TY - JOUR ID - 431 TI - تشریفات مذهبی دوره ناصرالدین‌شاه قاجار؛ با تأکید ‌بر ساختمان تکیه‌دولت JO - فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران JA - JICR LA - fa SN - 2008-1847 AU - احمدی, علیرضا AU - پورمحمدی املشی, نصرالله AD - گروه تاریخ، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران Y1 - 2020 PY - 2020 VL - 13 IS - 4 SP - 29 EP - 49 KW - تکیه‌دولت KW - ناصرالدین‌شاه قاجار KW - تعزیه KW - تشریفات مذهبی KW - معماری قاجاری DO - 10.22035/jicr.2021.431 N2 - دوران پادشاهی ناصرالدین‌شاه، چیزی جز کوشش‌های وی برای برپایی تجدد در همهٔ ارکان جامعه نیست. یکی از موانع شاه برای رسیدن به این امر، روحانیت و قدرت و نفوذ آنان در میان توده مردم بود. ناصرالدین‌شاه سعی کرد با برگزاری مراسم‌ پرتجمل مذهبی در دربار، ضمن کسب استقلال دینی بدون وابستگی به علما، مشروعیت مذهبی خود را در بین توده مردم حفظ کند. برای رسیدن به این هدف، ایجاد ساختار نوینی در امور دینی لازم بود. در این مقاله، موضوع اهمیت تشریفات مذهبی دربار ناصرالدین‌شاه را با تکیه‌بر ساختمان تکیه دولت بررسی کرده‌ایم. تکیه دولت یک سازهٔ کلیدی برای خودایستایی مذهبی ناصرالدین‌شاه به‌شمار می‌آمد. او‌ با ساختن بنای تکیه دولت نه به شیوهٔ معماری اسلامی، بلکه با الگوبرداری از معماری غرب، نخستین گام را در گذرگاه دگرگونی آیین‌های مذهبی برداشت؛ به‌‌گونه‌ای ‌که نمایندگان سیاسی و اروپایی برای نخستین‌بار در تاریخ ایران، ملزم به حضور در برنامه‌های دینی دربار شدند و جایگاه‌ ویژه خاندان سلطنتی و زنان دربار در‌حالی در این بنا دیده شده بود که روحانیت در این ساختمان، جایگاه خاصی نداشت و این تنها آیین مذهبی‌ای بود که مراسم بدون وابستگی و نقش اصلی روحانیت برگزار می‌شد. UR - http://www.jicr.ir/article_431.html L1 - http://www.jicr.ir/article_431_841660a427893ad25881f059cadd8867.pdf ER -