2024-03-29T19:07:12Z
http://www.jicr.ir/?_action=export&rf=summon&issue=67
فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران
2008-1847
2008-1847
1396
10
4
نگرش و قضاوتهای اخلاقی ایرانیان در مورد مفهوم فرهنگی «زرنگی»
محمد علی
ایت الهی
هدف این پژوهش، بررسی این مسئله است که نگرش و قضاوتهای اخلاقی ایرانیان در مورد مفهوم فرهنگی «زرنگی» چیست. واژه فرهنگی زرنگی، دارای تضاد معنایی است و ازیکسو بهمعنای زیرکی و از سوی دیگر بهمعنای حیله و تزویر بهکار میرود. این پژوهش با استفاده از اطلاعات جمعآوریشده از ۲۰۰ وبلاگ شخصی و با بهکارگیری روش تحلیل محتوایی، نگرش ایرانیان به مفهوم فرهنگی زرنگی را بررسی کرده است. همچنین، پژوهشگر از آزمون تکمیلی مباحثهای استفاده کرده است تا دریابد که ایرانیان تا چه اندازه در ارزشگذاری رفتارهایی که با برچسب زرنگی قابلتوصیف هستند، از قضاوتهای اخلاقی مطلق استفاده میکنند. شرکتکنندگان در پژوهش، ٣٣ نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی در دانشگاه جهرم و ۲۰ نفر از استادان رشتههای علوم انسانی در دانشگاههای شیراز و اصفهان بودند. نتایج بهدستآمده نشان میدهد که اگرچه واژه «زرنگی» مفهومی دوپهلو دارد، اما اکثر شرکتکنندگان در این پژوهش، به مفهوم منفی این واژه توجه بیشتری داشتهاند. علاوهبر این، هنگامیکه از مصاحبهشوندگان خواسته شد که در مورد نمونههای رفتاری که میتوانست با برچسب زرنگی توصیف شود، قضاوت کنند، بسیاری از آنها مفاهیم غیرمبهم و مطلق را بر مفاهیم مبهم و نسبی ترجیح دادند.
کلید واژه هایی فرهنگی
چهار چوبهای فرهنگی
زبان شناسی فرهنگی
کاربرد شناسی زبان
2017
12
22
1
21
http://www.jicr.ir/article_347_2884ddbacfdd0e88917cc1b8f1902940.pdf
فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران
2008-1847
2008-1847
1396
10
4
تصویرشناسی فرهنگی ایرانیان در آیینۀ سفرنامه پولاک
تورج
زینیوند
پروین
امیری
تصویرشناسی، تلاشی است برای شناخت دقیق و بهتر قضاوت دیگران دربارۀ خود و نیز کنار زدن لایههایی از متن و فهم واقعیتها یا تحریفها، دیگرسازیها، و دریافتهای خاصی که درک اثر ادبی را بهعنوان جلوهگاه اندیشهها و برداشتهای ذهنی نویسنده برای مخاطب ممکن میسازد. هدف این مقاله، تبیین تاریخیـفرهنگی تصویرهایی است که ادوارد پولاک، سفرنامهنویس آلمانی، از سبک زندگی، اوضاع معیشتی، آدابورسوم، سنتها، عادتها و هنجارهای اجتماعی ایرانیان دوران قاجار ترسیم کرده است. این مقاله مبتنیبر «خوانش متن در پرتو رویکرد تصویرشناسی» به روش توصیفیـتحلیلی است. پژوهش حاضر، ابتدا خوانش خود را بر روایت پولاک در دو سطح کلی و بهصورت نگاه مثبت و نگاه منفی مطرح کرده است، سپس مصداقهای تصویرهای متن با نگاه مثبت را در قالب همسانانگاری و تحسینگری «من» از جغرافیای «غرب» به فرهنگ «دیگری» (ایران) در «شرق»، بررسی کرده است. و در سطح دوم، با درنظر گرفتن نگاه منفی وی که مبتنی است بر الگوی رایج شرقشناسی در ابعاد تضاد و تقابلهای شناختشناسانۀ میان دو هویت «من» و «دیگری» با توجه به موقعیت «غرب» و «شرق» در ابعاد کلیشهپردازی و تعمیمسازی، بزرگنمایی تقابلها، و تحقیر و توهین، به خوانش تصاویر پرداخته است.
ادبیات تطبیقی
تصویرشناسی
آدابورسوم
سبک زندگی
سفرنامه پولاک
2017
12
22
23
39
http://www.jicr.ir/article_348_243fc20a77b9bd5ac983db1542c472ac.pdf
فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران
2008-1847
2008-1847
1396
10
4
تحلیل محتوای کتابهای فارسی دوره اول متوسطه برحسب میزان توجه به مولفه های سرمایه فرهنگی
محمد
حرفتی سبحانی
موسی
پیری
هدف پژوهش حاضر تحلیل محتوای کتاب های فارسی دوره متوسطه اول، برحسب میزان توجه به مولفه های سرمایه فرهنگی بود. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و با توجه به ماهیت آن از روش تحقیق توصیفی از نوع تحلیل محتوا استفاده گردید. جامعه آماری این پژوهش شامل محتوای تمامی کتاب های فارسی دوره اول متوسطه در سال تحصیلی 95-94 بوده و نمونه آماری نیز با جامعه آماری یکسان در نظر گرفته شد. ابزار پژوهش شامل سیاهه تحلیل محتوای محقق ساخته سرمایه فرهنگی برحسب نظریه بوردیو بود که برای برآورد روایی سیاهه تحلیل از روایی محتوایی استفاده شد. پایایی سیاهه تحلیل نیز از طریق روش اسکات برابر 54/89 درصد محاسبه شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از سنجش فراوانی وروش آنتروپی شانون استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که مولفه نهادینه از کمترین میزان توجه برخوردار بوده و مولفه عینیت یافته از بالاترین میزان اهمیت برخوردار است در حالی که مولفه تجسمیافته که بیشترین ارتباط را با درس فارسی دارد جایگاهی درخور ندارد.
سرمایه فرهنگی
کتابهای فارسی
دوره اول متوسطه
تحلیل محتوا
2017
12
22
41
65
http://www.jicr.ir/article_349_0abc936b40523e40eefad0031e320f5e.pdf
فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران
2008-1847
2008-1847
1396
10
4
نقش تفاوتهای فرهنگی و هویتی در خودابرازی کاربران ایرانی شبکههای اجتماعی؛ مورد مطالعه،دانشجویان دانشگاههای تهران، امیرکبیر و صنعتی شریف
حمیده
مولایی
زهرا
مجدی زاده
شبکههای اجتماعی، با قابلیتهای خاص خود ازجمله مخاطبمحوری، مشارکتی و تعاملی بودن، امکان گمنامی، و نظارت ناکافی، امکانات بالقوهای را برای خودابرازی کاربران فراهم کردهاند. باوجوداین، تفاوتهای فرهنگی، در چگونگی خودابرازی کاربران در شبکههای اجتماعی تأثیرگذار است. این مقاله نقش تفاوتهای فرهنگی را در خودابرازی دانشجویان سه دانشگاه تهران، امیرکبیر، و صنعتی شریف، در شبکههای اجتماعی فیسبوک و گوگلپلاس، بررسی و تبیین کرده است. به این منظور، یک پرسشنامه آنلاین، طراحی و بهصورت تصادفی، برای دانشجویان مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد سه دانشگاه یادشده که کاربران شبکههای اجتماعی بودند، فرستاده شد. تعداد 371 دانشجو به سؤالات پرسشنامه پاسخ دادند. نتایج تحلیل کمّی دادهها نشان میدهد که زنان، در مقایسه با مردان و اقلیتهای قومی، در مقایسه با گروه اکثریت، تمایل بیشتری به حمایت از تفاوتهای فرهنگی خود در شبکههای اجتماعی دارند، اما این فعالیت در گروه اکثریت دینی (شیعه)، بیش از اقلیتهای دینی ایران است و اقلیتهای دینی ـدر مقایسه با شیعیانـ به میزان کمتری به تولید محتوا در مورد حمایت از مذهب خود پرداختهاند.
خودابرازی
تفاوت فرهنگی
شبکههای اجتماعی
هویت
خودپنداره
گمنامی
اقلیت
2017
12
22
67
87
http://www.jicr.ir/article_350_697ba95d0bbfef4a5ec6d69be4205b86.pdf
فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران
2008-1847
2008-1847
1396
10
4
فهم دیگری در فضای مجازی؛ مطالعه دو جناح سیاسی اصولگرا و اصلاحطلب
وحید
شالچی
سرکو
رحیمی
جامعه ایران مانند هر جامعه بزرگ دیگری ترکیبی از نیروهای اجتماعی مختلف است که زیستن آنها در یک جامعه منوط به حفظ حداقلی از فضای اشتراک است؛ ازاینرو، ایماژی که نیروهای اصلی اجتماعی جامعه از رقیب خود عرضه میکنند، دارای اهمیت است، زیرا این تصور از دیگری، چشماندازها و چالشهای تفاهم در کشور را مشخص میکند. این مقاله با بهرهمندی از نظریههای باختین و باومن به فهمِ دیگری در سیاست ایران ـبا محوریت فضای مجازیـ میان دو جریان اصولگرایی و اصلاحطلبی پرداخته است.این مقاله از روش تحلیل مضمون استفاده میکند و گزیدهای از وبگاههای دو جناح را برای تحلیل انتخاب میکند. این مقاله تصور از «خود» و «دیگری» نزد اصولگرایان و اصلاحطلبان را با توجه به آنچه آنها در وبگاههایشان از «خود» و «دیگری» بازنمایی کردهاند، بررسی میکند. سرانجام، براساس مضمونهایی که از وبگاههای دو جناح یادشده استخراج شد، تصور آنها از هم نه برمبنای «فهم دیگری»، بلکه برمبنای «تحمل دیگری» بازنمایی شده است.
فهمِ دیگری
فضای مجازی
گفت و گو
اصولگرایان
اصلاحطلبان
2017
12
22
89
118
http://www.jicr.ir/article_352_f6bb9ce9070aec9871ea921c34c86c77.pdf
فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران
2008-1847
2008-1847
1396
10
4
بررسی تطبیقی سیر تاریخی نمود جنسیت در کتابهای درسی فارسی، انگلیسی، و فرانسه در ایران در یک بازه 70 ساله (1391-1316) با رویکرد میانرشتهای
مسعود
اله یاری
سعید
کتابی
یکی از مسائل مهم فرهنگی در جوامع، موضوع جنسیت است که نمود آن و نگرش در مورد آن در فرهنگها و جوامع مختلف، شباهتها و تفاوتهای بنیادینی دارد. بررسی شباهتها و تفاوتهای بینفرهنگی میتواند به شناخت بهتر فرهنگها کمک کند. نهادهای آموزشی در جوامع نیز بهعنوان ارکان تأثیرگذار در فرهنگ، بهطور مستقیم یا غیرمستقیم، از این مسئله تأثیر میپذیرند. در اینمیان، کتابهای درسی بهعنوان یکی از ابزارهای مهم در پیریزی چارچوب فکری دانشآموزان شناخته میشوند. هدف مقالۀ حاضر، بررسی شباهتها و تفاوتهای نمود جنسیت در کتابهای درسی فارسی، انگلیسی، و فرانسه در ایران در طول یک دوره زمانی هفتادساله (1391-1316) است. کتابهای بررسیشده در این پژوهش، 9 جلد کتاب درسی اول دبیرستان شامل کتابهای فارسی سالهای 1319، 1363، و 1391، کتابهای فرانسه مربوط به سالهای 1316، 1367، و 1391، و کتابهای انگلیسی سالهای 1319، 1360، و 1391 است. استفاده از روشهای تحلیل محتوای کیفی و فراوانیسنجی در این پژوهش، نشانگر شباهتها و تفاوتهایی است که بهنظر میرسد تاکنون کمتر بهچشم آمده است. علاوهبر این، در کتابهای درسی انگلیسی و فرانسه مورد استفاده در ایران، شواهدی دالّ بر وجود شباهتها و تفاوتهایی در زمینه جنسیتی شدن محتوای کتابهای درسی انگلیسی و فرانسه وجود دارد. یافتههای پژوهش حاضر میتواند مسیر کسب بینش بهتر درباره ارتباط میانفرهنگی بین ایران، فرانسه، و انگلیس را هموار کند.
نمود جنسیت
بررسی تطبیقی
فرهنگ
کتابهای درسی زبان
2017
12
22
119
150
http://www.jicr.ir/article_353_19d4b97b73cffcb5e6b62747e16c07a3.pdf
فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران
2008-1847
2008-1847
1396
10
4
آسیبشناسی زبانی و بلاغی زبان فارسی در شبکه ارتباطی تلگرام
مسیحه
هدایت مفیدی
عطیه
کامیابی گل
علی
علیزاده
امروزه تلفن همراه، بهعنوان مدرنترین ابزار ارتباطی، با امکانات گسترده، آسان، و ارزان، کاربرد ویژهای دارد. یکی از وظایف و کاربردهای ویژه گوشیهای هوشمند، ایجاد فضاها و امکاناتی مانند خدمات پیام کوتاه و راهاندازی گروههای ارتباطی از طریق فضاهای مجازی است که ارتباط بین افراد و گروههای مختلف جوامع زبانی و فرهنگی را امکانپذیر میکند. با گسترش سریع محتوا در شبکۀ جهانی اینترنت، یکی از برنامههای راهبردی، حمایت از زبان ملی در محیط چندزبانۀ فضای مجازی است. گاهی زبان فارسی بهکاررفته در این فضاها دارای ایرادهای اساسی است. در این مقاله سعی شده است پیامهای کاربران فارسیزبان شبکه ارتباطی تلگرام از منظر زبانشناسی و به روش تحلیل محتوا و میزان همخوانی زبانی و بلاغی پیامهای کوتاه با زبان فارسیِ معیار بررسی شود. جامعۀ آماری این پژوهش، شامل 150 پیام است که از 5 گروه بهطور تصادفی انتخاب شدهاند و پیامها شامل 327 جمله است. مجموع خطاها در دو حوزه، 501 مورد بود که 27/62 درصد آنها مربوط به ایرادهای زبانی و 72/37 درصد، مربوط به اشکالهای بلاغی میشد. بررسیها نشان داد که بیشترین خطاها در حوزه زبانی، مربوط به کاربرد اسامی بیگانه و بیشترین اشکالها در حوزه بلاغی، مربوط به جابهجایی ارکان جمله است. نتیجه بررسیها نشان میدهد زبان فارسی بهکاررفته در فضای مجازی، مغایرتهایی با زبان فارسی معیار دارد. نخستین گام در راستای اصلاح خطاهای زبان ارتباطی در فضای مجازی، آگاهی دادن در مورد نوع خطاها به کاربران است و در وهله بعد این ناهنجاریهای زبانی باید، در صورت امکان، کنترل، و الگوهای معیار، جایگزین آنها شوند.
فضای مجازی
رسانه
زبان فارسی
زبان اینترنتی
الگوهای غیرمعیار
شبکه ارتباطی تلگرام
2017
12
22
151
168
http://www.jicr.ir/article_351_915c979bbb5eb7080c5f98ab08c96213.pdf