداخلات لازم (پخش کارتونهای مذهبی) در طی یازده هفته صورت گرفت و در کلاس دیگر (گروه گواه) هیچگونه مداخلهای صورت نگرفت. در نهایت، پس از گذشت سه ماه مجدداً از طریق پرسشنامة سنجش دینداری در هر دو گروه انجام شد و نتایج با استفاده از تحلیل کواریانس چندمتغیره مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصله حاکی از آن است که کارتونهای مذهبی توانستهاند تغییرات معناداری را در دینداری دانشآموزان گروه آزمایش ایجاد کنند.
اعظم راودراد
چکیده
هدف از این مقاله توضیح رابطه میان برنامههای دینی و غیردینی در تلویزیون جمهوری اسلامی ایران، با دینداری در سطح جامعه است. برای رسیدن به هدف مقاله، در ابتدا مفاهیم مورد نیاز شامل برنامه دینی، برنامه غیردینی، تلویزیون دینی و تلویزیون ایدئولوژیک توضیح داده میشود؛ سپس با مراجعه به چند نمونه از انواع برنامههایی که در طیفی از برنامههای ...
بیشتر
هدف از این مقاله توضیح رابطه میان برنامههای دینی و غیردینی در تلویزیون جمهوری اسلامی ایران، با دینداری در سطح جامعه است. برای رسیدن به هدف مقاله، در ابتدا مفاهیم مورد نیاز شامل برنامه دینی، برنامه غیردینی، تلویزیون دینی و تلویزیون ایدئولوژیک توضیح داده میشود؛ سپس با مراجعه به چند نمونه از انواع برنامههایی که در طیفی از برنامههای غیردینی تا برنامههای دینی قرار میگیرند، چگونگی اثرگذاری آنها بر مخاطب در شکلدهی تعریفی از دین بهعنوان دین منحصر در حوزه خصوصی، یا دین فعال در هر دو حوزه عمومی و خصوصی مورد بررسی و توجه قرار میگیرد. در این مقاله نشان داده میشود از انواع برنامههای صرفاً دینی، صرفاً سرگرمکننده و دینیِ رسانهایشده، نوع سوم مطلوب تلویزیون دینی است.
نرگس تاجیک؛ حاتم قادری
چکیده
یکی از اتهامات منجر به محکومیت سقراط، بیدینی بود. از آنجا که آتن نیز مانند دیگر دولت شهرهای یونان عصر سقراط، مذهبی مدنی داشت یا بهعبارتی مذهب و سیاست درهمتنیده بودند، بیدینی بهمنزله عامل تهدید دولتشهر و جرمی مدنی محسوب میشد. بنابراین اتهامات مذهبی میتوانست همچون یک اقدام سیاسی خرابکارانه، سقراط را به مرگ محکوم کند. از طرفی ...
بیشتر
یکی از اتهامات منجر به محکومیت سقراط، بیدینی بود. از آنجا که آتن نیز مانند دیگر دولت شهرهای یونان عصر سقراط، مذهبی مدنی داشت یا بهعبارتی مذهب و سیاست درهمتنیده بودند، بیدینی بهمنزله عامل تهدید دولتشهر و جرمی مدنی محسوب میشد. بنابراین اتهامات مذهبی میتوانست همچون یک اقدام سیاسی خرابکارانه، سقراط را به مرگ محکوم کند. از طرفی در آپولوژی شواهدی دال بر دینداری سقراط وجود دارد که بهصورت سوگند به خدایان دولتشهر یا یادآوری خدمت به آنها، در اتهام بیدینی شبهه ایجاد میکند و این پرسش را دامن میزند که چرا سقراط بهرغم وجود شواهدی مبنیبر دینداریاش به اعدام محکوم میشود؟ این مقاله، ضمن نشان دادن ماهیت دینداری سقراط، تفسیری از نزاع خاموش سقراط و آتن که در صحنه دادگاه و اظهار دفاعیاتش آشکار میشود، بهدست میدهد. بر این اساس، ضمن اشاره مقدماتی به جایگاه دین در دولتشهر آتن، توضیح داده میشود که سقراط در پیام و ارتباط الهی غرق نمیشود بلکه با وارد کردن توجیهات شخصی مبتنی بر سلبیت، به تجربه شخصی ایمان دینی میپردازد و دین رسمی را بهچالش میگیرد؛ بدون آنکه دین جدیدی را جایگزین کند.