جامعه شناسی
امید و ناامیدی در جامعه ایران: مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه‌های شهر تهران

خدیجه کشاورز

دوره 16، شماره 3 ، مهر 1402، ، صفحه 93-120

https://doi.org/10.22035/jicr.2023.3168.3472

چکیده
  دانشجویان نسلی هستند که در تعیین آینده کشور نقش دارند و ذهنیت آنان دربارۀ امید و ناامیدی برای طرح‌ریزی آینده‌شان در ایران، بر جامعۀ ایران تأثیرگذار است. موضوع امید و نگرانی دربار‌هٔ آینده در جامعه ایران سال‌هاست که اندیشمندان، سیاست‌ورزان و فعالان اجتماعی را متوجه خود کرده‌است. این مقاله تلاش می‌کند به چگونگی شکل‌گیری ذهنیت ...  بیشتر

جامعه شناسی
شرایط و زمینه‌های شکل‌گیری حکمرانی خوب در رسانه‌های اجتماعی با تأکید بر مؤلفۀ پاسخ‌گویی؛ یک مطالعۀ داده‌بنیاد

حمیدرضا عمادی؛ سیدعلیرضا افشانی؛ حسین اسلامی

دوره 16، شماره 1 ، فروردین 1402، ، صفحه 49-78

https://doi.org/10.22035/jicr.2022.3034.3366

چکیده
  مقالۀ حاضر، شرایط و زمینه‌های شکل‌گیری حکمرانی خوب را در رسانه‌های اجتماعی با تأکید بر مؤلفۀ پاسخ‌گویی، واکاوی کرده است؛ با استفاده از رویکرد کیفی و روش نظریۀ زمینه‌ای، و از طریق نمونه‌گیری نظری و هدفمند، تعداد 20 نفر از فعالان حوزۀ رسانه و مدیران شبکه‌های اجتماعی انتخاب شده و با آن‌ها مصاحبه‌های عمیقی انجام شد. نمونه‌گیری در ...  بیشتر

جامعه شناسی
سرمایه فرهنگی و مشارکت اعضای سازمان‌های مردم‌نهاد محیط‌زیستی

صادق صالحی؛ پروانه شاطری

دوره 16، شماره 1 ، فروردین 1402، ، صفحه 137-166

https://doi.org/10.22035/jicr.2023.2982.3321

چکیده
  مسائل محیط‌زیستی ناشی از رفتارهای انتفاعی انسان‌ها با طبیعت از‌یک‌سو، و لزوم انجام برنامه‌های سازگاری با تغییرات آب ‌و‌هوایی از‌سوی‌دیگر، و نیز ناتوانی دستگاه‌های اجرایی در اجرای کامل برنامه‌ها، سبب اهمیت یافتن مشارکت گستردۀ همۀ گروه‌ها، ازجمله سمن‌های محیط‌زیستی، می‌شود. مشارکت از عوامل گوناگونی تأثیر می‌پذیرد که یکی ...  بیشتر

جامعه شناسی
بررسی جامعه‌شناختی مفهوم بدنمندی زنان در مطبوعات دورۀ پهلوی دوم: مطالعه موردیِ نشریۀ «بیداری ما»

رایحه قره؛ سوسن باستانی

دوره 15، شماره 4 ، دی 1401، ، صفحه 61-88

https://doi.org/10.22035/jicr.2023.2769.3153

چکیده
  با آغاز نوسازی در ایران در دوره رضاشاه و به‌دنبال پیاده‌سازی سیاست‌های کنترلی و انضباط‌بخش، بدن به کانون سیاست ایران وارد شد. در این دوره، بدن زنانه که پیش از این در حاشیه قرار داشت، به یک‌باره به مرکز سیاست وارد شد. اگرچه محمدرضاشاه اقتدار سیاسی پدرش را نداشت، اما سیاست‌های او در مواجهه با مدرن‌سازی از طریق بدن زنانه، استمرار ...  بیشتر

جامعه شناسی
سلفیت به مثابه سبک زندگی؛ تحلیل روایت سلفی‌های جهادی استان کرمانشاه

امید قادرزاده؛ کاوه عباسی

دوره 15، شماره 4 ، دی 1401، ، صفحه 89-121

https://doi.org/10.22035/jicr.2023.3032.3363

چکیده
  مناطق اهل سنت در کرمانشاه به پایگاه گفتمان‌های مختلف اسلام‌گرا از جمله سلفیت تبدیل شده است. نظر به حضور، کنشگری و گسترش سلفیت در این مناطق، مقالۀ حاضر درنظر دارد تا با روش تحلیل روایت به واکاوی سبک زندگی سلفی‌ها بپردازد. بر مبنای یافته‌ها، تجارب فراغتی سلفی‌ها محدود، هدفمند و سلامت‌محور است و با هدف تبلیغی به فراغت مجازی روی می‌آورند. ...  بیشتر

جامعه شناسی
مطالعۀ کیفی آشنایی با سبک زندگی «نییت»‌ها در تهران

احمد نادری

دوره 15، شماره 4 ، دی 1401، ، صفحه 123-151

https://doi.org/10.22035/jicr.2023.3015.3348

چکیده
  «نییت»‌ها به‌عنوان افرادی که نه درس می‌خوانند و نه کار و حرفه‌ای دارند، در سال‌های اخیر در مباحث آماری و اجتماعی کشورهای دیگر جایگاه جدیدی را به خود اختصاص داده‌اند؛ هرچندکه سهم ایران در پرداختن به این مفهوم نزدیک به صفر است. این مقاله برای نخستین‌بار به سبک زندگی «نییت»‌ها پرداخته است. از میان تعاریف مربوط به دو مفهوم ...  بیشتر

جامعه شناسی
عرفی‌زدایی بین کاربران اینستاگرام؛ ارائه یک نظریه مبنایی

محمدحسین سیاح طاهری

دوره 15، شماره 2 ، تیر 1401، ، صفحه 39-71

https://doi.org/10.22035/jicr.2022.2611.3028

چکیده
  برخلاف برخی نظریه‌ها، شبکه‌های اجتماعی مجازی منجر به عرفی‌شدن همه کاربران خود نشده‌اند. در این مقاله به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که مهمترین عوامل تقویت‌کننده عرفی‌زدایی در شبکه‌های اجتماعی مجازی، و به صورت موردی اینستاگرام، چیست و کاربران به چه شیوه و تکنیک‌هایی در مقابل اثرات عرفی‌کننده شبکه‌های اجتماعی مقاومت می‌کنند؟ ...  بیشتر

جامعه شناسی
مدارای اجتماعی در جامعۀ فردگرا: مطالعۀ تأثیر فردگرایی بر مدارای اجتماعی جوانان در شهر بجنورد

هادی افرا

دوره 15، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 43-68

https://doi.org/10.22035/jicr.2022.2832.3202

چکیده
  در دنیای فردگرای امروز که گروه‌ها، نهادها، هویت‌ها و نگرش‌های متنوعی در آن به وجود آمده‌ است، احتمال برخورد فرهنگ‌ها خصوصاً بین جوانان امری محتمل است. در چنین شرایطی این مدارای اجتماعی است که مانع شکل‌گیری خشونت و تعارضات در جامعۀ دارای تنوع فرهنگی می‌شود. ازاین‌رو، این مقاله به مطالعۀ رابطۀ فردگرایی و مدارای اجتماعی در میان ...  بیشتر

جامعه شناسی
رنگ به مثابه امر سیاسی: تأملی زیبایی‌شناختی _ زبانشناختی

مجید ازادبخت؛ اصغر فهیمی‌فر؛ محمدرضا تاجیک

دوره 14، شماره 3 ، مهر 1400، ، صفحه 57-83

https://doi.org/10.22035/jicr.2022.2497.2930

چکیده
  رنگ، تنها رنگ نیست؛ نماد، زبان، پیام، دلالت، هنر، قدرت، مقاومت، و سیاست است. رنگ، عنصری دیداری، ارتباطی، و ادراکی است که می‌تواند احساسات آدمیان را تحریک یا تسکین بخشد و کنش گفتاری و رفتاری آنان را تغییر و جهت دهد. در آموزه‌های ادیان و نحله‌های فکری و سیاسی، از رنگ به‌عنوان یک نماد یا عامل تمایز از دیگران بهره گرفته شده و بازنمایی‌ها ...  بیشتر

جامعه شناسی
ریشه‌ها و پیامدهای پدیدۀ بی‌تفاوتی اجتماعی: مطالعه موردی شهروندان استان ایلام

علی فیض اللهی؛ خلیل کمربیگی

دوره 14، شماره 3 ، مهر 1400، ، صفحه 151-179

https://doi.org/10.22035/jicr.2022.2729.3121

چکیده
  بی‌تفاوتی، کنشی منفعلانه است که در آن، افراد از مشارکت فعال و انجام کنش‌های دگرخواهانه اجتناب کرده و در مورد مسائل جامعه، بی‌اعتنا می‌شوند. هدف از انجام این پژوهش، واکاوی پدید‌ۀ بی‌تفاوتی اجتماعی در استان ایلام و یافتن زمینه‌ها و پیامدهای آن است. این مقاله به روش کیفی، مبتنی‌بر رهیافت نظریۀ زمینه‌ای، و با بهره‌مندی از راهبردهای ...  بیشتر

جامعه شناسی
چالش‌های دین و موسیقی در ایران معاصر (1350 تا 1396)؛ پژوهشی تاریخی

حسین سروی؛ حسن محدثی گیلوایی؛ رضا صمیم

دوره 14، شماره 2 ، تیر 1400، ، صفحه 1-37

https://doi.org/10.22035/jicr.2021.432

چکیده
  این مقاله دیدگاه حکومت نسبت به موسیقی ایران معاصر و نیز نسبت بین دین و هنر را طی سال‌های 1350 الی 1396 را موردبحث قرار می‌دهد. بدین‌منظور، رابطهٔ دو نهاد دین و هنر از منظر جامعه‌شناسی دین و جامعه‌شناسی هنر مورد بررسی قرار گرفت. در این مقاله از دو رویکرد کیفی استفاده شد: 1. روش تاریخی که ابزار آن اسناد تاریخی (روزنامه‍ها) و تاریخ شفاهی ...  بیشتر

جامعه شناسی
زندگی در چارک چهارم؛ مطالعه سبک زندگی محلات محروم شهر کرمانشاه

جلیل کریمی؛ ساجده واعظ زاده

دوره 13، شماره 4 ، دی 1399، ، صفحه 51-83

https://doi.org/10.22035/jicr.2021.2300.2785

چکیده
  در یک قرن اخیر، توسعهٔ تمرکزگرا، نامتوازن و نابرابر سامان اجتماعی ایران را با چالش‌های جدی، از جمله محرومیت فزاینده در برخی مناطق کلان‌شهرها، روبرو کرده است. شهر کرمانشاه، علاوه براین فرایند، به سبب عوامل دیگری همچون جنگ تحمیلی و ویژگی‌های جغرافیایی، اجتماعی و فرهنگی، این محرومیت را به‌صورت مضاعف تجربه کرده است. این محرومیت، ...  بیشتر

جامعه شناسی
عوامل اجتماعی مؤثر بر گرایش زنان به مدیریت بدن در شهر قم

اسداله بابایی فرد؛ طاهره یوسفی فر؛ زهرا امجدی

دوره 13، شماره 4 ، دی 1399، ، صفحه 119-145

https://doi.org/10.22035/jicr.2020.2454.2896

چکیده
  هدف مقالهٔ حاضر بررسی تأثیر عوامل اجتماعی مؤثر بر مدیریت بدن زنان در شهر قم است. در این پژوهش از نظریات گیدنز، گافمن، نان لین، کولی و هومنز به‌عنوان چارچوب نظری استفاده شده است. این پژوهش از نوع پیمایشی بوده و داده‌های مورد نیاز از طریق پرسشنامهٔ محقق‌ساخته گردآوری شده است. جامعهٔ آماری پژوهش شامل کلیهٔ زنان 16 تا 60 سال و بالاتر شهر ...  بیشتر

جامعه شناسی
ردپایی تازه؛ دین و عاملیت زنان مسلمان مذهبی‌ـ‌سنتی

زینب مسگرطهرانی؛ عباس کاظمی

دوره 13، شماره 3 ، مهر 1399، ، صفحه 65-94

https://doi.org/10.22035/jicr.2020.2639.3051

چکیده
  مطالعات انجام‌شده در حوزهٔ دین و زنان، رهایی زنان از ساختار مردسالاری و به چالش کشیدن باورها و تفاسیر اسلام سنتی را مختص طبقهٔ بالا و نخبه جامعه می‌دانند. در این مقاله، این پرسش مطرح می‌شود که آیا زنان مذهبی طبقه سنتی و فرودست هم از توان بازتفسیر دینی در زندگی روزمرهٔ خود برخوردار هستند؟ چگونه این زنان بدون آشنایی با منابع نواندیشی ...  بیشتر

جامعه شناسی
گونه‌شناسی هیئت‌های مذهبی معاصر در شهر یزد

ابوالفضل مرشدی؛ مسعود حاجی زاده میمندی؛ مرتضی مشعلچی

دوره 13، شماره 3 ، مهر 1399، ، صفحه 131-155

https://doi.org/10.22035/jicr.2020.2528.2958

چکیده
  هیئت‌های مذهبی یکی از عناصر هویتی اساسی مذهب تشیع و یکی از «شاخص‌ترین وجه شیعهٔ زیست‌شده» محسوب می‌شود که با ورود جوامع شیعی به عصر جدید، دچار تغییرات زیادی شده‌اند و این سبب ظهور گونه های مختلف هیئت‌ها، هم در فرم عزاداری­‌ها و هم در محتوای آن، در سال‌های اخیر شده است. در این مقاله تلاش شده است هیئت‌های مذهبی شهر یزد بر ...  بیشتر

جامعه شناسی
بازنمایی رسانه‌‏ای مناسک زیارت اربعین در ایران؛ سال‏‌های 1392 تا 1396

محمدسعید ذکایی؛ روح‌الله اسلامی

دوره 13، شماره 2 ، تیر 1399، ، صفحه 1-36

https://doi.org/10.22035/jicr.2020.2374.2841

چکیده
  در جامعهٔ ایران، مناسک مرتبط با عزاداری برای امام‌حسین(ع) از اهمیت و گستردگی قابل‌ملاحظه‌ای برخوردار است. در سال‏‌های اخیر شکل تازه‌‏ای از مراسم مربوط به اربعین در قالب پیاده‌‏روی دسته‌‏جمعی به سمت کربلا برای رسیدن به بارگاه امام‌حسین پدید آمده و از سال 1392 ابعاد میلیونی به خود گرفته است. از آنجا که حضور تعداد زیاد جمعیت ...  بیشتر

جامعه شناسی
ارتباطات آئینی در فضای مجازی: بازنمایی پیاده‌روی اربعین حسینی در وب‌سایت بی‌بی‌سی فارسی

قدسی بیات؛ مرضیه قاسمی

دوره 13، شماره 2 ، تیر 1399، ، صفحه 37-65

https://doi.org/10.22035/jicr.2020.1511.2224

چکیده
  رویدادهای ملی‌ـ‌مذهبی، توجه رسانه‌ها را جلب می‌کنند اما نگاه رسانه‌ها به رویدادها با یکدیگر متفاوت است. این رویدادها ملی باشند یا بین‌المللی، داخلی باشند یا خارجی، بازنمایی آن‌ها در چارچوب‌های گفتمانی و ایدئولوژیکی صورت می‌پذیرد و شکست یا موفقیت تلاش‌های حوزهٔ‌ دیپلماسی عمومی در قالب‌ها و الگوهای مشخص در سراسر جهان را تسهیل ...  بیشتر

جامعه شناسی
تشیّع پساصدام و پایان سندرم حسرت جغرافیای مقدس در تشیّع؛ جامعهٔ شیعی به‌مثابه جامعه‌ای در فراغ

جبار رحمانی

دوره 13، شماره 2 ، تیر 1399، ، صفحه 67-86

https://doi.org/10.22035/jicr.2020.2597.3018

چکیده
  نظام‌های دینی در بسترهای جغرافیایی گسترش پیدا می‌کنند و از این طریق صورت‌بندی‌های تاریخی و جغرافیایی خاص خودشان را شکل می‌دهند. به‌طور عمده، درک و تحلیل‌های موجود از صورت‌بندی تشیّع، حول محور زمانی و تحوّلات تاریخی آن است. نگارنده در این مقاله تلاش کرده است تا به این وجه از صورت‌بندی هویت شیعی با تأکید بر تحوّلات اخیر،‌ بالاخص ...  بیشتر

جامعه شناسی
خیر دینی به‌مثابه تجربه دینی؛ بازتعریفِ گونه‌های تجربه دینی با مطالعه در آئین پیاده‌روی اربعین

محمدرضا پویافر

دوره 13، شماره 2 ، تیر 1399، ، صفحه 87-115

https://doi.org/10.22035/jicr.2020.2688.3089

چکیده
  بزرگ‌ترین اجتماع دینی مسلمانان، هرساله به مناسبت چهلمین روزِ واقعه عاشورا با پیاده‌روی به‌سوی کربلا، در آئین پیاده‌روی اربعین شکل می‌گیرد. این پیاده‌روی زیارتی، درعین‌حال که نمودی شگرف از تجربهٔ دینی است، میدانیِ متنوع از خدمات خیر به زائران، به‌عنوان مصداقِ بارزِ «خیر دینی» نیز به شمار می‌رود. تجربهٔ دینی معمولاً در ...  بیشتر

جامعه شناسی
گونه‌ها و ساحت‌های مشارکت جمعی در پیاده‌روی اربعین

صدیقه رمضانی

دوره 13، شماره 2 ، تیر 1399، ، صفحه 117-143

https://doi.org/10.22035/jicr.2020.2531.2959

چکیده
  مطالعه نوع مشارکت در مناسک عاشورایی در جوامع شیعی به دلیل آمیختگی شدیدی که با وجدان جمعی پیروان این مذهب دارد از اهمیت بالایی برخوردار است. مطالعه آئین پیاده‌روی اربعین، که در سال‌های اخیر تحولات شگرفی را به خود دیده و به یک پدیدۀ اجتماعی و فرهنگی ویژه و چندوجهی تبدیل شده است، جایگاه و اهمیتی دوچندان دارد. ازاین‌رو، این مقاله توصیف ...  بیشتر

جامعه شناسی
پیاده‌روی اربعین و معنایابی کنش زیارت زائران جوان

غلامرضا تاج بخش

دوره 13، شماره 2 ، تیر 1399، ، صفحه 145-168

https://doi.org/10.22035/jicr.2020.2495.2927

چکیده
  زیارت در فرهنگ و اعتقادات شیعه به‌عنوان یک فرهنگ قدسی و روحانی است و یکی از مصادیق کنش دینی است که در ادیان گوناگون مورد تأکید قرار گرفته است. در این مقاله مطالعه کنش زیارت در پیاده‌روی اربعین از منظر جوانان مد نظر است. این مطالعه کیفی است و داده‌‌های آن از طریق مصاحبه نیمه‌ساخت‌یافته گردآوری شده است. به کمک روش نمونه‌گیری نظری ...  بیشتر

جامعه شناسی
تفکر ابتدایی، دینداری و تحصیلات عالی

محمدرضا طالبان

دوره 13، شماره 1 ، فروردین 1399، ، صفحه 1-38

https://doi.org/10.22035/jicr.2020.2222.2728

چکیده
  علوم اجتماعی در طول بیش از دو قرن در مطالعهٔ علمی دین تحت سیطرهٔ «مفروضهٔ کنشگر نامعقول» قرار گرفته بود. دینداری و رفتارهای مذهبی بر اساس تفکر ابتدایی، انگیزش‌های روان‌نژندی و شرطی‌سازی اجتماعی تبیین می‌شد و افول دین و دینداری نیز به‌عنوان پیامدِ اجتناب‌ناپذیر روشنگری‌های علم و پیشرفت‌های تکنولوژیک دیده می‌شد. از اواخر ...  بیشتر

جامعه شناسی
جامعه‌شناسی نذر و موانعِ مسئولیّت‌پذیری و مشارکت اجتماعیِ کنش‌گران در نذرهایِ مالی

نسرین عربی؛ محسن نوغانی دخت بهمنی؛ غلامرضا صدیق اورعی

دوره 12، شماره 4 ، دی 1398، ، صفحه 105-135

https://doi.org/10.22035/jicr.2020.2218.2726

چکیده
  نذرهای مالی از منظر جامعه‌شناختی کنشی ‌‌اجتماعی، اقتصادی، مشارکتی و  معطوف به خیر جمعی هستند که با توجّه به شرایط کنونی جامعۀ ما ظرفیت فراوانی برای توانمندسازی گروه‌های آسیب‌پذیر و مقابله با فقر دارند. بر این اساس، هدف این مقاله توصیف و تفسیر معنای پدیدهٔ نذر از منظر کنش‌گران، دلائل آن‌ها برای انتخاب روش‌های ادای نذر و در ...  بیشتر

جامعه شناسی
تحلیل تحولات نگرشی مؤثر بر روابط اجتماعی اعضای گروه معنویت‌گرای نوین فرادرمانی

نفیسه جابریان؛ علی ربیعی؛ حسن محدثی گیلوایی؛ محمد جواد زاهدی مازندرانی

دوره 12، شماره 2 ، تیر 1398، ، صفحه 67-100

https://doi.org/10.22035/jicr.2019.2009.2572

چکیده
  مقالۀ حاضر، پژوهشی در راستای تحلیل تحولات نگرشی در روابط اجتماعی افرادی است که در مجموعۀ معنویت‌گرای فرادرمانی مشارکت داشته‌اند. این مقاله، پژوهشی تحلیلی‌ـ‌توصیفی است که به روش نظریۀ پهنه‌محور بر روی چهارده نفر از اعضای پیوسته فعال و غیرفعال و گسسته این مجموعه انجام شده است. نتایج تحلیل‌ها نشان می‌دهد که تغییرات در بین دو گروه ...  بیشتر

جامعه شناسی
تحلیل کیفی منابع هویتی مردمان اورامی‌

ابراهیم فیاض؛ ایمیلیا نرسیسیانس؛ احمد نادری؛ نافع باباصفری

دوره 12، شماره 2 ، تیر 1398، ، صفحه 153-181

https://doi.org/10.22035/jicr.2019.1987.2552

چکیده
  منطقه قومی‌ـ‌فرهنگی اورامان با ترکیب چندگانه و پیچیده‌ای از منابع هویتی روبه‌رو است که شناخت آن به بررسی عمیق و بسترمندی نیاز دارد. این مقاله تلاش می‌کند با رویکرد کیفی به بررسی منابع هویتی مردم اورامی‌زبان بپردازد. داده‌های این پژوهش، از طریق مصاحبه‌های نیمه‌‌ساختاریافته با 33 صاحب‌نظر و افراد آگاه کلیدی اورامی که با حداکثر ...  بیشتر