نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار جامعهشناسی دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی
2 استادیار جامعهشناسی پژوهشکدة مطالعات اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
چکیده
ناراستی دانشگاهی یکی از مسائل مهم در نظام آموزش عالی ایران است و کاهش یا پیشگیری از آن مستلزم شناسایی عوامل مؤثر در بروز آن است. این پژوهش با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر بروز ناراستیهای دانشگاهی در فضای علوم اجتماعی ایران، برداشت دانشجویان دورة دکتری این حوزه را که دارای تجربة جامعهپذیری علمی طولانیتری در فرایند آموزش هستند مورد واکاوی قرار داد. یافتههای پژوهش نشان میدهد، عوامل مؤثر بر ناراستیهای دانشگاهی در فضای آموزش علوم اجتماعی در دو سطح فردی و ساختاری مشهود است. در سطح ساختاری، نظام تخصیص منابع و قواعد تنظیمکننده و در سطح فردی، خصلتهای فردی و شخصیتی کنشگران فضای آموزش (اساتید، دانشجویان و مدیران)، زمینهساز بروز ناراستیهای دانشگاهی است یا وقوع آن را تسهیل میکنند. ازاینرو، در چارچوب دیدگاه تلفیقی کنشگر/ ساختار در تبیین پدیدههای اجتماعی، عوامل مؤثر بر ناراستیهای دانشگاهی و عدم تبعیت از هنجارهای اخلاق علم در فضای آموزش، لزوماً نه قابل تقلیل به نقش ساختار است و نه قابل فروکاستن به نقش کنشگر؛ بلکه ناراستیهای اخلاق علم در آموزش علوم اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در پرتو دیدگاهی تلفیقی از تأثیر متقابل ساختار و عاملیت، قابل تبیین است.
کلیدواژهها
موضوعات
پارکر، جان (1386). ساختیابی. (مترجم: حسین قاضیان). تهران: نشرنی.
حری، عباس (1390). اخلاق انتشارات علمی. تهران: انتشارات تخت جمشید.
ذاکرصالحی، غلامرضا (1389). تقلب علمی، جنبههای اجتماعی و حقوقی. تهران: پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
ریتزر، جورج (1377). نظریة جامعهشناسی در دوران معاصر. (مترجم: محسن ثلاثی). تهران: انتشارات علمی.
ستوده انواری، هدایت الله و بقایی سرابی، علی (1390). نقش عوامل ساختاری، کنشی و رابطهای در درونیشدن اخلاق علم در میان دانشجویان تحصیلات تکمیلی. پژوهشاجتماعی، 4 (12)، 166-143.
عسگری، حمیدرضا (1390). از مقالات ISI تا میدان انقلاب.روزنامة آفرینش یا ـ روزنامه سراسری صبح ایران، تاریخ دسترسی در 18 اسفندماه 1390
http://www.afarinesh-daily.com/afarinesh/News.aspx?NID=97431
فراستخواه، مقصود (1385). اخلاق علمی رمز ارتقای آموزش عالی: جایگاه و سازوکارهای اخلاقیات حرفهای علمی در تضمین کیفیت آموزش عالی ایران. اخلاق در علوم و فناوری، 1، 27-13.
فرهود، داریوش (1387). بلندپروازی، علمبازی، مدرکسازی (واژگان پلجریسم). اخلاق در علوم و فناوری، 3 (3 و 4)، 5-1.
فی، برایان (1384). فلسفة امروزین علوم اجتماعی (چاپ دوم). (مترجم: خشایار دیهیمی). تهران: طرح نو.
قاراخانی، معصومه و میرزایی، سیدآیتالله (1393). اخلاق علم در فضای آموزش علوم اجتماعی ایران. مطالعات جامعهشناختی، 21 (1)، 119-89.
قاضیطباطبایی، محمود و ودادهیر، ابوعلی (1380). سوگیری هنجاری و اخلاقی در پژوهشهای دانشگاهی: مطالعة تطبیقی امور مربوط به دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاههای ایران. نشریة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، 180 و 181، 226-187.
قانعیراد، سیدمحمدامین (1385). نقش تعاملات دانشجویان و اساتید در تکوین سرمایة اجتماعی دانشگاهی. مجلة جامعهشناسی ایران، 7 (1)، 29-3.
قانعیراد، سیدمحمدامین و قاضیپور، فریده (1381). عوامل هنجاری و سازمانی مؤثر بر میزان بهرهوری اعضای هیئت علمی. پژوهش فرهنگی ایران، 4، 206 – 167.
قدردان قراملکی، محمدحسن (1389 – 1388). منشور اخلاقی پژوهش: استوار بر ارزشهای اسلامی. راهبرد فرهنگ، 2 (8)، 3 (9)، 90-75.
قراملکی، فرامرز (1383). خاستگاه اخلاق پژوهش. آیینة میراث، 2 (4)، 17-7.
کرایب، یان (1381). نظریة اجتماعی مدرن: از پارسونز تا هابرماس. (مترجم: عباس مخبر). تهران: نشر آگه.
کیانپورراد، منصور و حجازی، گلنار (1383). سقوط اخلاق علمی. علم و آینده، 9، 77-71.
کیویستو، پیتر (1378). اندیشههای بنیادی در جامعهشناسی. (مترجم: منوچهر صبوری). تهران: نشرنی.
گیدنز، آنتونی (1383). چکیدة آثار گیدنز. (مترجم: حسن چاوشیان). تهران: ققنوس.
محسنی تبریزی، منوچهر؛ قاضی طباطبایی، محمود و مرجایی، سیدهادی (1388). تحلیل مسایل اجتماعی شدن علمی در محیطهای دانشگاهی ایران. جامعه شتاسی معاصر، 2 (1)، 102-79.
معیدفر، سعید (1384). آسیبشناسی دانشجویان دانشگاه تهران. تهران: باشگاه دانشجویی دانشگاه تهران.
نورشاهی، نسرین (1389). بررسی ابعاد و عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی کاری اعضای هیئت علمی دانشگاههای وابستهبه وزارت علوم تحقیقات و فناوری. مؤسسة تحقیقات و برنامهریزی آموزش عالی.
ودادهیر، ابوعلی (1377). بررسی عوامل مؤثر دانشگاهی مؤثر بر پیروی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاههای ایران از هنجارها و ضدهنجارهای علم. پایاننامه کارشناسیارشد، رشتة روششناسی علوماجتماعی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه تبریز.
Barnes, B. J.; & Randall, J. (2012). Doctoral students satisfaction: An examination of disciplinary, enrolment and institutional differences. Research Higher Education, 53. 47 – 75.
Brent, E.; & Atkinson, C. (2011). Accounting for cheating: An evolving theory and emergent themes. Research Higher Education, 52, 640 – 658.
Gerdeman, R. (2001). Academic dishonesty and the community college. (Report No. EDO-JC-00-07). ERIC clearinghouse for community colleges Los Angeles, CA. (ERIC Document Reproduction Service No. ED 447840).
Illingworth, S. (2004). Approaches to ethics in higher education: Learning and teaching in ethics across the curriculum, Published by the Philosophical and Religious Studies Subject Centre.
Kelley, P.; & Chang, P. (2007). A typology of university ethical lapses: Types, levels of seriousness, and originating location. The Journal of Higher Education, 78 (4), 402-429.
McCabe, D. L.. Feghali, T.; & Abdallah, H. (2008). Academic dishonesty in the Middle East: Individual and contextual factors. Research Higher Education, 49, 451 – 467.
McCabe, D. L.; & Trevino, L. K. (1993). Honor codes and other contextual influences. The Journal of Higher Education, 64, 5 (Sep. - Oct), 522-538.
Meizlish, D. (2005). Promoting academic integrity in the classroom, The university of Michigan. CRLT Occasional Paper No. 20, Retrieved from http://www.crlt.umich.edu/sites/default/files/resource_files/CRLT_no20.pdf, 7/10/2013.
Schulte, L. E. (2001 – 2002). Graduate education faculty and student perceptions of the ethical climate and its importance in the retention of students. College Student Retention, 3 (2), 119 – 136.