مطالعات فرهنگی
پدرام جوادزاده؛ مسعود کوثری؛ محسن عامری شهرابی؛ عطاء الله ابطحی
چکیده
از میان حوزههای سهگانۀ تولید، توزیع، و مصرف موسیقی، توزیع موسیقی بهطور عام و توزیع موسیقی ملی ایران بهمعنای خاص، کمتر موردتوجه پژوهشگران بوده است. موسیقی ملی که خود، محصول تجربۀ تاریخی جامعه ما و درنتیجه، دارای ویژگیهای ممتاز فرهنگ ایرانی است، در سالهای اخیر با کاهش نفوذ اجتماعی، کاهش مخاطبان، و حتی شاید از دست دادن کارکردهای ...
بیشتر
از میان حوزههای سهگانۀ تولید، توزیع، و مصرف موسیقی، توزیع موسیقی بهطور عام و توزیع موسیقی ملی ایران بهمعنای خاص، کمتر موردتوجه پژوهشگران بوده است. موسیقی ملی که خود، محصول تجربۀ تاریخی جامعه ما و درنتیجه، دارای ویژگیهای ممتاز فرهنگ ایرانی است، در سالهای اخیر با کاهش نفوذ اجتماعی، کاهش مخاطبان، و حتی شاید از دست دادن کارکردهای اجتماعی خود روبهرو شده است. توزیع موسیقی در ایران، بهعهدۀ ناشران موسیقی است و دریافت مجوزهای نشر از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بازبینی محتوای آثار، و سرانجام، عرضه و توزیع موسیقی در بازار مصرف، برخی از جنبههای توزیع موسیقی در جامعۀ ایران بهشمار میآیند. ازآنجاکه موسیقی ملی ایران، پدیدۀ متفاوتی نسبت به موسیقیهای غربی است و بایدونبایدهای حاکم بر آن نیز نسبت به کشورهای دیگر بسیار متفاوت است، بهنظر میرسد، استفاده از نظریههای غربی برای فهم توزیع موسیقی ملی در ایران، چندان راهگشا نباشد. برایناساس و با توجه به اینکه تاکنون پژوهشی بهمنظور فهم جنبههای اجتماعی و فرهنگی توزیع این موسیقی در کشور انجام نشده است، این پژوهش، با رویکردی اکتشافی و با استفاده از نظریۀ دادهبنیاد نظاممند، در پی ایجاد درک جامعی از این عرصه بهمنظور کمک به فهم موسیقی ملی کشور است. دادههای پژوهش با استفاده از شیوۀ مصاحبۀ عمیق، گردآوری و برپایۀ دستورالعملهای سهگانۀ باز، محوری، و انتخابی، کدگذاری و مقولهبندی شدهاند. سرانجام، 23 مفهوم و 8 مقوله، استخراج و نظریۀ دادهبنیاد ایجادشده با استفاده از الگوی پارادایمی، در قالب داستان و الگوی تصویری ارائه شده است.
جامعه شناسی
مژگان خوشنام؛ مسعود کوثری؛ مقصود فراستخواه
چکیده
دانشجویان، تعاملات و ارتباطاتی فراتر از کلاس درس و نظام رسمی دانشگاه دارند که بهطور غیررسمی وجود دارد و بخش زیادی از وقت دانشجویان را در طول دوران تحصیل به خود اختصاص میدهد. آنچه مهم است، درک دانشجو و فهم معانی ذهنی از تعاملات دوران دانشجویی است که کشف آن به کاهش شکاف موجود میان این قشر و مسئولان دانشگاه و آموزش عالی کمک میکند ...
بیشتر
دانشجویان، تعاملات و ارتباطاتی فراتر از کلاس درس و نظام رسمی دانشگاه دارند که بهطور غیررسمی وجود دارد و بخش زیادی از وقت دانشجویان را در طول دوران تحصیل به خود اختصاص میدهد. آنچه مهم است، درک دانشجو و فهم معانی ذهنی از تعاملات دوران دانشجویی است که کشف آن به کاهش شکاف موجود میان این قشر و مسئولان دانشگاه و آموزش عالی کمک میکند و از طریق آن میتوان لایههای پنهان زندگی دانشجویان را شناخت و برمبنای آن سیاستگذاری کرد. در این مقاله خلاصۀ زندگی دانشجویی ادراکشده، معناشده، و تجربهشده را در خلال این تعاملات دنبال خواهیم کرد. در این راستا با ۵۲ دانشجوی دانشگاه تهران از دانشکدهها و رشتههای مختلف مصاحبه عمیق پدیدارشناسی انجام شد. پس از تقلیل، کدگذاری، و تحلیل یافتههای مصاحبه، به تغییر الگوی زیست دانشجو رسیدیم؛ به این معنا که دانشجو در طول تعاملات غیررسمی و گذراندن اوقات زیادی از دوران دانشجویی خود با دوستان در موارد گوناگون به تغییراتی در زیست دانشجویی خود رسیده است؛ ازجمله تغییر الگوی ارتباطات انسانی، تغییر سبکهای دینداری، تغییر الگوی اوقات فراغت، افزایش توانمندیهای فردی، نگرش جنسیتی، تغییر الگوهای تحصیلی، تغییر نگرش و جهانبینی، حس مثبت فردی، حمایت و تعلق خاطر گروهی، جبران، تغییر در انگیزه مشارکت اجتماعی، تغییر در فرایند اجتماعیشدن و نظام هنجاری.
مطالعات فرهنگی
مسعود کوثری؛ امیرعلی تفرشی
چکیده
چگونه یک ایده شکل میگیرد و چگونه یک گفتمانِ بهحاشیهراندهشده، برجسته میشود؟ این پرسشی است که گفتمانشناسان در حوزههای مختلف، همواره در تلاش برای پاسخگویی به آن هستند. این پاسخگویی همواره نیاز به پُر کردن خلأهای بایگانی گفتمانشناسی دارد تا پژوهشگرانی که قصد تحلیل دارند، بتوانند با ارجاع همزمانی یا درزمانی، سیر ...
بیشتر
چگونه یک ایده شکل میگیرد و چگونه یک گفتمانِ بهحاشیهراندهشده، برجسته میشود؟ این پرسشی است که گفتمانشناسان در حوزههای مختلف، همواره در تلاش برای پاسخگویی به آن هستند. این پاسخگویی همواره نیاز به پُر کردن خلأهای بایگانی گفتمانشناسی دارد تا پژوهشگرانی که قصد تحلیل دارند، بتوانند با ارجاع همزمانی یا درزمانی، سیر تطورات گفتمانی در حوزههای مختلف را ــ بهصورت بیناذهنی ــ درک و تحلیل کنند. پژوهش حاضر در این راستا و همچنین برای درک هویت زنانه در گفتمان پهلوی دوم انجام شده است. همچنین این پژوهش، در فهم چگونگی نزاع گفتمانی در دوره پهلوی دوم، و اینکه نزاعهای کنونی جامعه ایران بر سر هژمونی معنایی در حوزه زنان، تا چه حد دارای اشتراکها و افتراقهای معنایی و ارتباط با گفتمان پهلوی دوم و وابستگانش هستند، به پژوهشگران گفتمانشناسی کمک میکند. بر این اساس، مهمترین سخنرانیهای محمدرضاشاه درباره زنان، بههمراه مجله «زنروز» ــ بهعنوان نشریه نزدیک به گفتمان رسمی حکومت پهلوی در حوزه زنان ــ با کمک روش تحلیل گفتمان به روش لاکلا و موف، بررسی شدند. ازجمله نتایج بهدستآمده در این پژوهش، درک دال مرکزی «امروزی بودن» برای گفتمان پهلوی دوم است که در جاذبهای نزدیک با «اجتماعی بودن» قرار میگیرد. این گفتمان، تأکید زیادی بر زیبایی و جذابیت دارد، و حجاب و بهویژه چادر را بهسبب ضدیت با اپیستمههایی مانند منطقی و عقلانی بودن و همچنین همراهی آن با واپسگرایی، به حاشیه میراند. همچنین گفتمان پهلوی دوم، گفتمان مارکسیستی و هویتهای مذهبی را بهشدت غیریتسازی میکند، اما اگر بخواهیم درباره وجه غلبه آن صحبت کنیم، اغلب درگیریهای گفتمانیای که مجله زن روز و سخنرانیهای محمدرضا پهلوی پرچمدار آن است، به دیگریسازی مذهب و هویتهای مذهبی، و واسازی پیوند اجزای آن با هویت زنان مربوط میشود.
مسعود کوثری؛ سید احمد عسکری
چکیده
این پژوهش در بستر مطالعات فرهنگی و از زاویة دید فرهنگیـانتقادی به مقولة آگهیهای تلویزیونی پرداخته است. پژوهش حاضر، برای خوانش فرهنگ از لابلای آگهیهای تبلیغاتی بر روی نهاد خانواده متمرکز شده است و خانواده را از دو بعد جنسیت و نسل، یعنی از منظر روابط جنسیتی و روابط نسلی مورد تحلیل قرار داده است. تمرکز اصلی تحقیق بر محور سیاست ...
بیشتر
این پژوهش در بستر مطالعات فرهنگی و از زاویة دید فرهنگیـانتقادی به مقولة آگهیهای تلویزیونی پرداخته است. پژوهش حاضر، برای خوانش فرهنگ از لابلای آگهیهای تبلیغاتی بر روی نهاد خانواده متمرکز شده است و خانواده را از دو بعد جنسیت و نسل، یعنی از منظر روابط جنسیتی و روابط نسلی مورد تحلیل قرار داده است. تمرکز اصلی تحقیق بر محور سیاست بازنمایی آگهیهای تبلیغاتی تلویزیون سراسری ایران از سبک روابط دوجانبة جنسیتی زن- شوهر و روابط دوجانبة نسلی والد- فرزند در خانوادههای ایرانی است که در ذیل آن میتوان به فهم ساختار قدرت در خانواده دست یافت. پژوهش با بهرهگیری از روش کیفی نشانهشناسی بر اساس اصول عام نشانهشناسی و با پیروی از اصول «دلالتهای مرتبة اول» که بیشتر در محور همنشینی نمود مییابد و «دلالتهای مرتبة دوم» منتسب به رولان بارت که در محور جانشینی نمودگار است، انجام شده است. این مطالعه نشان میدهد که تبلیغات تلویزیونی در «وجه ذهنی قدرت» با نمایش انگارههای ذهنی همخوان با نظام مردسالار و در «وجه عینی قدرت» با نمایش کلیشههایی که در گام اول مردان (از منظر جنسیتی) و در گام دوم والدین (از منظر نسلی) تصمیم نهایی را میگیرند، به بازتولید شکاف قدرت و نابرابری در روابط خانوادگی میانجامد.
مسعود کوثری؛ فرید عزیزی؛ حمید عزیزی
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی نحوۀ بازنمایی زنان در آگهی بازرگانی پودر لباسشویی پرسیل است. این پژوهش از نوع کیفی و با تکیه بر روش نشانهشناسی در پی رمزگشایی از کلیشههای فرهنگی در آگهی پودر لباسشویی پرسیل است. نتایج این پژوهش نشان داد که بازنمایی زنان در آگهیها اغلب با مجموعهای از تصاویر و ایماژهای کلیشهای فرهنگی همراه است. در واقع ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر بررسی نحوۀ بازنمایی زنان در آگهی بازرگانی پودر لباسشویی پرسیل است. این پژوهش از نوع کیفی و با تکیه بر روش نشانهشناسی در پی رمزگشایی از کلیشههای فرهنگی در آگهی پودر لباسشویی پرسیل است. نتایج این پژوهش نشان داد که بازنمایی زنان در آگهیها اغلب با مجموعهای از تصاویر و ایماژهای کلیشهای فرهنگی همراه است. در واقع علیرغم تدابیری که برای از میان بردن تصاویر کلیشهای فرهنگی در آگهیهای بازرگانی اندیشیده شده، همچنان آگهیها پر از تصاویر و ایماژهایی است که زنان را به صورت فرودست نشان میدهد. در این آگهی زنان به عنوان کسانی که هویتی مستقل از خود ندارند و همواره نیازمند حمایتی پدرانه- مردانه هستند؛ بازنمایی شدهاند. یافتهها نشان داد که هویت زنانه همواره بازتابی از کلیشههای رایج در جامعه ایرانی است. این کلیشهها زنان را متعلق به خانه و محیط آن میداند و با استفاده از تصاویر رسانهای در پی تشدید روابط موجود است. در واقع رسانهها در پی طبیعی جلوهدادن این روابط برساخته شده به وسیلۀ رمزهای فرهنگی در جامعه هستند.
مسعود کوثری؛ محمدمهدی مولایی
چکیده
گونه های مختلف موسیقی زیرزمینی از جمله مسائل مهم عرصه فرهنگ جوانان کشور در سال های اخیر بوده است. شناخت انتقادی این گونه های موسیقی، به مواجهه مناسب تر با این پدیده اجتماعی - فرهنگی کمک خواهد کرد. از این رو، این پژوهش به دنبال مطالعه گونه موسیقی رپ ایرانی - فارسی با تاکید بر مساله مردانگی است. بدین منظور موسیقی رپ فارسی در سال های 1380 تا 1390 تحلیل ...
بیشتر
گونه های مختلف موسیقی زیرزمینی از جمله مسائل مهم عرصه فرهنگ جوانان کشور در سال های اخیر بوده است. شناخت انتقادی این گونه های موسیقی، به مواجهه مناسب تر با این پدیده اجتماعی - فرهنگی کمک خواهد کرد. از این رو، این پژوهش به دنبال مطالعه گونه موسیقی رپ ایرانی - فارسی با تاکید بر مساله مردانگی است. بدین منظور موسیقی رپ فارسی در سال های 1380 تا 1390 تحلیل شده است. روش اصلی مورد استفاده در این پژوهش، نظریه زمینه محور ساختارگرا است. از این رو، به جای استفاده از نظریه های موجود به عنوان چهارچوب نظری، پژوهشگران در پی تولید نظریه خودبنیاد و بومی از دل داده های میدانی بوده اند. بدین منظور با استفاده از شیوه نمونه گیری نظری، داده های لازم از منابع مختلف گردآوری شده اند. در گردآوری داده ها از تکنیک های متعددی مانند مصاحبه، مشاهده، مشاهده آنلاین و گردآوری اسناد و متون استفاده شده است. پس از این مرحله، همه داده ها با استفاده از دستورالعمل های کدگذاری سه گانه باز، محوری و انتخابی کدگذاری شده اند. در نهایت، از دل داده ها 62 مفهوم و 16 مقوله استخراج شده و شکل های متکثر مردانگی در موسیقی رپ ایرانی - فارسی به عنوان مقوله مرکزی مشخص شده اند. پس از آن، با استفاده از مدل پارادایمی، نظریه خودبنیاد برآمده از دل داده ها به صورت داستان و مدل تصویری ارائه شده است. در پایان نیز با پاسخ گویی به سوالات هفت گانه استراس و کوربین درباره تجربه در مطالعه، پژوهش مورد ارزیابی قرار گرفته است.
مسعود کوثری؛ احسان شاقاسمی
چکیده
نظریهپردازان ارتباطات مدتهاست از یکسویه بودن رسانههای جمعی انتقاد کرده و مخاطبان را تا اندازه زیادی منفعل دانستهاند. آنان راهحل خروج از این انفعال را دوسویه کردن ارتباط رسانه و مخاطب و به عبارت دیگر افزایش تعاملیبودن رسانهها دانستهاند. اگرچه تلفن نخستین وسیله ارتباطی کاملاً تعاملی بود، اما تا پیدایش رسانههای نوین ...
بیشتر
نظریهپردازان ارتباطات مدتهاست از یکسویه بودن رسانههای جمعی انتقاد کرده و مخاطبان را تا اندازه زیادی منفعل دانستهاند. آنان راهحل خروج از این انفعال را دوسویه کردن ارتباط رسانه و مخاطب و به عبارت دیگر افزایش تعاملیبودن رسانهها دانستهاند. اگرچه تلفن نخستین وسیله ارتباطی کاملاً تعاملی بود، اما تا پیدایش رسانههای نوین ارتباطی و اطلاعاتی که میزان تعاملیبودن در آنها زیاد است، باید انتظار میکشیدیم. بااینهمه، میزان تعاملیبودن در همه رسانههای نوین به یک اندازه نیست یا تعاملیبودن در آنها (در ساخت یک سایت اینترنتی یا بازی رایانهای) به یک اندازه رعایت نشده است؛ بنابراین نیاز به انجام تحقیقاتی درباره میزان تعاملیبودن رسانههای نوین و تقویت این ویژگی در آنهاست. تعامل نیز نظیر سایر واژگان علم ارتباطات، دارای تعاریف متعددی است و جنبههای مختلفی از رابطه کاربر ـ رسانه را شامل میشود. آنچه در مورد تعامل باید مورد توجه قرار گیرد، ویژگی چندبُعدی بودن آن است. کیوسیس (2002) مدلی را ارائه میکند که در آن به جنبههای مختلف فنی، اجتماعی و ادراکی تعامل توجه شده است. به دیگر بیان، تعامل نهتنها به ویژگیهای فنی رسانه و زمینه ارتباطی آن مربوط میشود، بلکه ادراک مخاطب (کاربر) نیز در آن بسیار مهم است. بازیهای ویدئویی ـ رایانهای یکی از بارزترین مصداقهای تعاملیبودن در میان رسانههای نوین هستند. بااینحال، رعایت تعاملیبودن در همه بازیها به یک اندازه نیست. هدف از تحقیق حاضر بررسی میزان تعاملیبودن در یکی از بازیهای رایانهای پُرفروش به نام «فراخوانی به خدمت» است. پرسشهای اصلی مقاله عبارتند از: 1) چگونه میتوان تعریف عملی مناسبی از ابعاد سهگانه تعاملیبودن برای بررسی بازیهای رایانهای ارائه کرد؟ 2) بازی «فراخوانی به خدمت» تا چه اندازه از این ویژگیها برخوردار است.
مسعود کوثری؛ طاهره خیرخواه
چکیده
تلفن همراه، امکان برقراری نوعی ارتباط همهزمانی و همهجایی را برای افراد امکانپذیر ساخته و از این رو، بیش از دیگر رسانهها، عرصۀ ارتباطات بینفردی را دگرگون کرده است. ارزانی، سهولت ارتباط و رفع محدودیتهای ارتباطات چهره به چهره، از جمله کارکردهای مهم پیام کوتاه است. بررسی محتوای پیامهای کوتاه مبادله شده میتواند ذهنیت ارتباطی ...
بیشتر
تلفن همراه، امکان برقراری نوعی ارتباط همهزمانی و همهجایی را برای افراد امکانپذیر ساخته و از این رو، بیش از دیگر رسانهها، عرصۀ ارتباطات بینفردی را دگرگون کرده است. ارزانی، سهولت ارتباط و رفع محدودیتهای ارتباطات چهره به چهره، از جمله کارکردهای مهم پیام کوتاه است. بررسی محتوای پیامهای کوتاه مبادله شده میتواند ذهنیت ارتباطی در ارتباطات بینفردی بردارد. مقالۀ حاضر میکوشد با تحلیل محتوای پیامهای کوتاه مبادله شده میان دانشجویان دانشگاههای تهران، به بخشی از ذهنیت ارتباطی دانشجویان پی ببرد. به این منظور 2651 پیام کوتاه ارسال شده به 80 دانشجوی دختر و پسر دانشگاههای تهران که هر کدام 30 پیام دریافتی آخر خود را در پرسشنامه نوشته اند و اطلاعات آن را ذکر کرده اند، مورد تحلیل قرار گرفته است. پرسشهای اصلی این مقاله از قرار زیر است: پیام ها بیشتر بین افراد و کدام یک از منسوبانشان رد و بدل میشود؟ چه محتوایی و با چه فراوانی ای توسط دانشجویان دریافت شده است؟ بیشترین پیامها در چه ساعتی ارسال و دریافت شده اند؟ آیا رابطه ای بین جنسیت افراد و محتوای پیام های دریافتیشان وجود دارد ؟ آیا رابطهای بین وضعیت تأهل افراد و محتوای دریافتی و ارسالی آنان وجود دارد؟