سعید رضا عاملی؛ حمیده مولایی
چکیده
این مقاله به بررسی حساسیتهای بین فرهنگی اهل تشیع و ترکمنهای اهل تسنن در استان گلستان میپردازد. بهمنظور تبیین حساسیتهای بین فرهنگی دو گروه، از سنجههای حساسیتهای بین فرهنگی براساس مدل نظری ششمرحلهایِ حساسیتهای بین فرهنگی میلتون بنت، استفاده شده است. بر مبنای نظریه حساسیتهای بین فرهنگی، توسعه ارتباطات عامل مهمی در ...
بیشتر
این مقاله به بررسی حساسیتهای بین فرهنگی اهل تشیع و ترکمنهای اهل تسنن در استان گلستان میپردازد. بهمنظور تبیین حساسیتهای بین فرهنگی دو گروه، از سنجههای حساسیتهای بین فرهنگی براساس مدل نظری ششمرحلهایِ حساسیتهای بین فرهنگی میلتون بنت، استفاده شده است. بر مبنای نظریه حساسیتهای بین فرهنگی، توسعه ارتباطات عامل مهمی در کاهش حساسیتهای بین فرهنگی است. در این تحقیق به رویکرد دوفضایی توجه شده و با هدف سنجش توسعه ارتباطات، از دو قلمرو سنجش مجازی و سنجش حضوری استفاده شده است. با توجه به گسترش وسایل ارتباط جمعی و رسانهها که مهمترین بستر جهانیشدن ارتباطات را فراهم آوردهاند، در ابتدا توسعه ارتباطات افراد از طریق رسانهها مورد توجه قرار گرفته است. بدین منظور به بررسی رابطه بین میزان استفاده افراد از رسانهها ـ بهویژه اینترنت و ماهواره ـ با حساسیتهای بین فرهنگی افراد پرداخته شده است. در مرحله دوم، توسعه ارتباطات افراد در محیط واقعی با توجه به محل سکونت آنها سنجیده شده و رابطه آن با میزان حساسیتهای بین فرهنگی مورد توجه قرار میگیرد. نتایج تحقیق نشان میدهد توسعه ارتباطات مجازی (ارتباط افراد از طریق رسانهها) و ارتباطات فیزیکی (تعامل افراد در محل سکونت) منجر به کاهش حساسیتهای بین فرهنگی میشود. از این منظر میتوان یکی از منابع و عوامل اصلی توسعه حساسیتهای بینِ دینی و بینِ قومی را ناشی از عدم تعامل اجتماعی دانست که برای کاهش آن، توسعه زمینه ارتباطات اجتماعی در میان اقوام و پیروان مذاهب توصیه میشود.
علیرضا شجاعیزند
چکیده
تجربه دینی بهعنوان یکی از موضوعات مورد توجه دینپژوهان، پیشینه کلامی و زمینههای اجتماعی روشنی در غرب و مسیحیت دارد و روند فزونی گرفتنِ توجهات به آن نیز کاملاً قابل درک و ردیابی است. اما نضج و نمو آن در ایران همچون بسیاری مفاهیم و مقولات دیگر، از روند طبیعی برخوردار نبوده، بلکه از طریق تأملات صِرف آکادمیک و تبادلات روشنفکرانه بهوقوع ...
بیشتر
تجربه دینی بهعنوان یکی از موضوعات مورد توجه دینپژوهان، پیشینه کلامی و زمینههای اجتماعی روشنی در غرب و مسیحیت دارد و روند فزونی گرفتنِ توجهات به آن نیز کاملاً قابل درک و ردیابی است. اما نضج و نمو آن در ایران همچون بسیاری مفاهیم و مقولات دیگر، از روند طبیعی برخوردار نبوده، بلکه از طریق تأملات صِرف آکادمیک و تبادلات روشنفکرانه بهوقوع پیوسته است. این مقاله بیآنکه قصد ارزشیابیِ کلامی این مفهوم با نظر به آموزههای اسلامی را داشته باشد، تلاش دارد با اشاره به برخی ریشههای الهیاتی و عقبههای تاریخی ـ اجتماعی آن در غرب، توجه متألهین و فلاسفه دین از یکسو و روانشناسان و جامعهشناسان دین را از سوی دیگر، به لزوم بذل احتیاط و دقت نظر هرچه بیشتر در تشخیص و تدقیق مفهومی و تعیین جایگاه و مرتبت حقیقی آن در دین و نسبتش با دینداری جلب کند.
اعظم راودراد
چکیده
هدف از این مقاله توضیح رابطه میان برنامههای دینی و غیردینی در تلویزیون جمهوری اسلامی ایران، با دینداری در سطح جامعه است. برای رسیدن به هدف مقاله، در ابتدا مفاهیم مورد نیاز شامل برنامه دینی، برنامه غیردینی، تلویزیون دینی و تلویزیون ایدئولوژیک توضیح داده میشود؛ سپس با مراجعه به چند نمونه از انواع برنامههایی که در طیفی از برنامههای ...
بیشتر
هدف از این مقاله توضیح رابطه میان برنامههای دینی و غیردینی در تلویزیون جمهوری اسلامی ایران، با دینداری در سطح جامعه است. برای رسیدن به هدف مقاله، در ابتدا مفاهیم مورد نیاز شامل برنامه دینی، برنامه غیردینی، تلویزیون دینی و تلویزیون ایدئولوژیک توضیح داده میشود؛ سپس با مراجعه به چند نمونه از انواع برنامههایی که در طیفی از برنامههای غیردینی تا برنامههای دینی قرار میگیرند، چگونگی اثرگذاری آنها بر مخاطب در شکلدهی تعریفی از دین بهعنوان دین منحصر در حوزه خصوصی، یا دین فعال در هر دو حوزه عمومی و خصوصی مورد بررسی و توجه قرار میگیرد. در این مقاله نشان داده میشود از انواع برنامههای صرفاً دینی، صرفاً سرگرمکننده و دینیِ رسانهایشده، نوع سوم مطلوب تلویزیون دینی است.
مهدی فرجی؛ عباس کاظمی
چکیده
مقاله حاضر تلاشی برای ترسیم روند تغییرات دینداری مردم ایران طی سه دهه گذشته است. برای دستیابی به این مهم بر دادههای پیمایشهایی که طی سه دهه گذشته در ایران انجام شده، تکیه کردهایم. براساس یافتههای پیمایشهای سنجش دینداری در ایران تغییرات و نوسانات در وضعیت دینداری مردم را که اغلب به تفکیکِ بزرگسالان، جوانان، مردان و زنان ...
بیشتر
مقاله حاضر تلاشی برای ترسیم روند تغییرات دینداری مردم ایران طی سه دهه گذشته است. برای دستیابی به این مهم بر دادههای پیمایشهایی که طی سه دهه گذشته در ایران انجام شده، تکیه کردهایم. براساس یافتههای پیمایشهای سنجش دینداری در ایران تغییرات و نوسانات در وضعیت دینداری مردم را که اغلب به تفکیکِ بزرگسالان، جوانان، مردان و زنان آمده است، به تصویر کشیدهایم و نشان دادهایم این تغییرات در ابعاد مختلف دینداری و در میان اقشار مختلف جامعه و در زمانهای مختلف متفاوت بوده است؛ بهگونهای که نمیتوان بهطور کلی از تغییرات وضعیت دینداری سخن گفت، بلکه باید به تفکیک گروههای مختلف اجتماعی و ابعاد متفاوت دینداری وضعیت دینداری را تشریح کرد. یافتهها نشان میدهد رفتارهای فردی دینی روندی باثبات یا نسبتاً صعودی داشتهاند و این افزایش در اقشار مختلف اجتماعی کمی متفاوت است. اما برخی مناسک جمعی روندی نزولی داشته و وضعیت زنان در این بُعد متفاوت با سایر ابعاد است. وضعیت اعتقادات و تجربههای دینی نیز اساساً در سطح بسیار بالایی قرار دارد.
حسن بشیر؛ محمدرضا روحانی
چکیده
یکی از واقعیتهای دنیای امروز حضور اسلام در نقاط گوناگون جهان است؛ موضوعی که نهتنها مسلمانان بلکه پیروان سایر ادیان نیز روزبهروز بیشتر نسبت به آن آگاهی پیدا میکنند. بر این اساس اقلیت مسلمان در آمریکا نیز مانند سایر نقاط جهان شکل گرفته و در تعامل و یا حتی تقابل با اکثریت غالب قرار میگیرد. در میان نظریهپردازان ارتباطاتِ میانفرهنگی، ...
بیشتر
یکی از واقعیتهای دنیای امروز حضور اسلام در نقاط گوناگون جهان است؛ موضوعی که نهتنها مسلمانان بلکه پیروان سایر ادیان نیز روزبهروز بیشتر نسبت به آن آگاهی پیدا میکنند. بر این اساس اقلیت مسلمان در آمریکا نیز مانند سایر نقاط جهان شکل گرفته و در تعامل و یا حتی تقابل با اکثریت غالب قرار میگیرد. در میان نظریهپردازان ارتباطاتِ میانفرهنگی، مارک اورب و ریجینا اسپلر به بررسی چنین تعامل یا تقابلی در نظریه «همفرهنگی» میپردازند. لذا میتوان با رویکردی پدیدارشناسانه و مبتنیبر نظریه «گروه خاموش» و نظریه «نقطه نظر» رفتار کنشگران مسلمان را بهعنوان گروه همفرهنگ در برابر گروه سلطه که از لحاظ سلسلهمراتب هویتی در موقعیت بالاتری قرار دارند، مورد بررسی قرار داد. در چنین وضعیتی مسلمانان آمریکایی، استراتژیهای خاصی برای ایجاد ارتباط با یکدیگر و نیز با ساختار غالب ایجاد میکنند که این امر براساس تجربیات و مصاحبههای عمیق بهعملآمده از آنان، گاه بهشکل انزوا و قطع رابطه با گروه سلطه، گاه بهشکل تعامل پایاپای با آنان و گاه بهصورت انطباق کامل با ساختار غالب معنا مییابد.
عبدالحسین کلانتری؛ جلیل عزیزی؛ سعید زاهد زاهدانی
چکیده
هویت دینی بهدلیل ماهیت و محتوایی که دارد تقریباً مهمترین بُعد هویت است که نقش بسیار تعیینکنندهای در هویتیابی افراد یک جامعه بازی میکند. میتوان ادعا داشت تقویت این بُعد از هویت موجب دوام و قوام سایر ابعاد آن شود و از سوی دیگر، چالش در این حوزه می تواند زمینهساز بحران در سایر ابعاد هویت شود. این ادعا در جوامعی که دین رکن اساسی ...
بیشتر
هویت دینی بهدلیل ماهیت و محتوایی که دارد تقریباً مهمترین بُعد هویت است که نقش بسیار تعیینکنندهای در هویتیابی افراد یک جامعه بازی میکند. میتوان ادعا داشت تقویت این بُعد از هویت موجب دوام و قوام سایر ابعاد آن شود و از سوی دیگر، چالش در این حوزه می تواند زمینهساز بحران در سایر ابعاد هویت شود. این ادعا در جوامعی که دین رکن اساسی اداره آن را مشخص میکند، کاملاً صادق است. مقاله حاضر که نتیجه پژوهشی تجربی در این زمینه است، به دنبال بررسی میزان احساس تعلق به هویت دینی و عوامل مؤثر بر آن است. جامعه آماری این تحقیق، دانش آموزان مقطع سال سوم متوسطه نواحی چهارگانه آموزش و پرورش شهر شیراز هستند که نمونهای 400 نفره شامل دختران و پسران مورد مطالعه را دربر میگیرند. نتایج نشان داده 88 درصد دانش آموزان دارای هویت دینی قوی هستند و تنها 4 درصد پاسخگویان، در این حوزه دارای مشکل یا بحران هستند.
نرگس تاجیک؛ حاتم قادری
چکیده
یکی از اتهامات منجر به محکومیت سقراط، بیدینی بود. از آنجا که آتن نیز مانند دیگر دولت شهرهای یونان عصر سقراط، مذهبی مدنی داشت یا بهعبارتی مذهب و سیاست درهمتنیده بودند، بیدینی بهمنزله عامل تهدید دولتشهر و جرمی مدنی محسوب میشد. بنابراین اتهامات مذهبی میتوانست همچون یک اقدام سیاسی خرابکارانه، سقراط را به مرگ محکوم کند. از طرفی ...
بیشتر
یکی از اتهامات منجر به محکومیت سقراط، بیدینی بود. از آنجا که آتن نیز مانند دیگر دولت شهرهای یونان عصر سقراط، مذهبی مدنی داشت یا بهعبارتی مذهب و سیاست درهمتنیده بودند، بیدینی بهمنزله عامل تهدید دولتشهر و جرمی مدنی محسوب میشد. بنابراین اتهامات مذهبی میتوانست همچون یک اقدام سیاسی خرابکارانه، سقراط را به مرگ محکوم کند. از طرفی در آپولوژی شواهدی دال بر دینداری سقراط وجود دارد که بهصورت سوگند به خدایان دولتشهر یا یادآوری خدمت به آنها، در اتهام بیدینی شبهه ایجاد میکند و این پرسش را دامن میزند که چرا سقراط بهرغم وجود شواهدی مبنیبر دینداریاش به اعدام محکوم میشود؟ این مقاله، ضمن نشان دادن ماهیت دینداری سقراط، تفسیری از نزاع خاموش سقراط و آتن که در صحنه دادگاه و اظهار دفاعیاتش آشکار میشود، بهدست میدهد. بر این اساس، ضمن اشاره مقدماتی به جایگاه دین در دولتشهر آتن، توضیح داده میشود که سقراط در پیام و ارتباط الهی غرق نمیشود بلکه با وارد کردن توجیهات شخصی مبتنی بر سلبیت، به تجربه شخصی ایمان دینی میپردازد و دین رسمی را بهچالش میگیرد؛ بدون آنکه دین جدیدی را جایگزین کند.
محمدباقر خرمشاد؛ علی آدمی
چکیده
با ظهور انقلاب مبتنی بر اسلام و شکلگیری حکومت دینیِ برآمده از مردم، گفتمان تمدنی ایرانی و اسلامی در قالب تمدن نوین برخاسته و آمیخته از این دو تمدن احیا شد و ایران انقلاب اسلامی، در عمل به احیاگر فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی تبدیل گردید. این مقاله بر این موضوع تأکید دارد که ایران انقلاب اسلامی، قطعاً یکی از نیروهای تعیینکننده و تأثیرگذار ...
بیشتر
با ظهور انقلاب مبتنی بر اسلام و شکلگیری حکومت دینیِ برآمده از مردم، گفتمان تمدنی ایرانی و اسلامی در قالب تمدن نوین برخاسته و آمیخته از این دو تمدن احیا شد و ایران انقلاب اسلامی، در عمل به احیاگر فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی تبدیل گردید. این مقاله بر این موضوع تأکید دارد که ایران انقلاب اسلامی، قطعاً یکی از نیروهای تعیینکننده و تأثیرگذار در این حوزه تمدنی بوده و در احیا و پیشبرد آن در عصر جدید نقش تعیینکنندهای داشته و برای مقاومت و سرپا ماندن در برابر غربِ انسانمحور و ماده باور چارهای جز تمدنی اندیشیدن و تمدنی عمل کردن ندارد. اگر این مهم دارای الزاماتی در حوزههای مختلف کشوری باشد، یکی از مهمترین و اصلیترین ارکان آن نظام فکری، معرفتی و تولید دانش است که محفل آن دانشگاه و جامعه دانشگاهی است. دانشگاه تمدنساز افق حرکت دانشگاه های ایران اسلامی را برای دهههای آتی ترسیم میکند. دانشگاه بهعنوان یکی از کانونهای علم، دانش و فرهنگ که وظیفهاش تولید، تبیین و تعمیق علم، معرفت و فرهنگ است، از مهمترین مراکز تأثیرگذار در شکلگیری و رشد هر تمدنی است تا بدان حد که میتوان به جرأت ادعا کرد دانشگاهها بهعنوان ستونهای برپادارنده تمدنی هستند و بدون دانشگاه هیچ تمدنی ره به جایی نخواهد برد. در یک کلام در عصر جدید کارکرد دانشگاه تنها در آموزش، پژوهش، کارآفرینی و.... خلاصه نمیشود بلکه در نقش یک پایگاه معرفتی به فرهنگسازی و تمدنسازی نوین میپردازد. در این مقاله سعی بر آن است تا با تبیین و تعریف لوازم و شاخصهای لازم برای این مهم، نظریهپردازی لازم صورت پذیرد.
مسلم عباسی؛ مسعود آریایی نیا
چکیده
در سال 1985 گایاتری چاکراورتیاسپیواک، با انتقاد از مجامع علمی آکادمیک غرب این سؤال را مطرح کرد که «آیا شخص مغلوب میتواند سخن بگوید؟»، پاسخ به این سؤال نیازمند بررسی علوم انسانی و هر دستگاه معرفتی است که سبب ایجاد حاشیهها شده است. گفتار پسااستعماری بهعنوان نظریهای انتقادی، آزادیخواه و ضداستعماری این دستگاه معرفتی را مورد ...
بیشتر
در سال 1985 گایاتری چاکراورتیاسپیواک، با انتقاد از مجامع علمی آکادمیک غرب این سؤال را مطرح کرد که «آیا شخص مغلوب میتواند سخن بگوید؟»، پاسخ به این سؤال نیازمند بررسی علوم انسانی و هر دستگاه معرفتی است که سبب ایجاد حاشیهها شده است. گفتار پسااستعماری بهعنوان نظریهای انتقادی، آزادیخواه و ضداستعماری این دستگاه معرفتی را مورد نقد و بررسی قرار میدهد. متفکر پسااستعماری با دیرینهشناسی علوم انسانی زمانی را جستجو میکند که چیزی تحت عنوان «شرقی» در برابر «غربی» تعریف شد. کیستیِ سوژه مدرن موضوعی است که متفکر پسااستعماری مانند میشل فوکو در دیرینهشناسی مورد سؤال قرار میدهد. ایجاد مفهوم شرقی به زمانی برمیگردد که وجود عالم خارج، از ذهن شناسا نتیجه گرفته میشد. شرقی هنگامی میتواند سخن بگوید که نقد خود را متوجه سوژه خودبنیادی کند که علوم انسانی بر اساس آن شکل گرفته است. دستیابی به تعریفی از انسان و چگونگی مواجهه او با جهان برای فهم آن، نخستین قدم برای معرفی بدیلی در برابر علوم انسانی سلطهگر است. روش متفکر پسااستعماری در فهم دیگری، و عالم خارج مبتنیبر بیناذهنیت است. این روش فهم، از طریق تبیین مطالعات انسانی در برابر علوم انسانی غربی و علوم انسانی بومی، و با دیدگاهی انتقادی نسبت به پارادایم فکری اسپیوک، به سؤال او ـ برخلاف پاسخ خودش ـ پاسخی مثبت میدهد.