مطالعات فرهنگی
سیدیحیی خاتمی؛ سیدعلی صفوی؛ سیدمهدی خاتمی
چکیده
عزاداری محرم یکی از رویدادهای خاص و ریشهدار اسلامی است که طی قرنها با معنویت گره خورده است. این رویداد غالبا مسیرهای مشخص؛ «مسیرهای عزاداری» که از گذرهای سنتی و مکانهای مقدس عبور نموده را مقصد و هدف قرار میدهد. این مسیرها و فضاهای مرتبط در طی زمان علاوه بر خاطرهانگیزی و ایجاد هویت، به مکانهای مقدس و معنوی تبدیل شدهاند. ...
بیشتر
عزاداری محرم یکی از رویدادهای خاص و ریشهدار اسلامی است که طی قرنها با معنویت گره خورده است. این رویداد غالبا مسیرهای مشخص؛ «مسیرهای عزاداری» که از گذرهای سنتی و مکانهای مقدس عبور نموده را مقصد و هدف قرار میدهد. این مسیرها و فضاهای مرتبط در طی زمان علاوه بر خاطرهانگیزی و ایجاد هویت، به مکانهای مقدس و معنوی تبدیل شدهاند. اما شهرسازی معاصر ایران، بیشتر به جنبههای مادی توجه دارد و از فضاهای معنوی دور شده است. تغییرات و مداخلههای کالبدی گسترده در شهرهای سنتی و تهدید و خدشهدار شدن مسیرهای عزاداری، ضرورت انجام پژوهشهای بیشتر در این زمینه را نمایان میکند. این مقاله با استفاده از مطالعات تطبیقی-کیفی و آوردن شواهد و نمونههای متعدد از شهرهای مختلف ایران و با تاکید بر شهر اردبیل، تلاش کرده با تفسیر دادههای جمعآوری شده، ضمن اثبات و معرفی مسیرهای عزاداری به عنوان یک مسیر مقدس، ابعاد و وجوه معنوی آنها را مشخص نماید. اثرات معنوی رویداد عزاداری در دوره زمانی قبل از رویداد، حین رویداد و بعد از رویداد به همراه حاشیه آن بررسی شده است. نتایج نشان میدهد عوامل مختلف قدسی-مذهبی، کالبدی- فضایی، فرهنگی -اجتماعی، تاریخی -سیاسی و طبیعی وجوه مکانی مسیرهای عزاداری را تشکیل میدهند در این میان مقدس بودن و سپس بعد فرهنگی – اجتماعی وزن بیشتری در اینگونه فضاهای شهری به خود اختصاص میدهند. این مسیرها، از یک طرف فضا را به تاریخ پیوند میدهند و از طرف دیگر بعد نمادین و معنایی خاصی به آنها میافزایند که آنها را نسبت به سایر فضاها متمایز میکنند.
رسول ربانی؛ سیدعلی هاشمیان فر؛ محمد گنجی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف تبیین وضعیت قمهزنی در خمینیشهر اصفهان، به نقش عوامل فرهنگی مؤثر بر این پدیده میپردازد. جامعه آماری این تحقیق، مردم خمینیشهر (قمهزنان، تماشاچیان و افراد عادی) است که 411 نفر از آنها به عنوان حجم نمونه انتخاب شدهاند که از این میان، 69/8درصد مذکر و 30/2 درصد مؤنث بودهاند. روش تحقیق، از نوع پیمایش و شیوة نمونهگیری ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف تبیین وضعیت قمهزنی در خمینیشهر اصفهان، به نقش عوامل فرهنگی مؤثر بر این پدیده میپردازد. جامعه آماری این تحقیق، مردم خمینیشهر (قمهزنان، تماشاچیان و افراد عادی) است که 411 نفر از آنها به عنوان حجم نمونه انتخاب شدهاند که از این میان، 69/8درصد مذکر و 30/2 درصد مؤنث بودهاند. روش تحقیق، از نوع پیمایش و شیوة نمونهگیری به دلیل حساسیت موضوع مورد مطالعه، سهمیهای بوده است. کنکاش در جامعة آماری مورد مطالعه بر اساس پرسشنامة طراحی شده، به نتایجی منجر شده که برخی از آنها عبارتند از اینکه اگرچه برخی زنان در خمینیشهر قمه میزنند، اما فروانی مردان بیشتر از زنان است؛ تفاوت معناداری در قمهزنی مجردان و متأهلان مشاهده نشده است؛ شاغلان بیشتر از بیکاران به قمهزنی روی میآورند؛ به لحاظ تحصیلی، افراد با تحصیلات زیردیپلم بیش از افراد دارای تحصیلات عالیه قمه میزنند؛ محلة «فروشان» در خمینیشهر دارای بیشترین فراوانی و محلة «ورنوسفادران» دارای کمترین فراوانی است؛ و اینکه درآمد اثری در قمهزنی افراد مورد مطالعه ندارد. همچنین در بین انگیزههای متعدد برای قمهزنی، مهمترین انگیزهها، فرهنگی است که میتوان به موارد یادآوری وقایع روز عاشورا، احترام به بزرگان و نیاکان، ادای نذر و نیاز و استمرار و تحکیم فرهنگ عزاداری و... اشاره کرد.