نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه الزهرا (س)

2 کارشناس ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه الزهرا (س)

چکیده

تفسیر جهان و پدیده­های موجود در آن از زاویة یک گروه خاص (مانند مردان) نمی‌تواند تفسیر به ‌راستی حقیقی از جهان و پدیده‌های آن باشد. چشم­انداز زنانه امکان دیدن و تفسیر کردن پدیده­های جدید، متفاوت یا مغفول مانده از نگاه مردان را فراهم می‌کند. در پژوهش حاضر چشم­اندازی زنانه را در راستای کشف خاستگاه مسئلة دوسوگرایی، به‌عنوان یکی از مسائلی که امروزه در عرصه‌های مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، پزشکی و حتی اقتصادی از مسائل عمده به‌شمار می­آید، برگزیدیم و به ‌پیگیری این نگاه خاص در زوایای تاریخ پرداختیم؛ سؤال اصلی در این پژوهش این‌گونه طرح گردیده است: از نگاه سفرنامه‌نویسان زن انگلیسی، دوسوگرایی (دوگانگی) جامعه­شناختی و فرهنگی ایرانیان در دوران سه پادشاه قاجار (ناصرالدین شاه، محمدعلی شاه و احمدشاه) شامل چه انواعی می‌گردد؟ این پژوهش با استفاده از رویکرد نوع‌شناسی و با استعانت از نظریة مرتون دربارة انواع دوسوگرایی روان‌شناختی و جامعه‌شناختی و از طریق تکنیک‌های بررسی تاریخی و تحلیل محتوا سعی نموده است به‌پرسش مذکور پاسخ دهد. دستاوردهای این پژوهش حاکی از شناسایی پنج نوع دوسوگرایی (دوگانگی) اجتماعی و فرهنگی در میان ایرانیان از نگاه مسافران زن انگلیسی است. 

کلیدواژه‌ها

آبادیان، حسین (1383). بحران مشروطیت در ایران. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
ببی، ارل (1381). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی (جلد اول و دوم). (مترجم: رضا فاضل). تهران: سمت.
بل، گرترود (1363). تصویرهایی از ایران. (مترجم: بزرگمهر ریاحی). تهران: خوارزمی.
بوردیو، پیر (1381). نظریة کنش: دلایل عملی و انتخاب عقلانی. (مترجم: مرتضی مردیها). تهران: نقش و نگار.
بیشاپ، ایزابلا (1375). از بیستون تا زردکوه بختیاری. (مترجم: مهراب امیری)، تهران: آنزان.
جمیلی کهنه شهری، فاطمه (1382). آمبی والانس جامعه‌شناختی، وابستگی مقابل فرد و گروه و.... رسالة دکتری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی.
جوادی یگانه، محمد­رضا ­و هاشمی، و سید­ضیاء ‌(1384). تعارض نفع فردی و نفع جمعی (دوراهی اجتماعی) و عوامل مؤثر بر آن. نامة علوم اجتماعی، 26، 173-141.
حکیمی، محمود (1386). تاریخ معاصر ایران (قاجاریه). تهران: نامک.
دارندورف، رالف (1377). انسان اجتماعی: جستاری در باب تاریخچه، معنا و نقد مقوله نقش اجتماعی. (مترجم: غلامرضا خدیوی). تهران: آگاه.
ذوقی، ایرج (1368). تاریخ روابط سیاسی ایران و قدرت‌های بزرگ (جلد 1). تهران: پاژنگ.
راوردراد، اعظم (1383). مقایسة نقش شغلی زنان و مردان متخصص: فاصلة نظر تا عمل. مطالعات اجتماعی – روان شناختی زنان (مطالعات زنان)، 2 (2)، 38-5.
رایس، کلارا کولیور (1383). سفرنامة کلارا کولیور رایس «زنان ایرانی و...». (مترجم: اسدالله آزاد)، تهران: کتابدار.
ریتال، اتکینسون، ریچاردسی، اتکینسون و اسمیت، ادوارد (1388). زمینه‌ی روان‌شناسی هیلگارد. تهران: رشد.
سعید، ادوارد (1371). شرق‌شناسی. (مترجم: عبدالرحیم گواهی)، تهران: دفترنشر فرهنگ اسلامی.
سیدان، فریبا (1383). چندگانگی پایگاه اجتماعی - اقتصادی زنان و بیماری‌های روانی. مطالعات اجتماعی- روان‌شناختی زنان (مطالعات زنان)، 2 ( 6)، 60-31.
شیل، لیدی (1362). خاطرات همسر وزیر مختار انگلیس به ‌دربار ایران. (مترجم: حسین ابوترابیان)، تهران: نو.
فراستخواه، مقصود (1386). سلسلة مباحث مربوط به ‌روحیات ایرانیان، جلسات 1 تا 22 تهران؛ بنیاد فرهنگی بازرگان.
فقیه حقانی، موسی و نجفی، موسی (1387). تاریخ تحولات سیاسی ایران. تهران: موسسة مطالعات تاریخ معاصر ایران .
فکوهی، ناصر (1388). بابل واژگون. مترجم، 48، 23-18.
فوران، جان (1377). مقاومت شکننده، ت‍اری‍خ‌ ت‍ح‍ولات‌ اج‍ت‍م‍اع‍ی‌ ای‍ران‌ از س‍ال‌ ۱۵۰۰ م‍ی‍لادی‌ م‍طاب‍ق‌ ب‍ا ۸۷۹ ش‍م‍س‍ی‌ ت‍ا ان‍ق‍لاب‌. (مترجم: احمد تدین). تهران: رسا.
کدی، نیکی (1375). ریشه‌های انقلاب ایران. (مترجم: عبدالرحیم گواهی). تهران: نشر فرهنگ اسلامی.
کریمی، کیومرث (1384). بررسی رابطة سبک­های دلبستگی و ابعاد شخصیت. روان‌شناسی و علوم­تربیتی. 36 (2-1)، 55-37.
کوزر، لویس (1377). زندگی و اندیشة بزرگان جامعه‌شناسی. (مترجم: محسن محلایی). تهران: علمی.
کوزر، لویس آلفرد و روزنبرگ، برنارد (1378). نظریه‌های بنیادی جامعه‌شناختی. (مترجم: فرهنگ ارشاد). تهران: نی.
گیدنز، آنتونی (1378). تجدد و تشخص، جامعه و هویت شخصی در عصر جدید. (مترجم: ناصر موفقیان). تهران: نی.
گیدنز، آنتونی( 1374). جامعه‌شناسی آمریکایی. (مترجم: منوچهر صبوری). تهران: نی.
لمبتون، کاترین سوین آن (1362). مالک و زارع در ایران. (مترجم: منوچهر امیری). تهران: علمی‌ فرهنگی.
لمبتون، کاترین سوین آن (1375). ایران عصر قاجار. (مترجم: سیمین فصیحی). تهران: جاودان خرد.
لمبتون، کاترین سوین آن (1379). نظریة دولت در ایران. (مترجم: چنگیز پهلوان). تهران: آزاد.
مارکس، کارل (1387). دست‌نوشته‌های اقتصادی و فلسفی 1844. (مترجم: حسن مرتضوی). تهران: آگه.
مارکس، کارل (1388). سرمایه: نقدی بر اقتصاد سیاسی. (مترجم: حسن مرتضوی). تهران: آگاه.
مارکس، کارل و انگلس (1388). مانیفست حزب کمونیست. (مترجم: مسعود صابری). تهران: طلایه پرستو.
محسنی تبریزی، علیرضا و سیدان، فریبا (1383). منشأ اجتماعی بیماری افسردگی زنان. زن در توسعه و سیاست، 2 (2)، 102-89.
محسنی، منوچهر (1382). بررسی آگاهی، نگرش‌ها و رفتارهای اجتماعی- فرهنگی در ایران. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مکبن روز، الیزابت (1373). با من به‌ سرزمین بختیاری بیایید. (مترجم: مهراب امیری). تهران: آنزان.
منصور، محمود (1378). روان‌شناسی ژنتیک: تحول روانی از تولد تا پیری. تهران: سمت.
منصور، محمود و دادستان، پریرخ (1375). دیدگاه پیاژه در گسترة تحول روانی. تهران: بعثت.
نائبیان، جلیل (1372). روابط ایران با دول خارجی در دوران قاجاریه. تهران: فردابه.
نراقی، حسن (1383). جامعه‌شناسی خودمانی. تهران: اختران .
نفیسی، سعید (1364). تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران در دورة معاصر، تهران: بنیاد.
نیکلسون، ‌هارولد (1380). آخرین روزهای زندگی سیاسی کرزن. (مترجم: اصغر قراگوزلو). تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
وبر، ماکس (1371). اخلاق پرستان و روح سرمایه‌داری. (مترجم: عبدالمعبود انصاری). تهران: سمت.
وبر، ماکس (1387). دین، قدرت و جامعه. (مترجم: احمد تدین). تهران: هرمس.
وین، آنتونی (1383). ایران در بازی بزرگ. (مترجم: عبدالرضا هوشنگ مهدوی). تهران: پیکان.
یزدخواستی، گیسو، قاسمی، ‌وحید و فریدون، وحیدا (1390). رابطة تماس‌های بین فرهنگی و هوش فرهنگی: تحلیل نظری و تجربی. تحقیقات فرهنگی ایران، 4 (2)، 162-133.
Bauman, Z. ( 1991). Modernity & ambivalence in prison. UK: Polity Press.
Cockerham, W. C. (2001). The blackwell companion to medical sociology. UK: Blackwell publishers Ltd.
Connidis, I. A., & Mc Mullin, J. A. ( 2002). Sociological ambivalence & family ties: A critical perspective. Journal of Marriage & family, 64 (3), 558–567.
Coser, R. L. (1966). Role distance, sociological ambivalence and transitional status systems. American Journal of Sociology, 72 (2), 173-187.
Fingerman, K. L., Hay, E. L., & Birditt, K. S. (2004). The best of ties, the worst of ties: Close, problematic, and ambivalent social relationships. Journal of Marriage and Family, 66 (3), 792–808.
Hughes, E. Ch. (1945). Dilemmas & contradictions of status. American Journal of Sociology. 50 (5), 353-359.
McIntosh, I., & Erskine, A. (2000). Money for nothing?: Understanding giving to beggars. Sociological Research Online, 5 (1), 1-13.
Merton, R. K. (1957). Social theory & social structure. New York: Columbia University, Free Press.
Merton, R. K. (1959). Social conformity, deviation & opportunity structures: A comment on the contributions of Dubin and Cloward. American Sociological Review, 24 (2), 177-189.
Merton, R. K. (1976). Sociological ambivalence & other essays. American Journal of Sociology. 83 (5), 1277-1280.
Ory, M. G., & Cox, D. M. (1994). Forging ahead: Linking health and behavior to improve quality of life in older people. Social Indicators Academia publisher.
Oxford English dictionary. 1989.
Roginsky, D. (2006). Nationalism and ambivalence: Ethnicity, gender and folklore as categories of otherness. Patterns of Prejudice, 40 (3), 237 — 258
Sharma, R. O. (1992). Encyclopedic dictionary of sociology. New Delh: Anmo publications.
Smelser. N. (1998). The rational and ambivalence in the social science, American sociological Review. Centre for advanced study in the behavioral sciences, American Sociological Review, 63, 1-16.
Weingardt, K. R. (2000). Viewing ambivalence from a sociological perspective: Implications for psychotherapist. Psychotherapy, 37(4), 298-306.
Willson, A. E., Shuey, K. M., & Elder, G. H. (2003). Ambivalence in the relationship of adult children to aging parents and in-laws. Journal of Marriage and Family, 65, 1055–1072.
CAPTCHA Image