مقاله علمی پژوهشی
آموزش عالی
رضا ماحوزی
چکیده
اینکه چرا و چگونه نظام آموزشی نوین ایران که بالاتفاق با افتتاح دارالفنون در سال ۱۲۳۰ شمسی آغاز گردیده است به‌تدریج تحت نفوذ نظام آموزشی فرانسه قرار گرفت و این که این هژمونی فرهنگی تا کی و چه سطحی ادامه یافت و چه شئونی از نظام آموزشی نوین ایران را درگیر کرد، پرسش‌هایی است که این نوشتار تلاش دارد بر پایه گزارش‌های تاریخی و اسناد و تحلیل‌های ...
بیشتر
اینکه چرا و چگونه نظام آموزشی نوین ایران که بالاتفاق با افتتاح دارالفنون در سال ۱۲۳۰ شمسی آغاز گردیده است به‌تدریج تحت نفوذ نظام آموزشی فرانسه قرار گرفت و این که این هژمونی فرهنگی تا کی و چه سطحی ادامه یافت و چه شئونی از نظام آموزشی نوین ایران را درگیر کرد، پرسش‌هایی است که این نوشتار تلاش دارد بر پایه گزارش‌های تاریخی و اسناد و تحلیل‌های ارائه شده بدانها پاسخ دهد. اما برای پاسخ به این پرسشها لازم است این را بدانیم نظام آموزشی فرانسه در پایان قرن نوردهم و اوایل قرن بیستم چه ویژگیهایی داشت و کدام یک از آن ویژگیها برای سیاستگذاران آموزشی ایران جذاب بود و تا چه اندازه ویژگی‌های مذکور در نظام آموزشی نوین ایران محقق شد؟ این نوشتار تلاش دارد ضمن تبارشناسی ریشه‌های نفوذ فرهنگی و آموزشی فرانسه بر نظام آموزشی ایران در دوره دوم ناصری تا پایان پهلوی اول نشان دهد چگونه ایدة وحدت ملی به‌مثابه ضرورتی غیرقابل چشمپوشی در الگوی فرانسوی مورد توجه سیاستگذاران آموزش ایران قرار گرفت.
مقاله علمی پژوهشی
جامعه شناسی
روح الله اسلامی؛ محمدسعید ذکایی
چکیده
در سالهای اخیر شکل تازهای از مراسم مربوط به اربعین در قالب پیادهروی دستهجمعی به سمت کربلا برای رسیدن به بارگاه امام حسین در روز اربعین پدید آمده و از سال 1392 تا کنون این مراسم ابعاد میلیونی به خود گرفته است. از آنجا که حضور تعداد زیاد جمعیت حاضر در مناسک زیارت اربعین جایگاه این رویداد را به عنوان یکی از عناصر اصلی ابراز هویت شیعی ...
بیشتر
در سالهای اخیر شکل تازهای از مراسم مربوط به اربعین در قالب پیادهروی دستهجمعی به سمت کربلا برای رسیدن به بارگاه امام حسین در روز اربعین پدید آمده و از سال 1392 تا کنون این مراسم ابعاد میلیونی به خود گرفته است. از آنجا که حضور تعداد زیاد جمعیت حاضر در مناسک زیارت اربعین جایگاه این رویداد را به عنوان یکی از عناصر اصلی ابراز هویت شیعی برجسته نموده و مشارکت موثر ایرانیان در این رویداد، مجرایی بسیار مناسب برای شناخت کنشهای دینی ایرانیان به‌دست داده است، بررسی طرق مختلفِ بازنماییِ این فعالیتِ جمعی به مثابه یک مناسک دینی می-تواند مسیری را برای فهم زیارت اربعین به مثابه یک پدیده اجتماعی و شناخت تنوع و تکثر جامعه ایرانِ امروز به‌دست دهد. نحوه بازنمایی این فعالیت جمعی و گفتمان‌هایی که حول آن شکل گرفته است و به این پدیده معنا میدهد در مقاله حاضر مورد توجه قرار گرفته و تنوع بازنماییهای آن با مراجعه به متون نوشتاری مکتوب و دیجیتال منتشر شده در رسانه‌های ارتباط جمعی در فاصله پنج ساله 1392 تا 1396 به کمک رویکرد نظری و روشی تحلیل گفتمان لاکلو و موف و طی فرایند بررسی و تحلیل 1800روزمطلب (حدود 18000 مورد) انتشاریافته در این بازه زمانی در میدان جامعه ایران، شناسایی شده است. در مقاله حاضر شش گفتمان شکل‌گرفته حول مناسک زیارت اربعین با تمرکز بر شناسایی دال مرکزی، دال‌های پیرامونی و تفکیک ژانرهای روایت متفاوت ارائه می‌شود که این رویداد را ـ البته نه با قدرت برابر ـ بازنمایی می‌کنند.
مقاله علمی پژوهشی
آموزش عالی
خدیجه کشاورز؛ خدیجه کشاورز
چکیده
این مقاله نشان میدهد که با وجود برابری نسبی تعداد دختران و پسران دانشجو در دانشگاه‌های ایران در دهۀ اخیر، جهان دانشگاهی در ایران همچنان جهانی مردانه باقی مانده است. به طوری که شاهد پایداری شکاف جنسیتی در میان اعضای هیئت علمی در مراتب مختلف دانشگاهی در دهه‌های اخیر هستیم. وجود این شکاف جنسیتی نشان دهنده دشواری دسترسی به حرفه ...
بیشتر
این مقاله نشان میدهد که با وجود برابری نسبی تعداد دختران و پسران دانشجو در دانشگاه‌های ایران در دهۀ اخیر، جهان دانشگاهی در ایران همچنان جهانی مردانه باقی مانده است. به طوری که شاهد پایداری شکاف جنسیتی در میان اعضای هیئت علمی در مراتب مختلف دانشگاهی در دهه‌های اخیر هستیم. وجود این شکاف جنسیتی نشان دهنده دشواری دسترسی به حرفه دانشگاهی برای زنان است، پرسشی که در این مقاله پی خواهیم گرفت این است که: زنان برای ورود به حرفه استاد-پژوهشگری متحمل چه دشواری‌هایی هستند و روایت آنان از طی این مسیر در بطن مناسبات جنسیتی موجود چیست. روش این پژوهش کیفی است. از میان تکنیکهای مختلف مورد استفاده در روشهای تحقیق کیفی برای دستیابی به اطلاعات مورد نیاز این مقاله، از تکنیک مصاحبه عمیق استفاده کرده‌ایم و در تحلیل داده‌ها از روش تحلیل تماتیک استفاده کرده‌ایم. مشارکت کنندگان این پژوهش استاد-پژوهشگرانی از دو دانشگاه تهران و خلیج فارس بوشهر هستند. از نظر آنان تغییر مداوم آیین‌نامه‌ها و تصمیمات، وجود معیارهایی فراتر از «شایسته سالاری» آکادمیک در جلسات جذب، وجود تبعیض جنیستی و دخالت لابی های مردانه در فرایند جذب از جمله دشواری‌های جذب است. همچنین وجود کارنامه درخشان علمی، داشتن رزومه علمی متناسب با چک لیست وزارت علوم، حضور در شبکه‌های علمی و شناخت گروه علمی از فرد و توانایی‌هایش تسهیلگر فرایند جذب از نگاه مشارکت کنندگان در این پژوهش است. همچنین داشتن روحیه پیگیر و خستگی ناپذیر در موفقیت فرد در فرایند جذب تعیین کننده است.
مقاله علمی پژوهشی
مطالعات فرهنگی
سیاوش قلی‌پور؛ همایون مرادخانی؛ مهسا عزتی
چکیده
چکیده: این مقاله به بررسی سازوکار تولید اجتماعی پارک نوبهار در کلانشهر کرمانشاه می‌پردازد. رویکرد نظری مقاله مبتنی بر آراء هانری لوفور در باب «تولید فضا»ست. روش مطالعه اتنوگرافی و فنون گردآوری داده: مشاهده، مصاحبه، بررسی اسناد و نقشه‌های ذهنی است. یافته‌های پژوهش عبارت‌اند از: الف) پارک نوبهار در اواخر دهه 40 هجری شمسی در روند شهرک‌سازی‌های ...
بیشتر
چکیده: این مقاله به بررسی سازوکار تولید اجتماعی پارک نوبهار در کلانشهر کرمانشاه می‌پردازد. رویکرد نظری مقاله مبتنی بر آراء هانری لوفور در باب «تولید فضا»ست. روش مطالعه اتنوگرافی و فنون گردآوری داده: مشاهده، مصاحبه، بررسی اسناد و نقشه‌های ذهنی است. یافته‌های پژوهش عبارت‌اند از: الف) پارک نوبهار در اواخر دهه 40 هجری شمسی در روند شهرک‌سازی‌های گسترده ساخته شده است. ب) نحوه مواجهه مردم با این فضای عمومی متأثر از معانی ذهنی است و گروههای سنی هر کدام به فراخور شرایط خویش از آن بهره میبرند. نوجوانان و جوانان در بازتولید معانی داغ خورده و سالمندان در تولید معانی مثبت نقش دارند. حضور پررنگ نوجوانان و جوانان قدرت نامگذاری آنها را بیشتر کرده است. ج) کنش‌گران زندگی روزمره به مرور زمان معانی مختلفی را بدان نسبت داده‌اند. این معانی دوگانه بوده و همزمان خوب / بد، آرامشبخش / تهدیدزا هستند. اما رویهم رفته معانی منفی برجستگی بیشتری دارند و به مثابه یک مکان داغ خورده در فضای ذهنی شهر شناخته شده است.
مقاله علمی پژوهشی
زبان و ادبیات
آیلین فیروزیان پوراصفهانی؛ رضا پیشقدم؛ آیدا فیروزیان پوراصفهانی
چکیده
هیجانات شرم و گناه که در زمرۀ هیجانات همگانی و خودآگاه بشر قرار می‌گیرند، در زندگی روزمرۀ افراد بسیار فراگیر بوده و ضمن برخورداری از نقش اساسی در فرآیند اجتماعی‌شدگی انسان، به عنوان مکانیسم‌های کنترل اجتماعی، ایفای نقش می‌نمایند. این دو نوع هیجان، در پاسخ به ارزیابی منفی فرد از خود، بر پایۀ هنجارهای اجتماعی ایجاد می‌شوند. از آنجایی‌که ...
بیشتر
هیجانات شرم و گناه که در زمرۀ هیجانات همگانی و خودآگاه بشر قرار می‌گیرند، در زندگی روزمرۀ افراد بسیار فراگیر بوده و ضمن برخورداری از نقش اساسی در فرآیند اجتماعی‌شدگی انسان، به عنوان مکانیسم‌های کنترل اجتماعی، ایفای نقش می‌نمایند. این دو نوع هیجان، در پاسخ به ارزیابی منفی فرد از خود، بر پایۀ هنجارهای اجتماعی ایجاد می‌شوند. از آنجایی‌که دو هیجان شرم و گناه دارای ماهیت فرهنگ‌وابسته بوده، منطقی به نظر می‌رسد چنانچه ادعا کنیم که بررسی نمودها و مصادیق زبانی مرتبط با این دو نوع هیجان در یک زبان مشخص، می‌تواند در آشکارسازی فرهنگ حاکم بر جامعۀ موردنظر یاری‌رسان باشد. بنابراین، نظر به ماهیت فرهنگ‌وابستۀ هیجانات و رابطۀ تنگاتنگ میان زبان و فرهنگ، پژوهش کیفی حاضر بر آن است تا از رهگذر بررسی نمودهای زبانی مرتبط با این دو نوع هیجان در زبان فارسی، به فرهنگ‌کاوی این زبان همت گمارد. به منظور نیل به هدف موردنظر، پس از جمع‌آوری تعداد 756 نمونه از موارد مختلف کاربرد عبارات زبانی وابسته به مفاهیم «شرم» (نظیر شرمساری، روسیاهی، خجلت، ننگ، بی‌آبرویی، خجالت، خجول، حیا، آبرو، کم‌رو و ...) و «گناه» (همچون تقصیر، مقصر، گناه‌کار و ...) در موقعیت‌های مختلف طبیعی، نمونه‌های مذکور در بستر الگوی هایمز (1967) مورد تدقیق و واکاوی قرار خواهند گرفت. یافته‌های پژوهش حاضر ضمن صحه گذاردن بر حاکمیت قوی‌تر و قدرتمندتر فرهنگ شرم‌محور نسبت به فرهنگ گناه‌محور در فرهنگ ایران، برای ویژگی جمع‌گرایی ایرانیان نیز مهر تائیدی به شمار می‌روند.
مقاله علمی پژوهشی
جامعه شناسی
محمدرضا طالبان
چکیده
علوم اجتماعی در طول بیش از دو قرن در مطالعة علمی دین تحت سیطرة «مفروضة کنشگر نامعقول» قرار گرفته بود. دینداری و رفتارهای مذهبی بر اساس تفکر ابتدایی، انگیزش‌های روان‌نژندی، و شرطی‌سازی اجتماعی تبیین می‌شدند؛ و افول دین و دینداری نیز به‌عنوان پیامدِ اجتناب‌ناپذیر روشنگری‌های علم و پیشرفت‌های تکنولوژیک دیده می‌شده است. از اواخر ...
بیشتر
علوم اجتماعی در طول بیش از دو قرن در مطالعة علمی دین تحت سیطرة «مفروضة کنشگر نامعقول» قرار گرفته بود. دینداری و رفتارهای مذهبی بر اساس تفکر ابتدایی، انگیزش‌های روان‌نژندی، و شرطی‌سازی اجتماعی تبیین می‌شدند؛ و افول دین و دینداری نیز به‌عنوان پیامدِ اجتناب‌ناپذیر روشنگری‌های علم و پیشرفت‌های تکنولوژیک دیده می‌شده است. از اواخر قرن بیستم و بویژه، اوایل قرن بیست‌ویکم مجموعه‌ای فزاینده از داده‌های تجربی حاصل از تحقیقات علوم اجتماعی نشان داده‌اند که این رویکرد سنتی به مطالعة علمی دین معیوب می‌باشد. بسیاری از این داده‌ها، بطور جدی با مدعاهای قدیمی ولی هنوز محبوبِ دانش‌پژوهان علوم اجتماعی مبنی بر «ناسازگاری علم با دین»، «افول و زوال تدریجی دین» و «ریشه‌های آسیب‌شناختی التزام مذهبی» چالش نموده‌اند. شواهد پژوهشی ارائه شده در مقاله حاضر نیز نشان داد که اکثر ادبیات حجیم مربوط به ارتباط تحصیلات دانشگاهی با کاهش دینداری دانشجویان که تحت سیطرة پارادایم سکولاریزاسیون و فرضیة ناسازگاری علم با دین تولید شده بود، از حمایت تجربی لازم برخوردار نمی‌باشند. همچنین، تحلیل داده‌های مربوط به دینداری مسلمانان ایرانی نشان داد که تفاوت دینداری جمعیت نمونة تحقیق بیشتر تحت تأثیر زمینة مذهبی خانوادگی آنان بوده است نه تحصیل در دانشگاه. به عبارت دیگر، آن چیزی که غالباً به‌عنوان تأثیرات دانشگاه بر کاهشِ التزام مذهبی دانشجویان در مقایسه با همتایان‌شان که فاقد تحصیلات دانشگاهی بوده‌اند، مطرح می‌شود؛ بیشتر بخاطر تفاوت در زمینه‌های خانوادگی و جامعه‌پذیری اولیة آنان قبل از ورود به دانشگاه بوده نه این که محصول تجربیات آنان بعد از ورود به دانشگاه‌ها باشد.
)
