نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه الزهرا (س)
2 کارشناس ارشد جامعهشناسی، دانشگاه الزهرا (س)
چکیده
تفسیر جهان و پدیدههای موجود در آن از زاویة یک گروه خاص (مانند مردان) نمیتواند تفسیر به راستی حقیقی از جهان و پدیدههای آن باشد. چشمانداز زنانه امکان دیدن و تفسیر کردن پدیدههای جدید، متفاوت یا مغفول مانده از نگاه مردان را فراهم میکند. در پژوهش حاضر چشماندازی زنانه را در راستای کشف خاستگاه مسئلة دوسوگرایی، بهعنوان یکی از مسائلی که امروزه در عرصههای مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، پزشکی و حتی اقتصادی از مسائل عمده بهشمار میآید، برگزیدیم و به پیگیری این نگاه خاص در زوایای تاریخ پرداختیم؛ سؤال اصلی در این پژوهش اینگونه طرح گردیده است: از نگاه سفرنامهنویسان زن انگلیسی، دوسوگرایی (دوگانگی) جامعهشناختی و فرهنگی ایرانیان در دوران سه پادشاه قاجار (ناصرالدین شاه، محمدعلی شاه و احمدشاه) شامل چه انواعی میگردد؟ این پژوهش با استفاده از رویکرد نوعشناسی و با استعانت از نظریة مرتون دربارة انواع دوسوگرایی روانشناختی و جامعهشناختی و از طریق تکنیکهای بررسی تاریخی و تحلیل محتوا سعی نموده است بهپرسش مذکور پاسخ دهد. دستاوردهای این پژوهش حاکی از شناسایی پنج نوع دوسوگرایی (دوگانگی) اجتماعی و فرهنگی در میان ایرانیان از نگاه مسافران زن انگلیسی است.
کلیدواژهها
آبادیان، حسین (1383). بحران مشروطیت در ایران. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
ببی، ارل (1381). روشهای تحقیق در علوم اجتماعی (جلد اول و دوم). (مترجم: رضا فاضل). تهران: سمت.
بل، گرترود (1363). تصویرهایی از ایران. (مترجم: بزرگمهر ریاحی). تهران: خوارزمی.
بوردیو، پیر (1381). نظریة کنش: دلایل عملی و انتخاب عقلانی. (مترجم: مرتضی مردیها). تهران: نقش و نگار.
بیشاپ، ایزابلا (1375). از بیستون تا زردکوه بختیاری. (مترجم: مهراب امیری)، تهران: آنزان.
جمیلی کهنه شهری، فاطمه (1382). آمبی والانس جامعهشناختی، وابستگی مقابل فرد و گروه و.... رسالة دکتری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی.
جوادی یگانه، محمدرضا و هاشمی، و سیدضیاء (1384). تعارض نفع فردی و نفع جمعی (دوراهی اجتماعی) و عوامل مؤثر بر آن. نامة علوم اجتماعی، 26، 173-141.
حکیمی، محمود (1386). تاریخ معاصر ایران (قاجاریه). تهران: نامک.
دارندورف، رالف (1377). انسان اجتماعی: جستاری در باب تاریخچه، معنا و نقد مقوله نقش اجتماعی. (مترجم: غلامرضا خدیوی). تهران: آگاه.
ذوقی، ایرج (1368). تاریخ روابط سیاسی ایران و قدرتهای بزرگ (جلد 1). تهران: پاژنگ.
راوردراد، اعظم (1383). مقایسة نقش شغلی زنان و مردان متخصص: فاصلة نظر تا عمل. مطالعات اجتماعی – روان شناختی زنان (مطالعات زنان)، 2 (2)، 38-5.
رایس، کلارا کولیور (1383). سفرنامة کلارا کولیور رایس «زنان ایرانی و...». (مترجم: اسدالله آزاد)، تهران: کتابدار.
ریتال، اتکینسون، ریچاردسی، اتکینسون و اسمیت، ادوارد (1388). زمینهی روانشناسی هیلگارد. تهران: رشد.
سعید، ادوارد (1371). شرقشناسی. (مترجم: عبدالرحیم گواهی)، تهران: دفترنشر فرهنگ اسلامی.
سیدان، فریبا (1383). چندگانگی پایگاه اجتماعی - اقتصادی زنان و بیماریهای روانی. مطالعات اجتماعی- روانشناختی زنان (مطالعات زنان)، 2 ( 6)، 60-31.
شیل، لیدی (1362). خاطرات همسر وزیر مختار انگلیس به دربار ایران. (مترجم: حسین ابوترابیان)، تهران: نو.
فراستخواه، مقصود (1386). سلسلة مباحث مربوط به روحیات ایرانیان، جلسات 1 تا 22 تهران؛ بنیاد فرهنگی بازرگان.
فقیه حقانی، موسی و نجفی، موسی (1387). تاریخ تحولات سیاسی ایران. تهران: موسسة مطالعات تاریخ معاصر ایران .
فکوهی، ناصر (1388). بابل واژگون. مترجم، 48، 23-18.
فوران، جان (1377). مقاومت شکننده، تاریخ تحولات اجتماعی ایران از سال ۱۵۰۰ میلادی مطابق با ۸۷۹ شمسی تا انقلاب. (مترجم: احمد تدین). تهران: رسا.
کدی، نیکی (1375). ریشههای انقلاب ایران. (مترجم: عبدالرحیم گواهی). تهران: نشر فرهنگ اسلامی.
کریمی، کیومرث (1384). بررسی رابطة سبکهای دلبستگی و ابعاد شخصیت. روانشناسی و علومتربیتی. 36 (2-1)، 55-37.
کوزر، لویس (1377). زندگی و اندیشة بزرگان جامعهشناسی. (مترجم: محسن محلایی). تهران: علمی.
کوزر، لویس آلفرد و روزنبرگ، برنارد (1378). نظریههای بنیادی جامعهشناختی. (مترجم: فرهنگ ارشاد). تهران: نی.
گیدنز، آنتونی (1378). تجدد و تشخص، جامعه و هویت شخصی در عصر جدید. (مترجم: ناصر موفقیان). تهران: نی.
گیدنز، آنتونی( 1374). جامعهشناسی آمریکایی. (مترجم: منوچهر صبوری). تهران: نی.
لمبتون، کاترین سوین آن (1362). مالک و زارع در ایران. (مترجم: منوچهر امیری). تهران: علمی فرهنگی.
لمبتون، کاترین سوین آن (1375). ایران عصر قاجار. (مترجم: سیمین فصیحی). تهران: جاودان خرد.
لمبتون، کاترین سوین آن (1379). نظریة دولت در ایران. (مترجم: چنگیز پهلوان). تهران: آزاد.
مارکس، کارل (1387). دستنوشتههای اقتصادی و فلسفی 1844. (مترجم: حسن مرتضوی). تهران: آگه.
مارکس، کارل (1388). سرمایه: نقدی بر اقتصاد سیاسی. (مترجم: حسن مرتضوی). تهران: آگاه.
مارکس، کارل و انگلس (1388). مانیفست حزب کمونیست. (مترجم: مسعود صابری). تهران: طلایه پرستو.
محسنی تبریزی، علیرضا و سیدان، فریبا (1383). منشأ اجتماعی بیماری افسردگی زنان. زن در توسعه و سیاست، 2 (2)، 102-89.
محسنی، منوچهر (1382). بررسی آگاهی، نگرشها و رفتارهای اجتماعی- فرهنگی در ایران. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مکبن روز، الیزابت (1373). با من به سرزمین بختیاری بیایید. (مترجم: مهراب امیری). تهران: آنزان.
منصور، محمود (1378). روانشناسی ژنتیک: تحول روانی از تولد تا پیری. تهران: سمت.
منصور، محمود و دادستان، پریرخ (1375). دیدگاه پیاژه در گسترة تحول روانی. تهران: بعثت.
نائبیان، جلیل (1372). روابط ایران با دول خارجی در دوران قاجاریه. تهران: فردابه.
نراقی، حسن (1383). جامعهشناسی خودمانی. تهران: اختران .
نفیسی، سعید (1364). تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران در دورة معاصر، تهران: بنیاد.
نیکلسون، هارولد (1380). آخرین روزهای زندگی سیاسی کرزن. (مترجم: اصغر قراگوزلو). تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
وبر، ماکس (1371). اخلاق پرستان و روح سرمایهداری. (مترجم: عبدالمعبود انصاری). تهران: سمت.
وبر، ماکس (1387). دین، قدرت و جامعه. (مترجم: احمد تدین). تهران: هرمس.
وین، آنتونی (1383). ایران در بازی بزرگ. (مترجم: عبدالرضا هوشنگ مهدوی). تهران: پیکان.
یزدخواستی، گیسو، قاسمی، وحید و فریدون، وحیدا (1390). رابطة تماسهای بین فرهنگی و هوش فرهنگی: تحلیل نظری و تجربی. تحقیقات فرهنگی ایران، 4 (2)، 162-133.
Bauman, Z. ( 1991). Modernity & ambivalence in prison. UK: Polity Press.
Cockerham, W. C. (2001). The blackwell companion to medical sociology. UK: Blackwell publishers Ltd.
Connidis, I. A., & Mc Mullin, J. A. ( 2002). Sociological ambivalence & family ties: A critical perspective. Journal of Marriage & family, 64 (3), 558–567.
Coser, R. L. (1966). Role distance, sociological ambivalence and transitional status systems. American Journal of Sociology, 72 (2), 173-187.
Fingerman, K. L., Hay, E. L., & Birditt, K. S. (2004). The best of ties, the worst of ties: Close, problematic, and ambivalent social relationships. Journal of Marriage and Family, 66 (3), 792–808.
Hughes, E. Ch. (1945). Dilemmas & contradictions of status. American Journal of Sociology. 50 (5), 353-359.
McIntosh, I., & Erskine, A. (2000). Money for nothing?: Understanding giving to beggars. Sociological Research Online, 5 (1), 1-13.
Merton, R. K. (1957). Social theory & social structure. New York: Columbia University, Free Press.
Merton, R. K. (1959). Social conformity, deviation & opportunity structures: A comment on the contributions of Dubin and Cloward. American Sociological Review, 24 (2), 177-189.
Merton, R. K. (1976). Sociological ambivalence & other essays. American Journal of Sociology. 83 (5), 1277-1280.
Ory, M. G., & Cox, D. M. (1994). Forging ahead: Linking health and behavior to improve quality of life in older people. Social Indicators Academia publisher.
Oxford English dictionary. 1989.
Roginsky, D. (2006). Nationalism and ambivalence: Ethnicity, gender and folklore as categories of otherness. Patterns of Prejudice, 40 (3), 237 — 258
Sharma, R. O. (1992). Encyclopedic dictionary of sociology. New Delh: Anmo publications.
Smelser. N. (1998). The rational and ambivalence in the social science, American sociological Review. Centre for advanced study in the behavioral sciences, American Sociological Review, 63, 1-16.
Weingardt, K. R. (2000). Viewing ambivalence from a sociological perspective: Implications for psychotherapist. Psychotherapy, 37(4), 298-306.
Willson, A. E., Shuey, K. M., & Elder, G. H. (2003). Ambivalence in the relationship of adult children to aging parents and in-laws. Journal of Marriage and Family, 65, 1055–1072.