جامعه شناسی
صادق صالحی؛ پروانه شاطری
چکیده
مسائل محیط‌زیستی ناشی از رفتارهای انتفاعی انسان‌ها نسبت به طبیعت از یک‌سو و لزوم برنامه‌های سازگاری با تغییرات آب و هوایی از سوی دیگر و نیز ناتوانی در اجرای کامل برنامه‌ها توسط دستگاه‌های اجرایی، لزوم مشارکت گسترده همه گروه‌ها و از جمله سمن‌های محیط‌زیستی را لازم می‌دارد. مشارکت تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد و در این راستا، ...
بیشتر
مسائل محیط‌زیستی ناشی از رفتارهای انتفاعی انسان‌ها نسبت به طبیعت از یک‌سو و لزوم برنامه‌های سازگاری با تغییرات آب و هوایی از سوی دیگر و نیز ناتوانی در اجرای کامل برنامه‌ها توسط دستگاه‌های اجرایی، لزوم مشارکت گسترده همه گروه‌ها و از جمله سمن‌های محیط‌زیستی را لازم می‌دارد. مشارکت تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد و در این راستا، برخورداری از سرمایه فرهنگی از جمله عوامل اثرگذار بر مشارکت اعضای سمن‌ها می‌باشد. هدف این مقاله، تحلیل جامعه‌شناختی تأثیر سرمایه فرهنگی اعضای سمن‌ها بر مشارکت محیط‌زیستی است. روش تحقیق پیمایش بوده و برای جمع‌آوری اطلاعات از تکنیک پرسشنامه استفاده شد. جامعه آماری پژوهش را، کلیه اعضای سمن‌های محیط‌زیستی شهر تهران تشکیل دادند. حجم نمونه 376 نفر با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی نسبی انتخاب شد. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم افزار SPSS استفاده گردید. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که سرمایه فرهنگی و مشارکت بیشتر پاسخگویان در "حد متوسط و بیشتر" است و با افزایش سرمایه فرهنگی و هر یک از ابعاد آن به‌طور مجزا، مشارکت افزایش یافته و اعضای برخوردار از سرمایه فرهنگی توانستند از طریق به‌کارگیری مکانیزم‌های خلاقانه در موارد ذیل نقش داشته باشند: ایجاد انگیزه برای مشارکت مردم و سرمایه‌گذاران، اجرای برنامه‌های نمادین با هدف ترویج، انتقال دانش و آموزش محیط‌زیستی، تسهیل‌گری، مطالبه‌گری، توان‌افزایی، افزایش تعامل با جامعه، تأثیرگذاری بر دولت و جوامع محلی و... . بدین‌ترتیب، می‌توان نتیجه گرفت که سمن‌های محیط‌زیستی می‌توانند در ایجاد زمینه‌های پایداری در بین مردم نقش داشته و مروجان خوبی برای برساخت مسائل محیط‌زیستی در سطح جامعه باشند.
عباس کاظمی؛ محمد رضایی
چکیده
مفهوم پرسه زنی اگرچه در ایران چندان مورد استفاده قرار نگرفته است، اما می‌تواند توضیح دهنده بسیاری از پدیدههای فرهنگی باشد. در مقاله حاضر ابتدا شرحی کوتاه از تاریخچه پرسه زنی و معنای اختیار شده از آن ارائه میدهیم، سپس به توضیح شکلی از پرسهزنی، به مثابه سبک زندگی متمایز گروههای فرودست شهری در مراکز خرید می‌پردازیم. ...
بیشتر
مفهوم پرسه زنی اگرچه در ایران چندان مورد استفاده قرار نگرفته است، اما می‌تواند توضیح دهنده بسیاری از پدیدههای فرهنگی باشد. در مقاله حاضر ابتدا شرحی کوتاه از تاریخچه پرسه زنی و معنای اختیار شده از آن ارائه میدهیم، سپس به توضیح شکلی از پرسهزنی، به مثابه سبک زندگی متمایز گروههای فرودست شهری در مراکز خرید می‌پردازیم. نتایج این مقاله به کمک روش کیفی و از طریق تکنیک مصاحبه و مشاهده بهدست آمدهاست. نویسندگان معتقدند که مراکز خرید در پی ایجاد زندگی خاصی برای طبقات متوسط شهریاند که این سبک از طریق خرید و مصرف کالاها فراهم میشود، در عین حال، پرسه زنی در ایران به آن معنایی که نویسندگان اختیار کردهاند خود زندگی گروههای فرودست شهری را شکل دادهاست.
سعید رضا عاملی؛ حمیده مولایی
چکیده
این مقاله به بررسی حساسیت‌های بین فرهنگی اهل تشیع و ترکمن‌های اهل تسنن در استان گلستان می‌پردازد. به‌منظور تبیین حساسیت‌های بین فرهنگی دو گروه، از سنجه‌های حساسیت‌های بین فرهنگی براساس مدل نظری شش‌مرحله‌ایِ حساسیت‌های بین فرهنگی میلتون بنت، استفاده شده است. بر مبنای نظریه حساسیت‌های بین فرهنگی، توسعه ارتباطات عامل مهمی در ...
بیشتر
این مقاله به بررسی حساسیت‌های بین فرهنگی اهل تشیع و ترکمن‌های اهل تسنن در استان گلستان می‌پردازد. به‌منظور تبیین حساسیت‌های بین فرهنگی دو گروه، از سنجه‌های حساسیت‌های بین فرهنگی براساس مدل نظری شش‌مرحله‌ایِ حساسیت‌های بین فرهنگی میلتون بنت، استفاده شده است. بر مبنای نظریه حساسیت‌های بین فرهنگی، توسعه ارتباطات عامل مهمی در کاهش حساسیت‌های بین فرهنگی است. در این تحقیق به رویکرد دوفضایی توجه شده و با هدف سنجش توسعه ارتباطات، از دو قلمرو سنجش مجازی و سنجش حضوری استفاده شده است. با توجه به گسترش وسایل ارتباط جمعی و رسانه‌ها که مهم‌ترین بستر جهانی‌شدن ارتباطات را فراهم آورده‌اند، در ابتدا توسعه ارتباطات افراد از طریق رسانه‌ها مورد توجه قرار گرفته است. بدین منظور به بررسی رابطه بین میزان استفاده افراد از رسانه‌ها ـ به‌ویژه اینترنت و ماهواره ـ با حساسیت‌های بین فرهنگی افراد پرداخته شده است. در مرحله دوم، توسعه ارتباطات افراد در محیط واقعی با توجه به محل سکونت آنها سنجیده شده و رابطه آن با میزان حساسیت‌های بین فرهنگی مورد توجه قرار می‌گیرد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد توسعه ارتباطات مجازی (ارتباط افراد از طریق رسانه‌ها) و ارتباطات فیزیکی (تعامل افراد در محل سکونت) منجر به کاهش حساسیت‌های بین فرهنگی میشود. از این منظر می‌توان یکی از منابع و عوامل اصلی توسعه حساسیت‌های بینِ دینی و بینِ قومی را ناشی از عدم تعامل اجتماعی دانست که برای کاهش آن، توسعه زمینه ارتباطات اجتماعی در میان اقوام و پیروان مذاهب توصیه میشود.
سعید رضا عاملی
چکیده
فرایند جهانی‌شدن یا جهانی‌سازی‌های ایدئولوژیک جدید که معلول ظهور «صنعت ارتباطات جهانی » است، منشأ سرعت بخشیدن به «فراملی‌شدن » فرهنگ‌ها و تمدن‌ها شده است. در واقع جهانی‌شدن، منشأ ظهور دو گفتگوی جهانی متضاد یعنی «گفتگوی جهانی ارادی» و «گفتگوی جهانی غیرارادی» همزمان در جامعه بشری شده است. پیش از ظهور صنعت ...
بیشتر
فرایند جهانی‌شدن یا جهانی‌سازی‌های ایدئولوژیک جدید که معلول ظهور «صنعت ارتباطات جهانی » است، منشأ سرعت بخشیدن به «فراملی‌شدن » فرهنگ‌ها و تمدن‌ها شده است. در واقع جهانی‌شدن، منشأ ظهور دو گفتگوی جهانی متضاد یعنی «گفتگوی جهانی ارادی» و «گفتگوی جهانی غیرارادی» همزمان در جامعه بشری شده است. پیش از ظهور صنعت ارتباطات جهانی یا به تعبیر مکتب فرانکفورد «صنعت جهانی فرهنگ » اعضای تمدن‌های جهان امکان دسترسی همزمان و تنفس فرهنگی در فضای واحد را نداشتند، به عبارتی «فضاهای تمدنی»، متفاوت و دورافتاده از یکدیگر بودند و در عین حال بر همدیگر اثر می‌گذاشتند و از یکدیگر تأثیر می‌گرفتند اما این فرایند طی یک روند طولانی تاریخی صورت می‌گرفت. با ورود به عصر ارتباطات و «یکی شدن فضای ارتباطی »، فصل جدید و گریزناپذیری در مواجهه تمدن‌ها با یگدیگر تحقق پیدا کرده که نیازمند بازنگری جدی در فرایند گفتگوی تمدن‌هاست و لزوماً تحلیلهای برخاسته از دوره مدرنیته پاسخگوی تحلیل‌ها و گفتگو‌های دوره جدید نیست. با سرعت گرفتن صنعت حمل‌ونقل و ظهور جهانی مجازی، جهان هم در فضای فیزیکی و هم در فضای مجازی کوچک شد و در این دو جهان کوچک‌شده فیزیکی و مجازی، گفتگوی بین‌فرهنگی و بین‌تمدنی، بازتعریف معنایی متفاوتی پیدا میکند. در این مقاله تلاش میشود ابتدا تحلیل دقیقی از مفهوم تعمیم‌یافته گفتگو که متکی بر تفسیر هرمنوتیک «متن» می‌باشد، ارائه شود و سپس تعامل «متن» گفتگوی بین‌تمدنی را در ارتباط با «زمینه»های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی ناظر بر جهان مورد بحث قرار گیرد. با تحلیل ارتباط بین «متن » و «زمینه » است که به تأثیر فرایند جهانی‌شدن بر فرایند گفتگو منتقل خواهیم شد. با چنین تفسیری، چهار نگاه کلان تاریخی را به تمدن‌ها می‌توان ارائه نمود که نقطه پایانی این مقاله خواهد بود. این چهار نگاه بر منطق ریاضی نگاه به آغاز و استمرار روند تمدن‌ها تکیه زده است که عبارتند از: نگاه اروپامحوری نسبی ، اروپامحوری مطلق، امریکامحوری ، و نگاه چندمحوری به تمدن‌ها. در جمع‌بندی، نگاه جدیدی که منتزع از فضای عمومی جهان به تمدن‌ها یعنی نگاه جهان‌گرایی به تمدن‌هاست، مورد بحث و مداقه قرار خواهد گرفت.
غلام‌حسین معماریان؛ سیدمجید هاشمی طغرالجردی؛ حسام کمالی‌پور
چکیده
مطابق با دیدگاه بسیاری پژوهشگران، «فرهنگ» عامل اصلی شکل‌گیری خانه است و نقش مهمی در پایداری اجتماعی دارد، لذا مطالعۀ فرهنگ‌های دینی برای شناخت الگوهای رفتاری اقوام و مذاهب گوناگون اهمیت می‌یابد. با وجود این، عوامل تأثیرگذار فرهنگ بر محیط انسان‌ساخت در شهر کرمان، که تکثر فرهنگی و محلات مسکونی متعلق به مسلمانان، زرتشتیان ...
بیشتر
مطابق با دیدگاه بسیاری پژوهشگران، «فرهنگ» عامل اصلی شکل‌گیری خانه است و نقش مهمی در پایداری اجتماعی دارد، لذا مطالعۀ فرهنگ‌های دینی برای شناخت الگوهای رفتاری اقوام و مذاهب گوناگون اهمیت می‌یابد. با وجود این، عوامل تأثیرگذار فرهنگ بر محیط انسان‌ساخت در شهر کرمان، که تکثر فرهنگی و محلات مسکونی متعلق به مسلمانان، زرتشتیان و کلیمیان دارد، کمتر مطالعه شده است. این مطالعات می‌تواند برنامه‌ریزان را در تدوین ضوابط راهنمای طراحی و نوسازی این محلات یاری کند. این مقاله با الگویی ترکیبی، ابتدا با استفاده از متون مقدسی همچون قرآن کریم و با تحلیل منطقی، به موضوع حریم و مهمان‌نوازی در فرهنگ اسلامی پرداخته و تأثیر آن‌را بر شکل‌گیری خانه‌های محله مسلمانان بیان میکند. سپس افزون بر مطالعات قوم‌نگاری، با مراجعه به اوستا و تورات نشان می‌دهد که چون فضای معماری قابلیت فرهنگ‌پذیری دارد و فرهنگ نیز در قالب فضای کالبدی به ظهور می‌رسد، لایه اول تأثیرگذار بر معماری خانه‌های کرمان، ناشی از فرهنگ اسلامی (به‌عنوان فرهنگ حاکم) و در اصولی همچون حفظ حریم خصوصی، رعایت حقوق همسایه و تکریم مهمان است. لایه دوم مؤثر، که در معماری خانه یهودیان و زرتشتیان دیده میشود، براساس عقاید و رسوم مذهبی آنها با بازتعریف و حدودبخشی به این اصول، شکل‌گیری فضاهای فعالیت اختصاصی را برای رسیدن به امنیت، تأمین معیشت و رعایت دستورات شریعت در رابطه با زنان و هم‌کیشان موجب شده است. ادامه این تحقیق، به‌دنبال شناخت روش تبدیل یافته‌های نظری این مقاله به ضوابط اجرایی راهنمای طراحی است.
حمید ماجدی؛ زهرا سادات سعیده زرآبادی
چکیده
در شهرهای عصر حاضر که اجزای آن به‌طور مداوم افزوده شده و دستخوش تحولات متعددی می‌شوند، سازوکار انسجام شهر در تمامی وجوه، اعم از اجتماعی ـ فرهنگی، کالبدی و زیبایی‌شناختی با مشکلات فراوانی رو‌به‌رو است. برای پیشگیری از ظهور و تشدید چند‌گانگی در ساختارهای همنشین شهری که طی قرون متمادی شکل گرفته‌اند، بالا بردن توانایی‌ها و مهارت‌ها ...
بیشتر
در شهرهای عصر حاضر که اجزای آن به‌طور مداوم افزوده شده و دستخوش تحولات متعددی می‌شوند، سازوکار انسجام شهر در تمامی وجوه، اعم از اجتماعی ـ فرهنگی، کالبدی و زیبایی‌شناختی با مشکلات فراوانی رو‌به‌رو است. برای پیشگیری از ظهور و تشدید چند‌گانگی در ساختارهای همنشین شهری که طی قرون متمادی شکل گرفته‌اند، بالا بردن توانایی‌ها و مهارت‌ها برای دربرگیری و تلفیق این اجزای نوظهور و گاه پراکنده در یک کل منسجم و معنادار ضروری است.این نوشتار بر آن است که به شناخت فرایندهای انسجام ساختارهای جدید در شهر و رفع تقابل ویژگی‌های شهرها در گذشته با شهرهای توسعهیافتة جدید بپردازد که این مهم از طریق بازشناسی بخشهای پایدار در تغییر و تداوم نظامهای نشانهای در گذر زمان و با تأکید بر زمینة بروز و ظهور آنها صورت می‌گیرد. تبدیل ساختارهای چندگانه به ساختاری منسجم، نیازمند آگاهی از نشانداری در شهرها است. لذا در این پژوهش، دستیابی به روشی برای بررسی و اخذ نشانهها و طبقهبندی آنها در یک نظام نشانهای که از فرهنگ، باورها، تاریخ و ارزش‌های حاکم بر جامعه و سایر موضوعهای مرتبط نشئت می‌گیرد، با تأکید بر زمینهگرایی نشانههای شهری به‌مثابه رهیافت اصلی، مورد نظر است.
عبدالله گیویان؛ شهرام احمدی
چکیده
یک آگهی تبلیغاتی به مثابه متنی رسانه‌ای از تمهیدات گوناگونی برای انتقال پیام به مخاطبان خود استفاده میکند. در میان این تمهیدات، روایت و روایت‌گری عامل مهمی در صورت‌بندی متن آگهی است و ساختار روایتی بسیاری از آگهی‌های تلویزیونی، از ویژگی‌ها و عناصر یک داستان کوتاه بهره می‌گیرد. حوزه‌های روایت‌شناسی، تبلیغات و بازاریابی، مطالعات ...
بیشتر
یک آگهی تبلیغاتی به مثابه متنی رسانه‌ای از تمهیدات گوناگونی برای انتقال پیام به مخاطبان خود استفاده میکند. در میان این تمهیدات، روایت و روایت‌گری عامل مهمی در صورت‌بندی متن آگهی است و ساختار روایتی بسیاری از آگهی‌های تلویزیونی، از ویژگی‌ها و عناصر یک داستان کوتاه بهره می‌گیرد. حوزه‌های روایت‌شناسی، تبلیغات و بازاریابی، مطالعات تلویزیون و ارتباطات، در سامان یافتن هدفمندِ واحدهای متنی این نوع آگهی‌ها دخالت می‌کنند و از سویی دیگر به همراه رمزگان فرهنگی، مجرای ارتباط متن با جهان خارج از آن به شمار می‌روند. نقطة آغاز پژوهش، بر اساس تمایز نظری میان روایت و داستان، تفکیک میان «آگهی‌های داستانی» از آگهی‌هایی است که ساختار داستانی بر روایت آنها غالب نیست. در وهله نخست، با بررسی پهنانگر، آگهی‌های داستانی مورد مطالعه از منظر ساختار روایت به چهار دستة مختلف تقسیم شده است. کنشگران دخیل در این آگهی‌ها نیز بر اساس نحوة ارتباط با کالاها و موضوعات مورد تبلیغ، به چهار نوعِ کلی دسته‌بندی شده‌اند. در نهایت، با اتخاذ رویکردهای نشانه‌شناسی و تحلیل گفتمان انتقادی، مطالعة عمقی نمونه‌ها نشان می‌دهد قطب‌بندی اشخاصِ داستانی در این متون بر «مصرف» یا «اطلاعِ» آنها از ویژگی‌های کالاها و خدمات مبتنی است و این آگهی‌ها به دلیل ماهیت متنی خود، امکان خوانش‌هایی متفاوت و گاه متضاد با خوانش آرمانی و رسمی را فراهم می‌سازند.
اعظم راودراد؛ بهارک محمودی
چکیده
هدف از نگارش این مقاله توصیف شهر و تجربه مدرنیته در ایران پس از انقلاب از دریچه سینماست. در واقع قصد داریم با میانجی‌گری سینما و تصویری که از شهر ارائه کرده، تأملی انتقادی داشته باشیم بر تجربه مدرنیته در ایران بعد از انقلاب، چراکه شهر تهران در آثار سینمایی همواره نماد امری مدرن و در تقابل با سنت قرار گرفته است.آرای تنی چند از اندیشمندان ...
بیشتر
هدف از نگارش این مقاله توصیف شهر و تجربه مدرنیته در ایران پس از انقلاب از دریچه سینماست. در واقع قصد داریم با میانجی‌گری سینما و تصویری که از شهر ارائه کرده، تأملی انتقادی داشته باشیم بر تجربه مدرنیته در ایران بعد از انقلاب، چراکه شهر تهران در آثار سینمایی همواره نماد امری مدرن و در تقابل با سنت قرار گرفته است.آرای تنی چند از اندیشمندان انتقادی همچون تضاد و تناقض درونی مدرنیسم در اندیشه برمن، تراژدی فرهنگ مدرن، فرهنگ عینی و فرهنگ ذهنی در اندیشه زیمل، چهارچوب نظری این مقاله را تشکیل داده است. علاوه بر آن مفاهیمی همچون ازخودبیگانگی و بتوارگی در آرای مارکس برای تحلیل فیلمها به کار گرفته شده است. هدف این است که با کمک گرفتن از این چهارچوب نظری و مفاهیم مرتبط با آن در قاب سینما به درکی انتقادی از مدرنیته شهری در ایران پس از انقلاب دست یابیم. بدین منظور فیلمهایی را مطالعه کردیم که شهر در کانون آن قرار داشتند. در هر دهه چند فیلم نمایا انتخاب شدند و سپس با کمک روش تفسیر انتقادی به نقد و تحلیل تصویر شهر تهران در سینمای بعد از انقلاب پرداختیم.
یوسف اباذری؛ سارا شریعتی؛ مهدی فرجی
چکیده
از جمله مفاهیم پُرمناقشه در علوم انسانی مفهوم «تمدن» است که در مورد آن کمتر توافقی میان اندیشمندان می‌توان یافت؛ چه در تعریف و چه در جهت‌گیری. ادبیات بسیاری در مورد «تمدن» تولید شده و هریک از زاویه‌ای خاص بدان پرداخته‌اند. برخی رو به گذشته دارند و تمدن را امری تاریخی می‌بینند. برخی حال را می‌نگرند و تمدن را همچون پروژه ...
بیشتر
از جمله مفاهیم پُرمناقشه در علوم انسانی مفهوم «تمدن» است که در مورد آن کمتر توافقی میان اندیشمندان می‌توان یافت؛ چه در تعریف و چه در جهت‌گیری. ادبیات بسیاری در مورد «تمدن» تولید شده و هریک از زاویه‌ای خاص بدان پرداخته‌اند. برخی رو به گذشته دارند و تمدن را امری تاریخی می‌بینند. برخی حال را می‌نگرند و تمدن را همچون پروژه میانگارند. برخی چشم به آینده دارند و به فرجام تمدن میاندیشند؛ در این میان عدهای دلنگرانند و دهشت و بدفرجامی می‌بینند و عدهای دلخوش از غایت تمدن به تفرج مشغولند. هستند اندیشمندانی که در تعریفشان از تمدن صبغة ایدئولوژیک چشمنوازتر است. در این مقاله تلاش میکنیم با نگاهی اجمالی به دیدگاههای متعدد، مفهومسازی متفاوتی از پروبلماتیک فرهنگ ـ تمدن ارائه دهیم و از منظری متفاوت به خوانش دیدگاههای تمدنی بپردازیم.
شهرام جلیلیان؛ سید علی فاطمی
چکیده
این مقاله با رویکرد مطالعه تاریخی ـ توصیفی، به مطالعۀ نوع پوشش زنان ایران در دورۀ هخامنشیان می‌پردازد. در این پژوهش کوشش شده با نگاهی تحلیلی به همۀ منابعی که آگاهی‌هایی را دربارۀ پوشش و نوع جامۀ زنان هخامنشی به دست می‌دهند، پس از طرح پیش‌زمینۀ تاریخی قدرت‌گرفتن هخامنشیان و پرداختن به تضاد دیدگاه یونانیان و ایرانیان دربارۀ زندگی ...
بیشتر
این مقاله با رویکرد مطالعه تاریخی ـ توصیفی، به مطالعۀ نوع پوشش زنان ایران در دورۀ هخامنشیان می‌پردازد. در این پژوهش کوشش شده با نگاهی تحلیلی به همۀ منابعی که آگاهی‌هایی را دربارۀ پوشش و نوع جامۀ زنان هخامنشی به دست می‌دهند، پس از طرح پیش‌زمینۀ تاریخی قدرت‌گرفتن هخامنشیان و پرداختن به تضاد دیدگاه یونانیان و ایرانیان دربارۀ زندگی زنان هخامنشی، همۀ بازنماییهای زنان در دادههای باستانشناختی هخامنشیان مورد مطالعه قرار گرفته و توصیف دقیقی از پوشش و جامۀ زنان هخامنشی ارائه شود. یافته‌های پژوهش که بر اساس مطالعه و واکاوی منابع تاریخی و بازنماییهای گوناگون زنان در دادههای باستانشناختی هخامنشیان همچون سنگنگارهها و نقشمُهرها انجام گرفته، بهروشنی نشان می‌دهد زنان ایرانی با وجود برخورداری از همۀ فعالیتهای سیاسی و اقتصادی گسترده و همچنین وجود آزادیهای بسیار در زندگی، از پوشش و جامههای ویژهای استفاده میکردند که کاملاَ بدن آنها را میپوشانیده است. وجود چنین پوششی، برخاسته از این نگرش بوده که در حقیقت زنان ایرانی دورۀ هخامنشیان چون برهنگی و تننمایی را زشت و ناروا میشمردند، از جامهای استفاده میکردند که بدن آنها را بهخوبی میپوشانید.
علی قاسم پور دهاقانی؛ محمد‌جواد لیاقت‌دار؛ سید ابراهیم جعفری
چکیده
در سالهای اخیر، «بین‌المللی شدن» یکی از مباحث مهم محافل دانشگاهی بوده است. این موضوع دلالت بر تلفیق بُعد بین‌المللی، میان‌فرهنگی و جهانی در اهداف، کارکردها و نحوة آموزش دارد. بومی‌سازی، نظریه دیگری است که خواهان اشاعه، انطباق و رشد پارادایم دانش، فناوری، هنجارهای رفتاری و سرمایه‌های فرهنگی و ارزش‌های محلی خاص ...
بیشتر
در سالهای اخیر، «بین‌المللی شدن» یکی از مباحث مهم محافل دانشگاهی بوده است. این موضوع دلالت بر تلفیق بُعد بین‌المللی، میان‌فرهنگی و جهانی در اهداف، کارکردها و نحوة آموزش دارد. بومی‌سازی، نظریه دیگری است که خواهان اشاعه، انطباق و رشد پارادایم دانش، فناوری، هنجارهای رفتاری و سرمایه‌های فرهنگی و ارزش‌های محلی خاص در موقعیت خاص است و همچون رویکرد بین‌المللی شدن، پاسخی در برابر پدیده جهانی‌شدن است. هدف مطالعه حاضر، بررسی ماهیت و الگوهای عملی بین‌المللی سازی برنامه‌های درسی و تبیین ربط و نسبت این رویکرد با نظریههای بومی‌سازی علوم و پدیده جهانی‌شدن است. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کیفی و تحلیلی است که تلاش شده موضوع تحقیق با بهره‌گیری از نظریات متخصصان حوزه علوم تربیتی و جامعهشناسی مورد بررسی و نقد قرار گیرد. یافته‌ها نشان می‌دهد بومی‌سازی و بین‌المللی شدن یکی از مهم‌ترین لوازم در عصر جهانی‌شدن، و رویکردی مهم برای احیای تفکر اسلامی در نظام علمی فرهنگی جهان است. اگرچه هر نظام آموزشی طبق آرمان‌ها و اهداف جامعه و با توجه به میزان اهمیتی که برای دانش ملی و دانش جهانی قائل است، راهکارها و فرصت‌های خاصی در ارتباط با رویکرد بین‌المللی سازی و بومی‌سازی علوم دارد، اما نظام هایی که دور از هرگونه افراط و تفریط در این زمینه قدم برداشتهاند، توانستهاند نسبت به فرصتها و چالش‌های پیش رو، تصمیمات مؤثرتری داشته باشند و در بحث تولید علم و تحقق رسالت‌های آموزش عالی، اثربخشتر عمل کنند.
محمدسعید تسلیمی؛ آمنه کلاته آقامحمدی
چکیده
با توجه به اهمیت آموزش سواد رسانه‌ای در تدوین خط‌مشی رسانه‌ای و فقدان مطالعات جدی در این زمینه، پژوهش حاضر که ماهیت توصیفی و استنباطی دارد، بر آن است تا با بررسی مفاهیم، ضرورت‌ها و الگوهای سیاست‌گذاری رسانه‌ای و سواد رسانه‌ای که از مطالعات ادبیات این حوزه به دست آمده است، به یک الگوی جامع «سیاست‌گذاری رسانه‌ای متأثر از ...
بیشتر
با توجه به اهمیت آموزش سواد رسانه‌ای در تدوین خط‌مشی رسانه‌ای و فقدان مطالعات جدی در این زمینه، پژوهش حاضر که ماهیت توصیفی و استنباطی دارد، بر آن است تا با بررسی مفاهیم، ضرورت‌ها و الگوهای سیاست‌گذاری رسانه‌ای و سواد رسانه‌ای که از مطالعات ادبیات این حوزه به دست آمده است، به یک الگوی جامع «سیاست‌گذاری رسانه‌ای متأثر از رویکرد ارتقای سواد رسانه‌ای» دست یابد. در این تحقیق به‌منظور دستیابی به هدف، میزان سواد رسانه‌ای جامعة مورد مطالعه (نوجوانان دانشآموز) با حجم نمونة 384 نفر که از طریق نمونه‌گیری خوشهای و تصادفی به دست آمد، اندازهگیری شد. پس از استخراج عوامل مؤثر بر سواد رسانه‌ای مصاحبههایی اکتشافی با ده نفر از اساتید علوم ارتباطات اجتماعی و مدیریت رسانه و مدیران و کارگزاران رسانه که با روش نمونه‌گیری هدفمند و گلولة برفی انتخاب شده بودند، انجام شد. همچنین به‌منظور ارزیابی صحت و روایی الگوی پیشنهادی و تبیین جایگاه سواد رسانه‌ای در سیاست‌گذاری سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، بخشی از برنامه‌های صدا و سیمای ج.ا.ا.، بر پایة الگوی بهدستآمده از مؤلفههای سواد رسانه‌ای مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت و در نهایت استنتاج به عمل آمد.
حمید نساج؛ راضیه مهرابی کوشکی؛ محمودرضا رهبرقاضی؛ مهدیه پوررنجبر
دوره 8، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 1-22
چکیده
ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﻲ ﻓﺮﺍﮔﻴﺮﺗﺮﻳﻦ ﻭ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﻫﻮﻳﺖ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﻧﻈﺎﻡﻫﺎﻯ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻛﻠیة ﺣﻮﺯﻩﻫﺎﻯ ﻓﺮﻫﻨﮓ، ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ و ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭ ﺍﺳﺖ. ﭘﮋﻭﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﻲ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ مؤلفة ﻧﻈﻢ ﻭ ﺍﻧﺴﺠﺎﻡ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، ﺑﻪ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻣﻌﺮﻑﻫﺎﻯ ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﻲ ...
بیشتر
ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﻲ ﻓﺮﺍﮔﻴﺮﺗﺮﻳﻦ ﻭ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﻫﻮﻳﺖ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﻧﻈﺎﻡﻫﺎﻯ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻛﻠیة ﺣﻮﺯﻩﻫﺎﻯ ﻓﺮﻫﻨﮓ، ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ و ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭ ﺍﺳﺖ. ﭘﮋﻭﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﻲ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ مؤلفة ﻧﻈﻢ ﻭ ﺍﻧﺴﺠﺎﻡ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، ﺑﻪ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻣﻌﺮﻑﻫﺎﻯ ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﻲ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺳﺘﺎ، ﺗﺄﺛﻴﺮ ارزش‌های فرهنگی ﺑﺮ ﻧﮕﺮﺵ شهروندان ﺑﻪ ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺣﺎﺿﺮ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﭘﻴﻤﺎﻳﺸﻰ ﻭ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ پرسش‌نامة ﻣﺤﻘﻖﺳﺎﺧﺘﻪ ﺟﻤﻊ ﺁﻭﺭﻱ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺟﺎمعة ﺁﻣﺎﺭﻱ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ 16 ﺗﺎ 40 ﺳﺎﻝ شهر کرمان هستند ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﻌﺪﺍﺩ 270 ﻧﻔﺮ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﻤﻮﻧﻪ، ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺣﺎﻛﻲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ میزان ارزش‌های جمع‌گرایی، پدرسالاری، فاصلة قدرت و اجتناب از عدم اطمینان در حد نسبتاً بالایی قرار دارد. از سوی دیگر، هویت ملی شهروندان نیز بالاتر از حد متوسط است. همچنین یافته‌ها نشان می‌دهد که تأثیر متغیرهای جمع‌گرایی و فاصلة قدرت بر میزان هویت ملی شهروندان معنی‌دار است و ضریب و جهت تأثیر این دو متغیر بر هویت ملی مثبت است. به‌عبارت دیگر، افرادی که دارای ارزش‌های فرهنگی جمع‌گرایانه هستند، نسبت به کسانی که ویژگی‌های فردگرایانه دارند، از میزان هویت ملی بیشتری برخوردارند و احتمال بیشتری وجود دارد که در طبقات بالاتر هویت ملی قرار بگیرند. همچنین نتایج نشان می‌دهد که افرادی که دارای ارزش‌های فرهنگی با میزان فاصلة قدرت زیاد هستند، نسبت به کسانی که ویژگی‌های فرهنگی با میزان فاصلة قدرت کم دارند، از میزان هویت ملی بیشتری برخوردارند. یافته‌ها نشان می‌دهد که متغیرهای ریسک‌پذیری و پدرسالاری تأثیری بر میزان هویت ملی شهروندان ندارد.
علی ربانی؛ زهرا ماهر
چکیده
ویژگی عمده جامعهشناسی معرفت و علم جدید تأکید بر فرهنگ و تحلیل فرهنگی در مطالعات علم و فناوری است. در این مقاله به بررسی دو حوزه مطالعاتی می‌پردازیم که جامعه‌شناسان جدید علم و فناوری در آن تحلیلهای فرهنگی خود را ارائه داده‌اند. این دو حوزه عبارتند از: جامعهشناسی معرفت علمی و مطالعات فرهنگی علم.جامعهشناسی معرفت علمی، نخستین ...
بیشتر
ویژگی عمده جامعهشناسی معرفت و علم جدید تأکید بر فرهنگ و تحلیل فرهنگی در مطالعات علم و فناوری است. در این مقاله به بررسی دو حوزه مطالعاتی می‌پردازیم که جامعه‌شناسان جدید علم و فناوری در آن تحلیلهای فرهنگی خود را ارائه داده‌اند. این دو حوزه عبارتند از: جامعهشناسی معرفت علمی و مطالعات فرهنگی علم.جامعهشناسی معرفت علمی، نخستین مکتبی است که محتوای درونی معرفت علمی را مستعد و منقاد تحلیلهای فرهنگی و جامعه‌شناختی میکند. در مکتب SSK، پیش‌فرض اصلی این است که «معرفت علمی تماماً قراردادی است». بر این اساس، طرح و ارزیابی نظریهها و دعاوی علمی، معلول علایق اجتماعی و گرایشات فرهنگی است، به‌طوری‌که نظریههای علمی ابزاری‌اند برای توجیه، مشروعیت بخشیدن، ترغیب و اقناع.در اوایل دهه 90، با بحران به‌وجود آمده در تبیینات جامعهشناسی معرفت علمی و انتقادات مطرح شده نسبت به آن، موضوعیت کلی این حوزه به بن‌بستی جدی رسید و ابتکار در مطالعات علم به جهتگیریهای نظری متفاوتی از جمله مطالعات فرهنگی واگذار شد.مطالعات فرهنگی علم بر خلاف جامعهشناسی معرفت علمی، به رد «تبیین» می‌پردازد و به‌جای آن بر «معنا» و «درک» تأکید میکند. به‌عبارت دیگر، مطالعات فرهنگی به مشاجره قدیمیای بازگشته است که بین رویکردهای تفسیری و هرمنوتیک و رویکردهایی که جامعیت قانون‌نگر را در امتداد خطوط اثبات‌گراتر دنبال می‌کنند، درگرفته بود. این حوزه نوظهور بر این مسئله تأکید میکند که باید برای تعین‌ناپذیری، بی‌ثباتی، ابهام و تفاوت نقش مهم‌تری در علم قائل شد. مطالعات فرهنگی علم، تغییر از جامعهشناسی معرفت علمی به یک فرهنگگرایی نوین را بنیاد نهاد.
صمد علی پور؛ وحید قاسمی؛ سید احمد میرمحمد تبار
چکیده
با گسترش دسترسی به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی اینترنتی و استفاده فزآینده‌ای که جوانان از انواع مطالب و محتوای این رسانه‌های نوین می‌نمایند، هویت فرهنگی به یکی از دغدغه‌های اصلی مرتبط با انسجام اجتماعی و یکپارچگی ملی تبدیل شده است. بدین لحاظ پژوهش حاضر، رابطه حضور و تعامل در شبکه اجتماعی فیس‌بوک را با هویت فرهنگی جوانان مورد ...
بیشتر
با گسترش دسترسی به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی اینترنتی و استفاده فزآینده‌ای که جوانان از انواع مطالب و محتوای این رسانه‌های نوین می‌نمایند، هویت فرهنگی به یکی از دغدغه‌های اصلی مرتبط با انسجام اجتماعی و یکپارچگی ملی تبدیل شده است. بدین لحاظ پژوهش حاضر، رابطه حضور و تعامل در شبکه اجتماعی فیس‌بوک را با هویت فرهنگی جوانان مورد مطالعه قرار می‌دهد. پرسش اصلی این است که استفاده از فیس‌بوک چه تأثیری بر هویت فرهنگی کاربران دارد؟ آیا فیس‌بوک به‌عنوان یکی از ابزارهای جهانی‌شدن، تضعیف‌کننده هویت فرهنگی است؟پژوهش حاضر به‌صورت پیمایشی و با استفاده از روش نمونه‌گیری داوطلبانه و در دسترس و بهره‌گیری از پرسشنامه اینترنتی محقق‌ساخته، با تکیه بر نظریههای کاشت و ساخت‌یابی گیدنز صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهش حاضر را کاربران جوان فیس‌بوک شهر اصفهان در سال 1391 تشکیل می‌دهند و حجم نمونه برابر با 424 نفر است.نتایج پژوهش حاضر حاکی از آن است که بین مدت زمان عضویت، میزان استفاده و میزان مشارکت و فعالیت کاربران در فیس‌بوک و هویت فرهنگی کاربران رابطه معنادار معکوس و بین واقعی تلقی کردن محتوای مطالب فیس‌بوک و هویت فرهنگی کاربران رابطه معنادار مثبتی وجود دارد. یعنی هر چه مدت زمان عضویت، میزان استفاده و میزان فعالیت و مشارکت کاربران در فیس‌بوک از سوی کابران افزایش پیدا میکند هویت فرهنگی کاربران ضعیف‌تر میشود.
سعیدرضا عاملی؛ حسین حسنی
چکیده
هدف این مقاله ارائه سنخ شناسی از آسیب های مجازی و نیز تحلیل تطبیقی سیاست گذاری های بین المللی در ارتباط با آسیب ها و ناهنجاری های فضای مجازی با هدف ارائه الگوی کاربردی برای برنامه ریزی است. در واقع، با گسترش فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی که از خصلت همزمانی رسانه واسطه برخوردارند، فضای جدیدی برای زندگی انسان پدیدار شده که از آن تعبیر ...
بیشتر
هدف این مقاله ارائه سنخ شناسی از آسیب های مجازی و نیز تحلیل تطبیقی سیاست گذاری های بین المللی در ارتباط با آسیب ها و ناهنجاری های فضای مجازی با هدف ارائه الگوی کاربردی برای برنامه ریزی است. در واقع، با گسترش فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی که از خصلت همزمانی رسانه واسطه برخوردارند، فضای جدیدی برای زندگی انسان پدیدار شده که از آن تعبیر به فضای دوم یا جهان دوم می شود. در این مقاله تحت پارادایم دوفضایی شدن به مفهوم سازی عمده ترین آسیب های فضای مجازی پرداخته شده و با مطالعه تطبیقی سیاست گذاری ها در برخی از کشورهای پیشرو، راهبردهای اتخاذشده دسته بندی شده اند. نتایج این تحلیل تطبیقی نشان می دهد سیاست ها و برنامه های فرهنگی و اجتماعی کشورها را می توان به سیاست های سلبی و ایجابی تقسیم کرد. سیاست های سلبی شامل سیاست ها و برنامه هایی معطوف به حذف، کنترل و نظارت و سیاست های ایجابی فرهنگی و اجتماعی جوامع، برنامه ها و سیاست هایی معطوف به تولید محتوا، مدیریت محتوا، برنامه های دیجیتالی سازی اطلاعات آنالوگ و دسترس پذیر ساختن اطلاعات و محتوا در شبکه اینترنت است.
هادی اسماعیلی؛ فؤاد ایزدی
چکیده
مفهوم کیفیت زندگی دو بعد عینی و ذهنی دارد. کیفیت زندگی در بعد عینی مستلزم تمام مصادیقی است که در سطح روابط اجتماعی، دارایی‌ها، تملکات فردی، و ساختارهای اجتماعی، به عنوان شاخص‌های زندگی برتر شناخته می‌شوند. در بعد ذهنی هم این مفهوم به معنای میزان رضایت فرد از شرایط خویش است. اگرچه این مفهوم را می‌توان به صورت کمی و با مطالعه شاخص‌های ...
بیشتر
مفهوم کیفیت زندگی دو بعد عینی و ذهنی دارد. کیفیت زندگی در بعد عینی مستلزم تمام مصادیقی است که در سطح روابط اجتماعی، دارایی‌ها، تملکات فردی، و ساختارهای اجتماعی، به عنوان شاخص‌های زندگی برتر شناخته می‌شوند. در بعد ذهنی هم این مفهوم به معنای میزان رضایت فرد از شرایط خویش است. اگرچه این مفهوم را می‌توان به صورت کمی و با مطالعه شاخص‌های مرتبط با آن سنجید، ولی امکان مطالعه کیفی این مفهوم نیز وجود دارد. با بررسی ماهنامه مرزهای نوــ نشریهای که در دوران پهلوی دوم منتشر میشد ــ کیفیت زندگی امریکایی بازنمایی شده در این نشریه مطالعه شده است. ارتباطسازان این نشریه درصدد بودند با ارائه تصاویری از جامعه امریکا، ذهن مخاطب ایرانی خویش را نسبت به پذیرش این مدعا که ایالات متحده کشوری مدرن و دارای کیفیت زندگی برتر است متقاعد کنند و از این طریق جامعه ایرانی را برای پذیرش روند نوسازی امریکایی در ایران آماده سازند. تحلیل انتقادی گفتمان حاکم بر این نشریه در دهه 1340ش. ایدئولوژی پنهان ماهنامه مذکور را عیان میکند.
مهدی فلاح؛ بیژن زارع؛ نیما بردیافر
چکیده
در پژوهش حاضر سعی شده است با رویکردی پدیدارشناختی به بررسی و بازسازی معنایی سبک زندگی جوانان شهر تهران پرداخته شود. غالب پژوهش‌های صورت گرفته دربارة این موضوع با اتخاذ استراتژی قیاسی و مبنا قراردادن تئوری‌های پیش‌ساخته به توصیف و تبیین آن پرداخته‌اند. حال آن‌که در روش پدیدارشناسی تمرکز بر کاوش دراین‌باره است که انسان‌ها چگونه ...
بیشتر
در پژوهش حاضر سعی شده است با رویکردی پدیدارشناختی به بررسی و بازسازی معنایی سبک زندگی جوانان شهر تهران پرداخته شود. غالب پژوهش‌های صورت گرفته دربارة این موضوع با اتخاذ استراتژی قیاسی و مبنا قراردادن تئوری‌های پیش‌ساخته به توصیف و تبیین آن پرداخته‌اند. حال آن‌که در روش پدیدارشناسی تمرکز بر کاوش دراین‌باره است که انسان‌ها چگونه به تجربههای خود معنا میبخشند و آنها را، هم به طور فردی و هم به شکل جمعی، به آگاهی تبدیل می‌کنند. این کار نیز از نظر روششناختی مستلزم فهم این است که انسان‌ها چطور برخی پدیدهها را به تجربه درمیآورند. برای گردآوری چنین دادههایی لازم است که محقق به مصاحبههای عمیق با افرادی بپردازد که مستقیماً پدیده مورد نظر را تجربه کردهاند (تجربه زیسته دارند). این در تقابل با تجربه دست دوم و عملیاتی کردن متغیرهایی است که ازدرون نظریههای کلانروایتوار استخراج شده‌اند. از این رو بر مبنای شیوة در پرانتزگذاری هوسرل و رعایت معیارهای ساخت نمونههای آرمانی شوتس، چهار سبک زندگی لذتجویانه ـ زیبایی‌شناختی، کارکردگرایانه، خردهفرهنگی، و منفعلانه به عنوان سبکهای عمده زندگی جوانان شهر تهران نمونهسازی شدند.
مهدی منتظرقائم؛ زهره علیخانی
چکیده
با توجه به ارتباط همیشگی زندگی تودة مردم با مفهوم جبر و اختیار، و نیز اهمیت ذاتی این مفهوم در حیطة دین، و با عطف نظر به توانایی رسانه‌ها در برساخت روایت تودة مردم از نظام اسباب هستی و همچنین با در نظر گرفتن روابط دین، دولت و تلویزیون در ایران، این تحقیق در پی پاسخگویی به این سؤال برآمده است که در سریال نمونة تحقیق که جزء سریالهای ...
بیشتر
با توجه به ارتباط همیشگی زندگی تودة مردم با مفهوم جبر و اختیار، و نیز اهمیت ذاتی این مفهوم در حیطة دین، و با عطف نظر به توانایی رسانه‌ها در برساخت روایت تودة مردم از نظام اسباب هستی و همچنین با در نظر گرفتن روابط دین، دولت و تلویزیون در ایران، این تحقیق در پی پاسخگویی به این سؤال برآمده است که در سریال نمونة تحقیق که جزء سریالهای مذهبی عامه‌پسند است از مفهوم اختیار چه برساخت معنایی‌ای به مخاطب ارائه میشود. لذا ابتدا یک معرفی اجمالی از مفهوم اختیار در اندیشة اسلامی و دال های آن که امکان بازشناسی فضای تخاصم میان جبر مطلق و اختیار مطلق در بخش عملی تحقیق را فراهم می‌آورد، ارائه شده است. با اتخاذ رویکرد نظری بازنمایی برساختی، ترکیبی از رویکردهای تحلیل گفتمان برای تحلیل دیالوگ‌های سریال دربارة اختیار انسان و نیز الگوی تحلیل کنشگر گریماس برای تحلیل ساختار اساسی کنشگری در سریال استفاده شده است. با ترسیم جداول کنشگران پی‌رفت‌های آغازین و پایانی و نیز نمودار شماتیک آنها نشان داده شده است که سریال به لحاظ روایی و گفتمانی متمایل به گفتمانی جبرگراست. در این مجموعه، نوع توالی روایی و نیز الگوی کنشگری جبری وجود دارد، و سریال خودش را حول دال کیفرانگاری سختی‌ها و پاداش‌انگاری خوشی ها متعیّن می‌سازد؛ و دو دال تقدیرگرایی و خواب‌محوری را در حوزة گفتمانی خود جذب و دال تأثیرگذاری ساختارهای اجتماعی را طرد میکند.
حمید حیدری؛ احمد رضایی
چکیده
این مقاله با مطالعه وضعیت امروز دانشگاه های ایران از طریق تحقیق درباره احوالات زندگی دانشجویی، سعی دارد ابعاد هویت حرفه ای دانشجویان را بررسی نماید. هویت حرفه ای یک هویت اجتماعی است و در ارتباط با دیگران و از طریق یادگیری و آموزش عملی و تجارب حرفه ای ایجاد می شود. برای دانشجویان، آغاز رسمی حرفه اجتماعی، همزمان است با آغاز مطالعات که ...
بیشتر
این مقاله با مطالعه وضعیت امروز دانشگاه های ایران از طریق تحقیق درباره احوالات زندگی دانشجویی، سعی دارد ابعاد هویت حرفه ای دانشجویان را بررسی نماید. هویت حرفه ای یک هویت اجتماعی است و در ارتباط با دیگران و از طریق یادگیری و آموزش عملی و تجارب حرفه ای ایجاد می شود. برای دانشجویان، آغاز رسمی حرفه اجتماعی، همزمان است با آغاز مطالعات که از طریق آموزش های عملی مربوط به رشته تحصیلی، شکل گیری هویت حرفه ای آنها تشدید و تقویت می شود. یافته های پژوهش نشان می دهد، هویت حرفه ای دانشجویان دارای دو بعد هویت علمی و هویت شخصی است.هویت علمی دانشجویان از طریق گرایش ها و نگرش ها و نیز تلاش ها و کنش های علمی دانشجویان شکل می گیرد. هویت شخصی نیز درک و تصوری است که دانشجو ازخودش به عنوان یک کنشگر علمی و در محیط دانشگاهی به دست می آورد. همچنین توسعه هویت حرفه ای با موقعیت فرد در درون جامعه در ارتباط است، ازاین رو، جنس، پایگاه اجتماعی و اقتصادی، حمایت های خانواده و دوستان، محیط و شبکه های اجتماعی فرد در شکل گیری هویت حرفه ای وی موثرند.
محمود شارع‌پور؛ سیده زنیب تقوی؛ مهدی محمدی
چکیده
از نگاه جامعه شناختی، حجاب در بستری از روابط اجتماعی شکل می گیرد که در آن چهارچوب، مسائل زنان دارای ابعاد فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و همچنین مولفه های مذهبی، معنوی، منزلتی، شخصیتی و رفتاری است که از پارادایم و منظرهای مختلف قابل بررسی است. هدف از این تحقیق، بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با گرایش دانشجویان دختر نسبت به حجاب است. ...
بیشتر
از نگاه جامعه شناختی، حجاب در بستری از روابط اجتماعی شکل می گیرد که در آن چهارچوب، مسائل زنان دارای ابعاد فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و همچنین مولفه های مذهبی، معنوی، منزلتی، شخصیتی و رفتاری است که از پارادایم و منظرهای مختلف قابل بررسی است. هدف از این تحقیق، بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با گرایش دانشجویان دختر نسبت به حجاب است. جامعه آماری این تحقیق را دانشجویان دختر مشغول به تحصیل در دانشگاه مازندران تشکیل می دهند که تعداد آنها در سال 1390، برابر با 13000 نفر بوده است. پرسش نامه محقق ساخته با پایایی 0.74 به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای در اختیار 560 نفر از آنها قرار داده شد. نتایج تحلیل مسیر و رگرسیون چندمتغیره نشان داد که مهم ترین متغیر موثر بر گرایش به حجاب، متغیر گرایش به فمینیسم بوده است. سایر متغیرهای موثر به ترتیب عبارتند از: عوامل محرک اجتماعی، پایگاه اقتصادی اجتماعی، سبک زندگی و محل سکونت. مدل تحلیلی، تنها 33 درصد عوامل موثر بر حجاب را تبیین کرده است. در ضمن، گرایش به حجاب و فمینیسم به عنوان دو گرایش متعارض، در حد متوسط به بالا و تا حد قوی در بین جامعه آماری مشاهده شده است.
سعیدرضا عاملی؛ غلامرضا سلگی؛ مریم رازانی؛ منصوره حجاری؛ زهرا کرمی؛ روژان اسکندر؛ فائزه مستوفی
چکیده
افراد به‌طور معمول با محیط پیرامون خود به مذاکرة هویت می‌پردازند و با انباشتی از یافته‌های حاصل از این مذاکره‌ها، هویت خود را شکل می‌دهند. در شرایطی که فرد در زندگی خود تغییراتی مثل مهاجرت یا روی آوردن به دینی جدید را تجربه کند، این مذاکرات به‌منظور انطباق با شرایط جدید شدت می‌یابد و به انتخاب راهبردهایی برای سازگاری با این تغییرات ...
بیشتر
افراد به‌طور معمول با محیط پیرامون خود به مذاکرة هویت می‌پردازند و با انباشتی از یافته‌های حاصل از این مذاکره‌ها، هویت خود را شکل می‌دهند. در شرایطی که فرد در زندگی خود تغییراتی مثل مهاجرت یا روی آوردن به دینی جدید را تجربه کند، این مذاکرات به‌منظور انطباق با شرایط جدید شدت می‌یابد و به انتخاب راهبردهایی برای سازگاری با این تغییرات و رسیدن به هویت جدید منجر میشود. حال سؤال این است که تازه‌مسلمانان ساکن در ایران در خصوص مؤلفههای هویتیای چون نامگذاری، حجاب، تفریح و سرگرمی، ارتباطات (با دوستان و اقوام)، احکام و عبادات و مسائل مالی، چه راهبردهایی را برای دستیابی به هویت جدید خود انتخاب می‌کنند؟ هویت تازهمسلمانانة آنها چه وجوه متمایزی نسبت به هویت قبل از اسلام آنها پیدا کرده است، در چه ابعادی هویت سابق خود را استمرار داده‌اند و چه ابعاد خاصگرایانهای دارند؟ در این تحقیق طی دو مرحله مصاحبههایی با مجموعهای از این افراد صورت گرفته است که با مقولهبندی این مصاحبهها، راهبردهای نهگانهای در خصوص مذاکرة هویت تازه‌مسلمانان با جامعة ایران استخراج شده است.
علی اشرف‌نظری؛ علی حسن‌پور؛ محسن حسن‌پور
چکیده
گفتمان های موجود در هر جامعه فرایندهایی را بازتولید می کنند که بر اساس آنها، این توانایی در افراد ایجاد می شود تا با به کارگیری نمادها، نشانه ها و زبان مشترک به عمل با یکدیگر بپردازند. هر گفتمان اغلب برخی انتخاب ها را به عنوان انتخاب های اشتباه، بی معنا یا غیرمناسب کنار می گذارد. در این پژوهش تلاش می شود با رویکرد مطالعات فرهنگی و بهره ...
بیشتر
گفتمان های موجود در هر جامعه فرایندهایی را بازتولید می کنند که بر اساس آنها، این توانایی در افراد ایجاد می شود تا با به کارگیری نمادها، نشانه ها و زبان مشترک به عمل با یکدیگر بپردازند. هر گفتمان اغلب برخی انتخاب ها را به عنوان انتخاب های اشتباه، بی معنا یا غیرمناسب کنار می گذارد. در این پژوهش تلاش می شود با رویکرد مطالعات فرهنگی و بهره گیری از روش گفتمان، سیاست نام گذاری در مجموعه های طنز صدا و سیما مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا، با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی ابتدا به جمع آوری داده ها پرداخته شده است و سپس با انتخاب پنج مجموعه طنز پخش شده از صدا و سیما به استخراج نام های مورد استفاده در این برنامه ها و نسبت آنها با نام های ملی و اسلامی پرداخته شده است. در این راستا، از مجموعه های پخش شده در سال های دهه 1380 به صورت تصادفی پنج سریال تلویزیونی، مرد هزارچهره، دارا و ندار، خوش نشین ها و خانه به دوش انتخاب شده، مورد بررسی قرار گرفته اند و نام هایی که در این مجموعه ها مورد استفاده قرار گرفته بود، استخراج شده است. نتایج این پژوهش در جداول فراوانی نشان می دهد علی رغم اینکه در زندگی اجتماعی همواره نام ها و نشانه های مندرج در متن گفتمان اسلامی مرکزیت دارند، در مجموعه های طنز صدا و سیما، این نام ها حداقل استفاده را دارند و در مقابل، این نام های ایرانی اند که بیشترین استفاده را داشته اند. از این رو، گفتمان معنایی حاکم در عرصه سیاست نام گذاری در برنامه های طنز صدا و سیما فرایندهایی را ایجاد کرده است که منجر به بازنمایی طنزگونه اسامی اغلب ایرانی و تضعیف نظام معنایی آن از طریق مطایبه بوده است.
حسام الدین آشنا؛ رامین چابکی درزایی
چکیده
اهمیت دیپلماسی عمومی و نقش هدایت کننده آن در دنیای کنونی به اندازه ای است که کارگزاران دیپلماسی کشورها از میان باهوش ترین افراد برگزیده می شوند به طوری که بهره هوشی ایشان از شاغلین در حرفه های حساس دیگر بالاتر است. در عصر حاضر یکی از انواع هوش، هوش فرهنگی می باشد که به عنوان یکی از مولفه های مهم در بهبود عملکرد دیپلمات ها و رایزنان فرهنگی ...
بیشتر
اهمیت دیپلماسی عمومی و نقش هدایت کننده آن در دنیای کنونی به اندازه ای است که کارگزاران دیپلماسی کشورها از میان باهوش ترین افراد برگزیده می شوند به طوری که بهره هوشی ایشان از شاغلین در حرفه های حساس دیگر بالاتر است. در عصر حاضر یکی از انواع هوش، هوش فرهنگی می باشد که به عنوان یکی از مولفه های مهم در بهبود عملکرد دیپلمات ها و رایزنان فرهنگی در وضعیت کنونی مطرح است. در این پژوهش سعی شده است تا بر اساس پرسش نامه بومی سازی شده مرکز سنجش هوش فرهنگی امریکا، ابعاد مختلف هوش فرهنگی 44 نفر از رایزنان فرهنگی (در حال ماموریت) سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به عنوان یکی از نهادهای اصلی حوزه دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران در عرصه بین الملل، به صورت مجزا سنجیده شود. یافته ها نشان می دهد که در رایزنان فرهنگی بعد انگیزشی هوش فرهنگی در بالاترین سطح و بعد رفتاری هوش فرهنگی در پایین ترین سطح قرار دارد و مهم ترین نقطه ضعف رایزنان فرهنگی، بعد رفتاری می باشد که در ادامه برای ارتقا آن پیشنهادهایی ارائه گردیده است.
محمدسعید ذکایی
چکیده
ورود مطالعات فرهنگی به محافل دانشگاهی ایران و اقبال حوزه عمومی به پژوهش ها و مباحث آن، اگر چه هنوز به شکل گیری سنتی روشن و با دستاوردهایی قاطع و تاثیر گذار منتهی نشده است، ایدئولوژی، دستور کار، رویکردها و جهت گیری های معرفت شناختی و روش شناختی آن، فضایی متفاوت برای علوم اجتماعی ایران و پژوهش های مربوط به آن شکل داده است. مطالعات فرهنگی، ...
بیشتر
ورود مطالعات فرهنگی به محافل دانشگاهی ایران و اقبال حوزه عمومی به پژوهش ها و مباحث آن، اگر چه هنوز به شکل گیری سنتی روشن و با دستاوردهایی قاطع و تاثیر گذار منتهی نشده است، ایدئولوژی، دستور کار، رویکردها و جهت گیری های معرفت شناختی و روش شناختی آن، فضایی متفاوت برای علوم اجتماعی ایران و پژوهش های مربوط به آن شکل داده است. مطالعات فرهنگی، بیش از رشته های متعارف علوم اجتماعی با نگاهی از پایین به بالا به فرهنگ و جامعه می نگرد. به همین سان، مطالعات فرهنگی از نظر فلسفی، از بیشتر رشته های علوم اجتماعی ماجرا جویانه تر و انتقادی تر عمل کرده است و انتظار می رود بیش از سایر رشته ها برای توده مردم و به زبان آنها سخن بگوید و صدا و قدرت (سوژگی) آنها را در پژوهش های خود انعکاس دهد. مقاله حاضر با اتکا به تجربه آموزشی نگارنده از ده سال فعالیت در گروه مطالعات فرهنگی دانشگاه علامه طباطبایی و تحلیل اولیه ای از پایان نامه های تکمیل شده دانشجویان فارغ التحصیل این رشته، دستاوردها و چالش های آکادمیک این سنت آموزشی را مورد بحث قرار می دهد. استدلال نویسنده این است که تنوع روش شناختی و پیوند نزدیک تر میان نظریه و روش و اتکا به طیف گسترده تری از شیوه های تحلیل اطلاعات، علاوه بر ایجاد تغییر و گسست در چرخه معمول پژوهش های متعارف علوم اجتماعی در ایران، دستورکارهای جدیدی را در مطالعه فرهنگ و اجتماع شکل داده و پلی بین علوم انسانی و اجتماعی برقرار کرده است.
EndNote