پدیدارشناسی تجربه‌ کاربران از موبایلی شدن روابط

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جامعه‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، کهگیلویه و بویراحمد، ایران

2 دانشجوی دکتری جامعهشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، کهگیلویه و بویراحمد، ایران

چکیده

تکنولوژی نقش مهمی در ارتباطات دارد و بخش زیادی از روابط افراد را در درون خود شکل می‌دهد. بر همین اساس قادر است ایدئولوژی خاص خود را بر روابط چهره‌به‌چهره تحمیل کند و سبک زندگی خاصی را شکل ‌دهد که از آن با عنوان موبایلیزیشن با ویژگی‌هایی، مانند سرعت و کمیت یاد می‌شود. هدف این پژوهش پیگیری تجربه‌های کاربران از موبایلی‌شدن روابط است. برای این منظور، با روش پدیدارشناسی و تمرکز بر فضاهای مجازی گوناگون، با 12 نفر از کاربران وسایل ارتباطی مصاحبه کرده‌ایم و استفاده از تلفن همراه و شبکه‌های مجازی را با دیدگاه «رضایتمندی و خشنودی» بررسی کرده‌ایم. یافته‌ها با روش 7 مرحله‌ای کولایزی تحلیل شده است و حاصل آن استخراج دو تِم «تجربه از تکنولوژی» و «تجارب ارتباطی» است که هر کدام از آن‌ها زیرمقوله‌های جزئی‌تری دارند. نتایج حاکی از آن است که کاربران فرایند تجربه تکنولوژی را به‌صورت  آشنایی، جذابیت، غرق‌ شدن تا عریانی و دلزدگی و در نهایت، کنترل عامدانه طی می‌کنند. همچنین، تجارب ارتباطی مشارکت‌کنندگان گونه‌های متفاوت ارتباط مخدوش‌شده را نشان می‌دهد. این فرایند را موبایلی شدن می‌نامند؛ یعنی ویژگی‌ها و ماهیت خاص و زمینه کاربردی موبایل، وارد لایه‌های انسانی شده و شکل روابط را تغییر می‌دهد. موبایلی شدن فرایندی فنّاورانه نیست، بلکه فرایندی فرهنگی است. مسئله اختراع نیست بلکه واداشتن‌مان به کاربرد و احساس نیاز کردن است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

ادیب حاج باقری، محسن؛ پرویزی، سرور؛ و صلصالی، مهوش (1389). روش‌های تحقیق کیفی. تهران: بشری.

اسلوین، جیمز (1380). اینترنت و جامعه (مترجم: عباس گیلگوری). تهران: کتابدار.

اسمیت، فیلیپ (1383). درآمدی بر نظریه فرهنگی (مترجم: حسن پویان). تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.

باومن، زیگمونت (1384). عشق سیال؛ در ب‍اب‌ ن‍اپ‍ای‍داری‌ پ‍ی‍ون‍ده‍ای‌ ان‍س‍ان‍ی (مترجم: عرفان ثابتی). تهران: نشر ققنوس.

پاشایی، فاطمه؛ نیک بخت نصرآبادی، علیرضا؛ توکل، خسرو (1387). تجربه جوانان از زندگی با اینترنت: مطالعه‌ی کیفی. مجله علوم رفتاری، 2(4)، 337-333.

جوادی یگانه، محمدرضا؛ کوثری، مسعود؛ و خیرخواه، طاهره (1391). تلفن همراه و کارکردهای آن برای کاربران ایرانی، با تأکید بر تفاوت‌های جنسیتی. فصلنامه مطالعات تحقیقات اجتماعی. 1(2)، 54-23.

خبرگزاری تسنیم (1395). آمار کاربران عضو شبکه‌های اجتماعی / ۵۹ درصد دنبال سرگرمی هستند. برگرفته از http://tn.ai/1295256

خبرگزاری جمهوری اسلامی (1394). ضریب نفوذ اینترنت در ایران 53 درصد و تعداد کاربران 40 میلیون است. برگرفته از: http://www.irna.ir/fa/News/81789708

سعدی‌پور، اسماعیل (1393). اثرات اینترنت بر جامعه‌پذیری نوجوانان. فصلنامه جامعه، فرهنگ، رسانه، 3(10)، 102-83.

سورین، جوزف؛ و تانکارد، جیمز (1381). نظریه‌های ارتباطات (مترجم: علیرضا دهقان). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

عاملی، سعیدرضا (1385). فردگرائی جدید و تلفن همراه: تکنولوژی فردگرائی و هویت. مجله جهانی رسانه، 1(1).

عبداللهیان، حمید؛ زاهدی، محمدجواد؛ و شیخ انصاری، مهین (1392). ارزیابی ساختار، کنش‌های متقابل، گمنامی و بازنمایی خود در چهار شبکه اجتماعی مجازی. دوفصلنامه رسانه و فرهنگ، 3(6)، 129-103.

عزیزی‌نژاد، بهاره؛ پورحیدر، رحیمه؛ رنجی، ژیلا؛ و قلی‌نژاد، زعفر (1393). بررسی وضعیت اعتیاد به اینترنت در میان دانشجویان و رابطه آن با مؤلفه‌های شخصیتی و اضطراب. مجله دانشکده پرستاری و مامایی، 12(10)، 959-964.

علی‌پور، صمد؛ قاسمی، وحید؛ و میرمحمدتبار، سیدمحمد (1393). تأثیر شبکه اجتماعی فیسبوک بر هویت فرهنگی جوانان شهر اصفهان. فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران. 7(1)، 28-1. doi: 10.7508/ijcr.2014.25.001

فُرگاس، جوزف پی .(1379). روان‌شناسی تعامل اجتماعی: رفتار میان فردی (مترجم: مهرداد فیروزبخت و خشایار بیگی). تهران: ابجد.

فلیک، اووه (1388). درآمدی بر تحقیق کیفی (ترجمه: هادی جلیلی). تهران: نشر نی.

قاسمی، وحید؛ ملک‌احمدی، حکیمه (1389). تبیین اعتیاد به اینترنت در بین کاربران کافی نت­های شهین شهر. فصلنامه پژوهش­های ارتباطی، 17،(4)، 51-77. doi: 10.22082/cr.2010.23800

کاستلز، امانوئل؛ و اینس، مارتین (1383). گفتگوهایی با امانوئل کاستلز (مترجم: حسن چاووشیان و لیلا جوافشانی). تهران: نشر نی.

کفاشی، مجید؛ و فتحی، سروش (1384). هربرت مارکوزه و نظریه انتقادی. فصلنامه مطالعات علوم اجتماعی ایران، 3(4)، 87-107.

کوثری، مسعود؛ و خیرخواه، طاهره (1387). تحلیل محتوای پیام‌های کوتاه دانشجویان دانشگاه‌های تهران. فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، 1(2)، 57-77.

گل‌محمدی، احمد (1386). گفتگو در دنیای مجازی (تأثیر فناوری‌های ارتباطی‌ـ‌اطلاعاتی بر گفتگوی میان‌فرهنگ‌ها). پژوهش علوم سیاسی، 4، 165-177.

گیدنز، آنتونی (1388). چشم‌اندازهای جهانی (مترجم: محمدرضا جلایی‌پور). تهران: طرح نو.

مارسن، جورج (1393). هایدگر، هابرماس و تلفن همراه (مترجم: محمود مقدس). تهران: نشر افسون خیال.

محمدپور، احمد (1389) روش در روش درباره ساخت معرفت در علوم انسانی، تهران: جامعه‌شناسان.

مک­کوایل، دنیس (1385). مخاطب‌شناسی (مترجم: مهدی منتظرقائم). تهران: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.

منتظرقائم، مهدی؛ و کاوند، رضا (1393). نحوه خوانش و رمزگشایی شبکه‌های فارسی زبان ماهواره‌ای؛ مطالعه موردی خوانش جوانان تهران از شبکه‌های سیاسی و تفریحی فارسی زبان. فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، 7(3)،107-125.

نیکبخت نصرآبادی، علیرضا؛ و صانعی، اشرف‌السادات (1383). روش‌شناسی تحقیقات کیفی در علوم پزشکی، تهران: برای فردا.

ویلیامز، کوین (1386). درک تئوری رسانه (مترجم: رحیم قاسمیان). تهران: انتشارات ساقی.

هال، استورات (1382). رمزگذاری و رمزگشایی (مترجمان: شهریار وقفی‌پور و نیما ملک‌محمدی) در  سایمون دیورینگ، مجموعه مقالات مطالعات فرهنگی، تهران: اداره کل پژوهش‌های سیما.

هومن، حیدرعلی (1385). راهنمای عملی پژوهش کیفی. تهران: سمت.

Crystal, D. (2001). Keypad shorthand. The A-Level English Magazine, 11, 26-27.   

Crystal, D. (2004). Language and the Internet. Cambridge: Cambridge University Press.

Crystal, D. (2008). Txtng: The Gr8 Db8. Oxford: Oxford University Press.

Habermas, J. (1985). The theory of communicative action. Vol. 1: reason and the rationalization of society (Thomas McCharty, Trans.). Boston: Beacon Press.

Padilla-Walker, L. M., Coyne, S. M., & Fraser, A. M. (2012). Getting a high speed family connection: association between family media use and family connection. Family Relations, 61(3), 426-440. doi: 10.1111/j.1741-3729.2012.00710.x

Palen, L., Salzman, M., & Youngs, E. (2001). Discovery and integration of mobile communications in everyday life. Personal and Ubiquitous Computing, 5(2), 109–122.  doi:10.1007/s007790170014

Prensky, M. (2001). Digital natives, digital immigrants. From on the Horizon, 9 (5), 1-6.

Shin, H. K., Kim, K. K. (2010). Examining identity and organizational citizenship behaviour in computer-mediated communication. Journal of Information Science, 36 (1), 114–126.

Zhao, Sh., Grasmuck, Sh., & Martin, J. (2008). Identity construction on Facebook: Digital empowerment in anchored relationships. Computers in Human Behavior, 24, 1816–1836. doi: 10.1016/j.chb.2008.02.012

 

چگونه به این مقاله استناد کنیم:

مختاری، مریم؛ و ملک‌احمدی، حکیمه (1396). پدیدارشناسی تجربه کاربران از موبایلی شدن روابط. فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، 10(3)، 124-101.  doi: 10.22631/JICR.2017.898.1761

 

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار