نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسندگان
1 استاد مطالعات فرهنگی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
2 دانشجوی دکتری جامعه شناسی سیاسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
چکیده
در جامعهٔ ایران، مناسک مرتبط با عزاداری برای امام‌حسین(ع) از اهمیت و گستردگی قابل‌ملاحظه‌ای برخوردار است. در سالهای اخیر شکل تازهای از مراسم مربوط به اربعین در قالب پیاده‌روی دستهجمعی به سمت کربلا برای رسیدن به بارگاه امام‌حسین پدید آمده و از سال 1392 ابعاد میلیونی به خود گرفته است. از آنجا که حضور تعداد زیاد جمعیت حاضر در رویداد اربعین، جایگاه اربعین را به‌عنوان یکی از عناصر اصلی ابراز هویت شیعی برجسته نموده و مشارکت مؤثر ایرانیان در این رویداد، مجرایی بسیار مناسب برای شناخت کنشهای دینی ایرانیان بهدست داده است، بررسی نحوهٔ بازنمایی این فعالیت جمعی و گفتمان‌‌هایی که حول آن شکل گرفته است و به این پدیده معنا می‌دهد در مقالهٔ حاضر مورد توجه قرار گرفته و تنوع بازنماییهای آن با مراجعه به متون نوشتاری مکتوب و دیجیتال انتشاریافته در رسانههای ارتباط جمعی (روزنامهها، خبرگزاریها و پایگاههای خبری) در میدان جامعهٔ ایران در فاصله پنج‌‌سالهٔ 1392 تا 1396 به کمک رویکرد نظری و روشی تحلیل گفتمان لاکلو و موف و طی فرایند بررسی و تحلیل 1800روز مطلب، شناسایی شده است. با تمرکز بر شناسایی دال مرکزی، دالهای پیرامونی و تفکیک ژانرهای روایت متفاوت، شش گفتمان شکل‌گرفته حول مناسک زیارت اربعین ارائه میشود که این رویداد را ـ البته نه با قدرت برابر ـ بازنمایی میکنند. دستاورد مقاله از نوع توصیفی و اکتشافی است که میتواند زمینه فهم اربعین به‌‌مثابهٔ یک پدیده اجتماعی و گفت‌‌و‌گو دربارهٔ دگرگونیهای فرهنگی ایران معاصر و شناخت تنوّع و تکثّر جامعه پس از انقلاب اسلامی را فراهم سازد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
)
ارسال نظر در مورد این مقاله