نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسندگان
1 کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
2 استاد جامعه شناسی و مطالعات فرهنگی، گروه مطالعات فرهنگی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
چکیده
پرسش اصلی مقالۀ حاضر این است که شش رمان معاصر فارسی در بازۀ زمانی پیش و پس از انقلاب اسلامی چه تصویری از الگوی روابط بین نسلی را در خانواۀ ایرانی ترسیم کرده است و در این زمان چه تغییری در روایت رمانها از مناسبات نسلی درون خانواده ایجاد شده است. بنابراین، ادبیات داستانی را به‌مثابة میانجی فهممان از تحولات جامعه در این زمینه در نظر گرفته‌ایم و از آنجا که با هدف مطالعۀ ژرف و عمیق روایتها به‌دنبال کشف و تفسیر بودهایم، از تکنیک تحلیل محتوای کیفی مضمونی استفاده کرده‌ایم. براساس چارچوب مفهومی، الگوی مناسبات نسلی را ذیل سه عنوان بررسی کرده‌ایم: توافق نسلی، تفاوت و تعامل هم‌زمان نسلی، و شکاف نسلی. به رغم متفاوت بودن بازنمایی مناسبات نسلی در دو بازۀ زمانی، مسئلۀ نسلی در بافت روایی رمانها، در همۀ موارد، به شکل شکاف تصویر شده است. از بررسی مناسبات نسلی در روایت های پیش از انقلاب الگویی به‌دست‌آمده که مهمترین ویژگی آن شکاف مذهبی و ایده‌آلگرایی شخصیت های داستانی است که در چارچوب کلی تقابل سنت و مدرنیته و ماهیت طردی و تقابلی آن قابل تفسیر است. این‌گونه شکاف و تقابلهای سنتی‌ـ‌مدرن در روایت های پس از انقلاب کمتر دیده می‌شود؛ اما بهرغم پیدایش مؤلفه‌هایی چون رسانه های جمعی و فنّاوریهای اطلاعاتی، که گذار به بزرگسالی را غیرخطی و دگرگون کرده اند، روایت های پس از انقلاب نیز کماکان شکاف نسلی را بازنمایی میکنند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
)