مقاله علمی پژوهشی
حمید نساج؛ راضیه مهرابی کوشکی؛ محمودرضا رهبرقاضی؛ مهدیه پوررنجبر
دوره 8، شماره 1 ، خرداد 1394، صفحه 1-22
چکیده
ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﻲ ﻓﺮﺍﮔﻴﺮﺗﺮﻳﻦ ﻭ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﻫﻮﻳﺖ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﻧﻈﺎﻡﻫﺎﻯ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻛﻠیة ﺣﻮﺯﻩﻫﺎﻯ ﻓﺮﻫﻨﮓ، ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ و ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭ ﺍﺳﺖ. ﭘﮋﻭﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﻲ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ مؤلفة ﻧﻈﻢ ﻭ ﺍﻧﺴﺠﺎﻡ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، ﺑﻪ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻣﻌﺮﻑﻫﺎﻯ ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﻲ ...
بیشتر
ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﻲ ﻓﺮﺍﮔﻴﺮﺗﺮﻳﻦ ﻭ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﻫﻮﻳﺖ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﻧﻈﺎﻡﻫﺎﻯ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻛﻠیة ﺣﻮﺯﻩﻫﺎﻯ ﻓﺮﻫﻨﮓ، ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ و ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭ ﺍﺳﺖ. ﭘﮋﻭﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﻲ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ مؤلفة ﻧﻈﻢ ﻭ ﺍﻧﺴﺠﺎﻡ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، ﺑﻪ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻣﻌﺮﻑﻫﺎﻯ ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﻲ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺳﺘﺎ، ﺗﺄﺛﻴﺮ ارزشهای فرهنگی ﺑﺮ ﻧﮕﺮﺵ شهروندان ﺑﻪ ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺣﺎﺿﺮ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﭘﻴﻤﺎﻳﺸﻰ ﻭ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ پرسشنامة ﻣﺤﻘﻖﺳﺎﺧﺘﻪ ﺟﻤﻊ ﺁﻭﺭﻱ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺟﺎمعة ﺁﻣﺎﺭﻱ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ 16 ﺗﺎ 40 ﺳﺎﻝ شهر کرمان هستند ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﻌﺪﺍﺩ 270 ﻧﻔﺮ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﻤﻮﻧﻪ، ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺣﺎﻛﻲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ میزان ارزشهای جمعگرایی، پدرسالاری، فاصلة قدرت و اجتناب از عدم اطمینان در حد نسبتاً بالایی قرار دارد. از سوی دیگر، هویت ملی شهروندان نیز بالاتر از حد متوسط است. همچنین یافتهها نشان میدهد که تأثیر متغیرهای جمعگرایی و فاصلة قدرت بر میزان هویت ملی شهروندان معنیدار است و ضریب و جهت تأثیر این دو متغیر بر هویت ملی مثبت است. بهعبارت دیگر، افرادی که دارای ارزشهای فرهنگی جمعگرایانه هستند، نسبت به کسانی که ویژگیهای فردگرایانه دارند، از میزان هویت ملی بیشتری برخوردارند و احتمال بیشتری وجود دارد که در طبقات بالاتر هویت ملی قرار بگیرند. همچنین نتایج نشان میدهد که افرادی که دارای ارزشهای فرهنگی با میزان فاصلة قدرت زیاد هستند، نسبت به کسانی که ویژگیهای فرهنگی با میزان فاصلة قدرت کم دارند، از میزان هویت ملی بیشتری برخوردارند. یافتهها نشان میدهد که متغیرهای ریسکپذیری و پدرسالاری تأثیری بر میزان هویت ملی شهروندان ندارد.
مقاله علمی پژوهشی
بیژن خواجهنوری؛ ماندانا کریمی؛ سعاد خجسته
دوره 8، شماره 1 ، خرداد 1394، صفحه 23-45
چکیده
حفظ و ارتقای هویت مذهبی از دغدغههای جامعة مذهبی ایران است. فرایند جهانیشدن در چند دهة گذشته ابعاد مختلف حیات فردی و اجتماعی ایرانیان را تحت تأثیر قرار داده است. این مطالعه تأثیر فرایند جهانیشدن فرهنگی را بر هویت مذهبی دو گروه قومی لُر ساکن شهر نورآباد ممسنی و عرب ساکن شهر کنگان و توابع مورد بررسی قرار داده است. در ابتدا تحقیقات ...
بیشتر
حفظ و ارتقای هویت مذهبی از دغدغههای جامعة مذهبی ایران است. فرایند جهانیشدن در چند دهة گذشته ابعاد مختلف حیات فردی و اجتماعی ایرانیان را تحت تأثیر قرار داده است. این مطالعه تأثیر فرایند جهانیشدن فرهنگی را بر هویت مذهبی دو گروه قومی لُر ساکن شهر نورآباد ممسنی و عرب ساکن شهر کنگان و توابع مورد بررسی قرار داده است. در ابتدا تحقیقات پیشین مورد بررسی قرار گرفت. سپس با استفاده از چارچوب نظری مبتنی بر نظریة گیدنز شش فرضیه مطرح شد. نمونة مورد مطالعه 770 نفر از اهالی 15 تا 64 سالة ساکن این دو شهر بودند که به شیوة نمونهگیری تصادفی چندمرحلهای انتخاب شدند. با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی اکتشافی، ده سبک زندگی در شهر شیراز یافت شد که بر اساس ماهیت متغیرها نامگذاری شدند. یافتههای تحقیق نشان داد که بین دو گروه قومی لُر و عرب مورد مطالعه، تفاوت معنیداری از حیث هویت مذهبی وجود داشته است. همچنین نتایج حاصل از تکنیک رگرسیون چندمتغیره، نشاندهندة آن است که بهترتیب متغیرهای سبک مذهبی، سبک علمیـآموزشی، بازاندیشی، سبک ورزشی، آگاهی از جهانیشدن، سبک مشارکت فرهنگی، سبک موبایلی بر روی هم 7/36 درصد تغییرات را متغیر هویت مذهبی را تبیین کرده اند.
مقاله علمی پژوهشی
میثم لطیفی؛ میثم ظهوریان ابوترابی
دوره 8، شماره 1 ، خرداد 1394، صفحه 47-70
چکیده
این پژوهش با هدف تدوین الگویی برای ارزیابی فرهنگ عمومی در دانشگاهها و ارزیابی شاخصهای مذکور در دانشگاههای دولتی شهر مشهد انجام شد. رویکرد پژوهشی در این تحقیق، روش آمیخته اکتشافی است. راهبرد پژوهش در بخش کیفی، روش تحلیل شبکة مضامین و در بخش کمی روش توصیفیـپیمایشی است. ابزار پژوهش در بخش کیفی تحلیل اسناد و مصاحبة نیمهساختاریافته ...
بیشتر
این پژوهش با هدف تدوین الگویی برای ارزیابی فرهنگ عمومی در دانشگاهها و ارزیابی شاخصهای مذکور در دانشگاههای دولتی شهر مشهد انجام شد. رویکرد پژوهشی در این تحقیق، روش آمیخته اکتشافی است. راهبرد پژوهش در بخش کیفی، روش تحلیل شبکة مضامین و در بخش کمی روش توصیفیـپیمایشی است. ابزار پژوهش در بخش کیفی تحلیل اسناد و مصاحبة نیمهساختاریافته با خبرگان مسائل فرهنگی است که نمونهگیری در این بخش به روش هدفمند صورت گرفته است. در بخش کمّی نیز از پرسشنامهای مبتنی بر یافتههای بخش کیفی استفاده شده است. جامعة آماری بخش کمّی این پژوهش شامل کلیة دانشجویان ورودی سالهای 88 تا 91 دانشگاههای دولتی شهر مشهد است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد نمونه برآورد و از روش نمونهگیری طبقهای متناسب با حجم، نمونة آماری انتخاب شد. نتایج بخش کیفی تحقیق موجب شناسایی 44 مضمون پایه بهعنوان شاخصهای خرد پژوهش گردید که پس از خوشهبندی این مضامین در گروههای مشابه، ده مضمون سازماندهنده شناسایی و بهعنوان شاخصهای کلان پژوهش انتخاب شدند. سپس از طریق روش تحلیل سلسلهمراتبی ضریب اهمیت هریک از شاخصها نیز مشخص شد. نتایج ارزیابی کمّی شاخصها در دانشگاههای دولتی شهر مشهد نشان داد که میزان شاخص فرهنگی کل در طول حضور دانشجو در دانشگاه رو به کاهش است. همچنین بیشترین میزان همبستگی بین شاخصهای هویت ملی و انقلابی وجود دارد و تنها همبستگیهای منفی تحقیق نیز بین شاخص خانواده با شاخص سرمایة اجتماعی و مصرف فرهنگی است. نتایج پژوهش حاضر میتواند برای ارزیابی وضعیت فرهنگ عمومی دانشجویان و جهتدهی به سیاستهای فرهنگی در دانشگاهها توسط سیاستگذاران و مدیران فرهنگی حوزة آموزش عالی مورد استفاده و مبنای ارزیابی برنامهریزیهای فرهنگی قرار گیرد.
مقاله علمی پژوهشی
عباس کاظمی؛ محبوبه حاجمحمدحسینی
چکیده
مقالة حاضر مطالعهای است بر روی تحقیقات انجامشده در دپارتمانهای مطالعات فرهنگی در ایران (پایاننامهها و تحقیقات پژوهشگران) و مقالات دو مجلة علمیـ پژوهشی در حوزة مطالعات فرهنگی (تحقیقات فرهنگی و مطالعات فرهنگی و ارتباطات). پرسشهای اصلیای که مقاله حول آنها سامان گرفته است عبارتاند از اینکه مطالعات فرهنگی در ایران چگونه ...
بیشتر
مقالة حاضر مطالعهای است بر روی تحقیقات انجامشده در دپارتمانهای مطالعات فرهنگی در ایران (پایاننامهها و تحقیقات پژوهشگران) و مقالات دو مجلة علمیـ پژوهشی در حوزة مطالعات فرهنگی (تحقیقات فرهنگی و مطالعات فرهنگی و ارتباطات). پرسشهای اصلیای که مقاله حول آنها سامان گرفته است عبارتاند از اینکه مطالعات فرهنگی در ایران چگونه شرایط و امکان خوانش را به تصویر کشیده است؟ آیا میتوان گونهشناسیای از انواع قرائتکنندگان از متن در ایران به دست داد؟ بهطور خاص این پرسش برای ما اهمیت دارد که چه درکی از مخاطب در مطالعات فرهنگی ایرانی وجود دارد؟ و در نهایت هدف فهم محدودیتهای تحقیقات مبتنی بر خوانش در ایران است. نتایج نشان داده است که مطالعات فرهنگی در آموزش عالی ایران، بیشتر تمایل داشته است از نوعی مخاطب فعال که مستمراً مقاومت میکند سخن بگوید و کمتر به عنصر ایدئولوژی و نقش قدرت در برساختن مخاطب اشاره داشته است. درعینحال، مخاطبی که مطالعات فرهنگی آموزش عالی ایران از آن پرده برداشته است، سوژة طبقة متوسط تهرانی است که عمدتاً دارای سرمایة فرهنگی بالاست. شکل دیگری از مخاطب که اخیراً تحقیقات از آن یاد کردهاند نه حول مقاومت، بلکه بیشتر حول لذت معنا میشود. مخاطب لذتطلب اساساً از الگوی هال خارج میشود و الگوی متفاوتی از مواجهه با متن را ابداع میکند.
مقاله علمی پژوهشی
سیدمحمود نجاتی حسینی
دوره 8، شماره 1 ، خرداد 1394، صفحه 97-129
چکیده
چه معنایی برای مرگ میتوان تصور کرد؟ مردن را چگونه باید فهمید؟ با مرگ خود و مردن دیگری در لحظة سرنوشت محتوم و مختوم چگونه مواجه میشویم؟ اینها سؤالاتی وجودی هستند به قدمت تاریخ زیستن بشریت. به این معنا و بهعبارتی دیگر، ما برای زیستنی معنامند، خود نیازمند مواجههای معنامند و البته درست با مرگ خود و مردن دیگری هستیم. از این حیث فرهنگ ...
بیشتر
چه معنایی برای مرگ میتوان تصور کرد؟ مردن را چگونه باید فهمید؟ با مرگ خود و مردن دیگری در لحظة سرنوشت محتوم و مختوم چگونه مواجه میشویم؟ اینها سؤالاتی وجودی هستند به قدمت تاریخ زیستن بشریت. به این معنا و بهعبارتی دیگر، ما برای زیستنی معنامند، خود نیازمند مواجههای معنامند و البته درست با مرگ خود و مردن دیگری هستیم. از این حیث فرهنگ است که ساختارهای معرفتی وجودی برای تکوین زیستجهانی معنامند از این دست را فراهم میسازد، تا من ـ تو ـ او بهتر بتوانیم با چنین رخداد وجودی، فرهنگی و اجتماعی مواجه شویم. آشکار است که منبع تغذیه این تکوین همانا روایتهای فرهنگی از مرگ و مردن است که علم و دین و عرفان ممثل آناند؛ علم ممثلی است برای فرهنگ عرفی و دین نیز ممثلی است برای فرهنگ شرعی و عرفان نیز ممثلی است برای فرهنگ معنوی. ازاینرو، این مقاله با طرح چند پرسش مشخص در پی کاویدن چنین روایتی از طریق سه سرمتن (علمی ـ دینی ـ ادبی) است: الف) مرگ و مردن خود/ دیگری در متن عرفی نظریة اجتماعی مرگ با چه نشانههای فرهنگی و آثار اجتماعی وصف شده است؟ ب) مرگ و مردن خود/ دیگری در متن شرعی نهجالبلاغه با چه نشانههای عقیدتی و آثار معرفتیـ وجودی وصف شده است؟ ج) مرگ و مردن خود/ دیگری در متن ادبی مثنوی معنوی با چه نشانههای معرفتی و آثار عقیدتیـ وجودی وصف شده است؟
مقاله علمی پژوهشی
گیتی تاکی؛ مریم نخعی
دوره 8، شماره 1 ، خرداد 1394، صفحه 131-149
چکیده
ایدئولوژیها ساختهایی معنایی هستند که در تولید، بازنمایی و تغییر روابط نابرابر قدرت نقش دارند و بهواسطة معنا با گفتمان و زبان که ابزار تولید معناست، پیوند میخورند. ایدئولوژیها در قالب رخدادهای گفتمانی، تولید میشوند و انتقال مییابند. عناوین خبری مطبوعات نمونههای این رخدادهای گفتمانی هستند. در این پژوهش در چارچوب تحلیل ...
بیشتر
ایدئولوژیها ساختهایی معنایی هستند که در تولید، بازنمایی و تغییر روابط نابرابر قدرت نقش دارند و بهواسطة معنا با گفتمان و زبان که ابزار تولید معناست، پیوند میخورند. ایدئولوژیها در قالب رخدادهای گفتمانی، تولید میشوند و انتقال مییابند. عناوین خبری مطبوعات نمونههای این رخدادهای گفتمانی هستند. در این پژوهش در چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی و با بهرهگیری از مؤلفههای جامعهشناختیـ معنایی الگوی تحلیلی ون لیوون (1996) همچون «حذف، اظهار، پیوند زدن، ارزشدهی و تفکیک کردن»، به بررسی چگونگی بازنمایی ایدئولوژیها دربارة برنامة هستهای ایران در سال 1390 در روزنامههای داخلی و خارجی بهشکل تحلیلی و توصیفی پرداخته شده و بسامد استفاده از این مؤلفهها توسط هر دو گروه از روزنامهها تعیین و مقایسه گردیده است تا به این سؤال پاسخ داده شود که بازنمایی ایدئولوژی در برنامة مذکور با استفاده از کدام مؤلفههای جامعهشناختیـمعنایی صورت میگیرد و آیا نحوة این بازنمایی و بسامد استفاده از مؤلفهها در روزنامههای داخلی و خارجی یکسان است. برای این منظور 242 عنوان از دو روزنامة داخلی ایران و کیهان و دو روزنامة خارجی گاردین و واشنگتنپست دربارة موضوع هستهای ایران مورد بررسی تحلیلی و توصیفی قرار گرفت. نتایج تحلیل حاکی از این است که نوع مؤلفههای بهکاررفته یکسان است و میزان استفاده از مؤلفهها در روزنامههای ذکرشده، بیشتر در مؤلفة حذف، تفاوت میکند، اما نحوة استفاده از این مؤلفهها متفاوت و منطبق بر ایدئولوژی و دیدگاهی است که از آن جانبداری میکنند. در واقع ایدئولوژیهای متفاوت به بهرهگیری متفاوت از مؤلفههای زبانی منجر میشود.
مقاله علمی پژوهشی
شهلا کاظمیپور ثابت؛ حسین رضایی؛ حدیثه رمضانیفر
دوره 8، شماره 1 ، خرداد 1394، صفحه 151-184
چکیده
موضوع مقالة حاضر، سنجش نگرش جامعة میزبان در مورد گسترش آسیبهای اجتماعی ناشی از توسعة گردشگری در شهرستان همدان است. روش پژوهش در این تحقیق، پیمایشی و از نوع توصیفیـتحلیلی بوده و برای جمعآوری دادههای مورد نیاز از پرسشنامه محققساخته در قالب طیف لیکرت استفاده شده است. بدین منظور کل جامعة آماری به دو گروه متفاوت شامل ساکنان ...
بیشتر
موضوع مقالة حاضر، سنجش نگرش جامعة میزبان در مورد گسترش آسیبهای اجتماعی ناشی از توسعة گردشگری در شهرستان همدان است. روش پژوهش در این تحقیق، پیمایشی و از نوع توصیفیـتحلیلی بوده و برای جمعآوری دادههای مورد نیاز از پرسشنامه محققساخته در قالب طیف لیکرت استفاده شده است. بدین منظور کل جامعة آماری به دو گروه متفاوت شامل ساکنان محلی، و کسبهای که به فعالیتهای گردشگری وابستهاند، تقسیم شد. چارچوب نظری استفادهشده در این مقاله، نظریة کنترل اجتماعی تراویس هیرشی است. همچنین در این تحقیق از روش نمونهگیری تصادفی طبقهبندیشده با ترکیبی از افراد زن و مرد در طیف سنی 18 سال و بالاتر استفاده شده و بر این اساس نمونة آماری موردمطالعه بر اساس فرمول کوکران 400 نفر برآورد گردیده است. برای سنجش پایایی ابزار پژوهش نیز از آلفای کرونباخ استفاده شده است که میزان ضریب آن (83/.) است. اطلاعات جمعآوریشده از طریق پرسشنامه بعد از کدگذاری با استفاده از نرمافزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که گردشگری در شهر همدان تا حدودی توسعه یافته است. همچنین نتایج تحقیق نشاندهندة این نکته است که بین توسعة گردشگری و نگرش پاسخگویان به افزایش آسیبهای اجتماعی رابطة معنیداری وجود دارد. سطح معنیداری بهدستآمده برابر با (Sig = 0/000) و با 95 درصد اطمینان میتوان بیان داشت که این رابطه معنیدار است. شدت رابطة بین دو متغیر برابر با 20/0 است. نتایج نشان میدهد که شهروندان همدانی در خصوص تأثیرات منفی و رتبهبندی آسیبهای اجتماعی گسترشیافته، توزیع اقلام ضدفرهنگی را با میانگین (33/3 از 5) بالاترین و رواج قماربازی را با میانگین (04/2 از 5) پایینترین آسیب اجتماعی تلقی کردهاند.