مطالعات فرهنگی
فرهنگ‌های مطالعاتی پژوهشگران علوم انسانی در مؤسسات تحقیقات سیاستیِ وابسته به وزارت عتف

مقصود فراستخواه

دوره 16، شماره 3 ، مهر 1402، ، صفحه 1-30

https://doi.org/10.22035/jicr.2023.3102.3416

چکیده
  ساختارها در سطح کلان و عادت‌واره‌های محققان، مانع از اثربخشی تحقیقات علوم انسانی در ایران می‌شود؛ اما این پایان داستان نیست. پژوهشگران با این محدودیت‌های ساختاری و زمینه­ای کلنجار می‌روند و از این طریق فرهنگ‌های مطالعاتی متنوعی رقم می‌خورد. این مقاله با هدف فهمی از گره فروبستهٔ تحقیقات علوم انسانی در ایران به سراغ نظریه‌ای ...  بیشتر

مطالعات فرهنگی
تأثیر فرهنگ و معیشت در شکل‌گیری کالبدی و فضایی زیستی خانه‌های سنتی شهر پاوه

جمال الدین هنرور؛ مختار رستمی؛ مریم ازنب؛ فائزه طاهری سرمد

دوره 16، شماره 3 ، مهر 1402، ، صفحه 151-175

https://doi.org/10.22035/jicr.2024.3192.3492

چکیده
  معماری بومی شاخه‌ای از معماری بر پایه نیازهای منطقه‌ای و مصالح ساختمانی است که بازتاب سنت‌های منطقه‌ای است. شهر پاوه در شمال‌غربی استان کرمانشاه با قدمتی بیش از سه هزار سال بسیاری از بناهای ارزشمند را در خود جای داده است که به صورت پلکانی و با توجه به توپوگرافی زمین ساخته شده‌اند. هدف مقاله حاضر، بررسی تأثیرگذاری ...  بیشتر

مطالعات فرهنگی
تحلیل جامعه‌شناختی قهرمان‌پروری در تعاملات اجتماعی به‌مثابه تمارض اجتماعی؛ مطالعۀ موردی فیلم «قهرمان»

امیر عیسی ملکی؛ سید صمد بهشتی

دوره 16، شماره 1 ، فروردین 1402، ، صفحه 79-106

https://doi.org/10.22035/jicr.2023.3116.3431

چکیده
  این مقاله با هدف اصلی کشف و افشای مضامین پنهان و آشکار تمارض اجتماعی در عمل شخصیت‌های فیلم «قهرمان»، اثر اصغر فرهادی، انجام شده است. ازآنجاکه، به‌نظر برخی منتقدان و متفکران، محتوا و مضامین سینمای ایران با مسائل و رویدادهای روز جامعه پیوند عمیقی دارد، این پژوهش، همچنین، مداقه‌ای است بر تعاملات اجتماعی و تحلیل زندگی روزمره ...  بیشتر

مطالعات فرهنگی
از بیمارستان تا آرامستان؛ تحلیل سوگواری‌های ناتمام در دوران پاندمی کرونا در شهر سنندج

فردین محمدی

دوره 15، شماره 4 ، دی 1401، ، صفحه 153-183

https://doi.org/10.22035/jicr.2023.2889.3243

چکیده
  شیوع ویروس کرونا در جهان تغییرات و پیامدهای مختلفی به دنبال داشته است. یکی از پیامدهای مهم این بیماری، متحول شدن آیین‌های مرتبط با سوگواری در پی مرگ انسان‌ها به‌ویژه مرگ جوانان بوده است. مقالهٔ حاضر سعی دارد با بهره‌گیری از رویکرد کیفی، مؤلفه‌های شکل‌دهندهٔ سوگواری‌های ناتمام در دوران پاندمی کووید19 را در شهر سنندج مورد بررسی ...  بیشتر

مطالعات فرهنگی
آموزش مطالعات فرهنگی در ایران: موانع، تجربه‌ها، و تجویزها

محمدسعید ذکایی

دوره 15، شماره 3 ، مهر 1401، ، صفحه 1-29

https://doi.org/10.22035/jicr.2022.3055.3385

چکیده
  اگرچه دانش و دیدگاه مطالعات فرهنگی، موضوع بحث‌های گسترده‌ای در فضای دانشگاهی جهانی و تااندازه‌ای ایران بوده است، اقتضاهای آموزشی این سنت در میدان‌های علمی، کمتر موضوع بحث بوده است. برنامۀ مطالعات فرهنگی، ناگزیر آموزش مهارت‌ها و تحلیل‌های انتقادی از فرهنگ در کلاس درس را طلب می‌کند. مقالۀ حاضر با تکیه بر تجربۀ آموزشی نویسنده، ...  بیشتر

مطالعات فرهنگی
فراتر از یک اردو: بررسی تأثیر اردوی ورودی‌های جدید بر دوقطبی شدن فضای فرهنگی، اجتماعی، و مذهبی دانشگاه صنعتی شریف در دو دهۀ اخیر

محمدحسین بادامچی

دوره 15، شماره 3 ، مهر 1401، ، صفحه 67-105

https://doi.org/10.22035/jicr.2023.2951.3297

چکیده
  تا پیش از شیوع کرونا، اردوی ورودی‌های جدید دانشگاه صنعتی شریف، یکی از سنت‌های مهم و متمایز این دانشگاه در آغاز هر سال تحصیلی به‌شمار می‌آمد. مقالۀ حاضر، دستاورد پژوهشی است که تأثیر برگزاری این رویداد مهم را در طول سال‌های 1398-1381 بر فضای اجتماعی و فرهنگی دانشگاه صنعتی شریف بررسی کرده است. دراین‌راستا، اردوی ورودی‌ها در الگوی مفهومی ...  بیشتر

مطالعات فرهنگی
مطالعۀ کیفی رواج اندیشۀ فروپاشی فرهنگی در بین نخبگان؛ افسانه یا واقعیت؟

حمید نادری؛ سید محمدعلی موسوی

دوره 15، شماره 3 ، مهر 1401، ، صفحه 139-170

https://doi.org/10.22035/jicr.2023.2968.3310

چکیده
  فرهنگ، به‌عنوان یکی از اجزای اصلی هر نظام اجتماعی، همواره در معرض انواع بازاندیشی‌ها بوده است که یکی از موارد ایده‌سازی، رواج اندیشۀ فروپاشی از سوی جریان نخبگانی است. هدف نوشتار حاضر، بررسی چیستی فروپاشی فرهنگی و شناسایی ریشه‌‌های طرح آن از سوی جامعۀ نخبگانی است. برای دستیابی به این هدف، مطالعۀ کیفی از نوع تحلیل محتوای استقرایی ...  بیشتر

مطالعات فرهنگی
تحلیل رابطه میان نهاد قدرت و نهاد موزه در ایران: موردهای مطالعه،موزه‌های «ایران باستان»، «دوران اسلامی» و «انقلاب اسلامی و دفاع مقدس»

اعظم راودراد؛ سید میلاد موسوی حق شناس

دوره 15، شماره 2 ، تیر 1401، ، صفحه 1-38

https://doi.org/10.22035/jicr.2022.2754.3143

چکیده
  چه رابطه‌ای میان نهاد قدرت و نهاد موزه وجود دارد؟ آیا در ایرانِ امروز، موزه‌هایی با تمرکز بر موضوعات و دوران‌های مختلف تاریخی، از نظر مواد و مصالح، نحوه تنظیم و مراقبت از آن‌ها و رابطه با مخاطبان، به یک اندازه مورد توجه نهاد قدرت قرار گرفته‌اند؟ برای پاسخ به این سؤال از نظریه و روش تحلیل گفتمان با تأکید بر نظریه فوکو و نیز شرح ژیلیان ...  بیشتر

مطالعات فرهنگی
محلۀ دولت‌آباد: خانه‌ای برای بودن در جهان

پروین محمدی؛ نادر امیری؛ سیاوش قلی پور

دوره 15، شماره 2 ، تیر 1401، ، صفحه 103-125

https://doi.org/10.22035/jicr.2022.2755.3144

چکیده
  تلقی ساکنان یک محله از زندگی‌شان در آنجا ممکن است حکایت از «بی‌قراری» و تنش و یا «قرار» و آرامش آنان داشته باشد. نقطه عزیمت مطالعه حاضر، تجربه زیسته یکی از نگارندگان و مشاهده اکتشافی دو نگارنده دیگر در محله دولت‌آباد شهر کرمانشاه است. چنین استنباط شده بود که احساس عمومی ساکنان محله یادشده از سکونت در آنجا، قرین «قرار» ...  بیشتر

مطالعات فرهنگی
تحلیل عوامل اجتماعی فرهنگی مؤثر بر انزوای اجتماعی: مورد مطالعه، شهر باغبهادران

علیرضا قربانی؛ نازمحمد اونق؛ عبدالرضا صالحی

دوره 15، شماره 2 ، تیر 1401، ، صفحه 157-187

https://doi.org/10.22035/jicr.2022.2873.3230

چکیده
  جوانان سرمایه‌های ارزشمند جامعه بوده و‌ آینده آن جامعه را رقم خواهند زد. شناخت ابعاد و عوامل مختلف مؤثر بر جوانان امری ضروری و چاره‌جویی و حل مشکل آنان از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف این مقاله تحلیل جامعه‌شناختی عوامل اجتماعی فرهنگی مؤثر بر انزوای اجتماعی با مطالعه‌ موردی شهر باغبهادران بوده است. روش تحقیق توصیفی و پیمایشی است ...  بیشتر

مطالعات فرهنگی
بررسی حس دلبستگی در نگرشی پدیدارشناسانه به مکان: تفسیری از تجربیات زیستۀ افراد

مریم ازنب؛ سید جلیل موسوی؛ جمال الدین هنرور

دوره 15، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 23-41

https://doi.org/10.22035/jicr.2022.2894.3251

چکیده
  مکان و حس دلبستگی به مکان از مباحث موردتوجه طراحان بوده است که فرد در ارتباطی درونی با محیط قرار می‌گیرد. احساس تعلق و دلبستگی به مکان سطح بالاتری از حس مکان است که در هر موقعیت و فضا به‌‌منظور بهره‌مندی و تداوم حضور انسان در مکان نقش اثرگذاری می‌یابد. دلبستگی به‌گونه‌ای فرد را با مکان پیوند می‌دهد که آدمی خود را جزئی از مکان در ...  بیشتر

مطالعات فرهنگی
بررسی خلقیات ایرانیان در خلال قحطی جنگ جهانی اول با روش فازی کیفی

افسانه قاسمی

دوره 15، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 69-95

https://doi.org/10.22035/jicr.2022.2910.3261

چکیده
  در این مقاله، خلقیات ایرانیان به روش فازی بررسی شد تا نشان داده شود خلقیات نیز مانند بسیاری از مفاهیم فازی است. به همین دلیل، واقعه حساس و نقطه گسستی چون قحطی جنگ جهانی اول که تأثیر زیادی بر خلق‌وخوی مردم ایران داشت انتخاب شد. جنگ جهانی اول، تأثیرات زیادی بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایرانیان بر جای گذاشت، لذا در این مقاله به‌طور ...  بیشتر

مطالعات فرهنگی
مسیر معنوی رویداد عزاداری محرم در شهرهای ایران؛ مطالعه موردی، مسیر عزاداری اردبیل

سیدیحیی خاتمی؛ سیدعلی صفوی؛ سیدمهدی خاتمی

دوره 14، شماره 4 ، دی 1400، ، صفحه 131-162

https://doi.org/10.22035/jicr.2022.2930.3283

چکیده
  عزاداری محرم یکی از رویدادهای خاص و ریشه‌دار اسلامی است که طی قرن‌ها با معنویت گره خورده است. این رویداد غالبا مسیرهای مشخص؛ «مسیرهای عزاداری» که از گذرهای سنتی و مکان‌های مقدس عبور نموده را مقصد و هدف قرار می‌دهد. این مسیرها و فضاهای مرتبط در طی زمان علاوه بر خاطره‌انگیزی و ایجاد ‌هویت، به مکان‌های مقدس و معنوی تبدیل ‌شده‌اند. ...  بیشتر

مطالعات فرهنگی
تحلیل اجتماعی‌ــ‌فرهنگیِ عکسهای شهری مبتنی بر ادراکِ شنیداری

محمد حسن پور

دوره 14، شماره 3 ، مهر 1400، ، صفحه 27-55

https://doi.org/10.22035/jicr.2021.2513.2945

چکیده
  ادراک شنیداری از مهم‍ترین حواس انسانی‍ است که با احساس حضور او در زندگی زیسته هم‍ آمیخته است. ویژگی‍‌های تحلیلی صدا نه فقط در فیزیک صوت که به انگار‌ه‌های مجازیِ آن نیز گسترش می‌یابد. عکس‌ها به‌عنوان سندتاریخی، این این‍منظر که محل اجماع ادراک دیداری و حواس دیگرِ انسانی هستند، می‌توانند نمایه‌های صوتی و انگاره‌های نمادین ...  بیشتر

مطالعات فرهنگی
فرهنگ مالیه؛ تحلیلی بر برداشت‌های فرهنگی از پول در نسل جوان

نعمت الله فاضلی؛ سعید شریفی؛ مریم طلائی

دوره 14، شماره 3 ، مهر 1400، ، صفحه 85-117

https://doi.org/10.22035/jicr.2022.2714.3111

چکیده
  رفتار کنشگران اقتصادی را نمی‌توان بدون درنظر داشتن تأثیر عامل فرهنگ و به‌تنهایی درک کرد. نقش فرهنگ در کنشگری اقتصادی، به‌ویژه در بین جوانان، به‌دلیل اینکه می‌تواند بر ارزش‌گذاری رفتار، هدف، و معیار آن تأثیر بگذارد (با اینکه کمتر به‌ آن توجه شده است)، دارای اهمیت راهبردی است؛ ازاین‌رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی برداشت‌های فرهنگی ...  بیشتر

مطالعات فرهنگی
مقوله‌های فرهنگی توزیع موسیقی ملی ایران

پدرام جوادزاده؛ مسعود کوثری؛ محسن عامری شهرابی؛ عطاء الله ابطحی

دوره 14، شماره 2 ، تیر 1400، ، صفحه 71-93

https://doi.org/10.22035/jicr.2021.2672.3078

چکیده
  از میان حوزه‌های سه‌گانۀ تولید، توزیع، و مصرف موسیقی، توزیع موسیقی به‌طور عام و توزیع موسیقی ملی ایران به‌معنای خاص، کمتر موردتوجه پژوهشگران بوده است. موسیقی ملی که خود، محصول تجربۀ تاریخی جامعه ما و درنتیجه، دارای ویژگی‌های ممتاز فرهنگ ایرانی است، در سال‌های اخیر با کاهش نفوذ اجتماعی، کاهش مخاطبان، و حتی شاید از دست دادن کارکردهای ...  بیشتر

بازی‌های رایانه
جستاری بر دلالت‌های تربیتی پویانمایی باب‌اسفنجی از منظر نفی و ایجاب ساحت‌های شش‌گانه تعلیم‌و‌تربیت

زینب تصویری؛ زینب السادات اطهری

دوره 14، شماره 2 ، تیر 1400، ، صفحه 95-123

https://doi.org/10.22035/jicr.2021.435

چکیده
  امروزه رسانه یکی از ابزارهای گذران اوقات برای انسان‌ها و به‌ویژه کودکان است. به‌دلیل شرایط حساس دوران کودکی و اینکه یکی از محبوب‌ترین و تأثیرگذارترین گونه‌های رسانه‌ نزد کودکان، پویانمایی است، بررسی پیامدهای مشاهدۀ پویانمایی‌ها در تربیت این دوره امری گریز‌ناپذیر است. پژوهش حاضر به‌منظور بررسی نفی و ایجاب دلالت‌های تربیتی ...  بیشتر

مطالعات فرهنگی
تأثیر متقابل سبک زندگی و مسکن و بازتاب آن در فضای داخلی: مورد مطالعه، خانه‌های ارامنه در محله نارمک تهران

آگاپه باباخانی؛ سیدعباس یزدانفر؛ سعید نوروزیان ملکی

دوره 14، شماره 2 ، تیر 1400، ، صفحه 155-189

https://doi.org/10.22035/jicr.2021.441

چکیده
  بخش زیادی از میراث فرهنگی افراد که از گذشته با او در ارتباط است، غیرمادی و لمس‌ناپذیر است که در مکانی که در آن زندگی می‌کند، بروز و ظهور می‌‌یابد. در جامعۀ اقلیت، فرهنگ، به نسبت بیشتری ‌لمس‌پذیر است و فرد را در جامعه‌ای بزرگ‌تر قابل‌شناسایی می‌کند؛ این درحالی است که پژوهش‌های محدودی دربارۀ سبک زندگی ارامنه انجام شده است. پژوهش ...  بیشتر

مطالعات فرهنگی
ارائه الگوی سواد رسانه‌ای برای دختران نوجوان کاربر اینستاگرام

مهتاب مهربان؛ احسان شاه قاسمی

دوره 14، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 147-167

https://doi.org/10.22035/jicr.2021.443

چکیده
  نوآوری‌ها و دگرگونی‌های فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی، جهان را تغییر داده است؛ در چنین شرایطی رسانه‌ها، دنیای جدید را کنترل می‌کنند و بسیاری از مناسبات انسان، به‌وسیله فناوری‌های رسانه‌ای نوین هدایت می‌شود. افزون‌براین، استفاده از شبکه‌های اجتماعی، به‌سرعت درحال رشد است و به حوزه‌های گوناگون زندگی بشر کشیده شده است. در ...  بیشتر

مطالعات فرهنگی
کارکرد منسوجات در میراث فرهنگی ناملموس استان گیلان؛ مورد مطالعه، آئین‌های سوگواری و بزم

ناهید شهیدی؛ اشکان رحمانی؛ ساسان سامانیان؛ سید علی اکبر سیدی

دوره 13، شماره 3 ، مهر 1399، ، صفحه 157-185

https://doi.org/10.22035/jicr.2020.2593.3015

چکیده
  آداب و آئین‌های مردم استان گیلان، جزئی از هویت و میراث ناملموس آنها می‌‌باشد که در این مقاله می‌‌توان آنها را در دو حوزهٔ سوگواری و بزم بررسی کرد. منسوجات همواره می‌‌تواند کاربردهای متفاوتی در این آئین‌ها داشته باشد که مطالعه منسوجات در آئین‌های استان کارکرد آن را مشخص می‌‌نماید. تعداد 1480 اثر در فهرست میراث فرهنگی ناملموس ثبت ...  بیشتر

مطالعات فرهنگی
تولید اجتماعی فضای شهری؛ مورد مطالعه، پارک نوبهار کرمانشاه

مهسا عزتی؛ سیاوش قلی‌پور؛ همایون مرادخانی

دوره 13، شماره 1 ، فروردین 1399، ، صفحه 131-162

https://doi.org/10.22035/jicr.2020.2375.2842

چکیده
  این مقاله به بررسی سازوکار تولید اجتماعی پارک نوبهار در کلانشهر کرمانشاه می‌پردازد. رویکرد نظری مقاله مبتنی بر آراء هانری لوفور در باب «تولید فضا» است. روش مطالعه اتنوگرافی است و برای گردآوری داده‌‌ها از روش‌های مشاهده، مصاحبه، بررسی اسناد و نقشه‌های ذهنی استفاده شده است. یافته‌های پژوهش عبارت‌اند از: الف) پارک نوبهار در ...  بیشتر

مطالعات فرهنگی
کهریزک همچون حاشیه‌ای بر متن تهران؛ مطالعه‌ای تبارشناسانه در باب فرایندهای تولیدِ فضایی کهریزک

آرش حیدری؛ سیده مهشاد مهاجرانی

دوره 13، شماره 1 ، فروردین 1399، ، صفحه 163-184

https://doi.org/10.22035/jicr.2020.2292.2779

چکیده
  مطالعۀ حیات شهری ذیل منطق آسیب‌شناختیِ رایجی قرار گرفته است که بر مبنای درکی خاص از حاشیه‌نشینی و مشتقاتش استوار شده است. حاشیه در این منطق رایج چیزی است بیرون از شهر و یا جزیره‌ای است جدا افتاده از متن. منطقۀ کهریزک یکی از مناطق تهران است که ذیل چنین درک آسیب‌شناختی رایجی فهمیده می‌شود؛ بی‌آنکه منطق تولید و بازتولیدش همچون حاشیه ...  بیشتر

مطالعات فرهنگی
معرفی روش‌تحقیق ترکیبی برای تحلیل فرهنگ تصویری شهر؛ مورد مطالعه، نقاشی دیواری میدان ونک تهران

محمدرشید صوفی؛ اعظم راودراد

دوره 12، شماره 4 ، دی 1398، ، صفحه 75-103

https://doi.org/10.22035/jicr.2020.2190.2701

چکیده
  علیرغم وجود حجم زیاد مباحث نظری در خصوص فرهنگ تصویری، کمابیش با کمبود در روش های تحقیق و تحلیل متون تصویری به ویژه از نوع شهری آن مواجه هستیم. در مقاله حاضر روش‌تحقیق ترکیبی برای تحلیل، خوانش و ‌تفسیر متون فرهنگ تصویری شهری معرفی‌شده است. برای‌ دقیق‌ترشدن این معرفی، یکی از نقاشی‌های دیواری برجسته در شهر تهران، در قالب یک مطالعه ...  بیشتر

مطالعات فرهنگی
دانشگاه و فرهنگ روزمرۀ شهر؛ اهمیت زیبایی‌شناسی در خدمات داوطلبانۀ دانشکده‌های شهرسازی به مردم

فرشید سامانپور؛ ناصر برکپور؛ مقصود فراستخواه

دوره 12، شماره 3 ، مهر 1398، ، صفحه 29-59

https://doi.org/10.22035/jicr.2019.1898.2486

چکیده
  در دهه‌های اخیر خدمات دانشگاهی بیشتر به دولت، تجارت، و فناوری گرایش یافته و از فرهنگ و جامعه دور شده است. در عین‌حال، در محیط اقتصادی ایران، خدمات تجاری نیز رضایت‌بخش نبوده است. در چنین شرایطی، خدمت‌رسانی داوطلبانه، هم‌زمان با آموزش و پژوهش، می‌تواند از تضعیف نقش و جایگاه اجتماعی‌ـ‌فرهنگی دانشگاه‌ها جلوگیری کند. این مقاله، ...  بیشتر

مطالعات فرهنگی
ساخته شدن «خود» در زیست‌جهان دانش‌آموزی

محمدرضا کلاهی

دوره 12، شماره 3 ، مهر 1398، ، صفحه 209-239

https://doi.org/10.22035/jicr.2019.1956.2527

چکیده
  پرسش که اصلی این مقاله، چه‌گونگی فرایند ساخته شدن «خود» در دوره‌ی دانش‌آموزی است. در اغلب پژوهش‌ها که «ساخته شدن خود» را همان فرایند جامعه‌پذیری می‌دانند، نقش فعال خودِ دانش‌آموز در این فرایند نادیده مانده است. یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد برنامه‌ریزی‌های کارگزاران جامعه‌پذیری فقط بخشی از زیست‌جهان دانش‌آموزی ...  بیشتر