ارتباطات آئینی در فضای مجازی: بازنمایی پیاده‌روی اربعین حسینی در وب‌سایت بی‌بی‌سی فارسی

بیات, قدسی; قاسمی, مرضیه

doi:10.22035/jicr.2020.1511.2224

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

² کارشناس ارشد مدیریت رسانه، دانشگاه صدا و سیما، تهران، ایران

https://doi.org/10.22035/jicr.2020.1511.2224

چکیده

رویدادهای ملی‌ـ‌مذهبی، توجه رسانه‌ها را جلب می‌کنند اما نگاه رسانه‌ها به رویدادها با یکدیگر متفاوت است. این رویدادها ملی باشند یا بین‌المللی، داخلی باشند یا خارجی، بازنمایی آن‌ها در چارچوب‌های گفتمانی و ایدئولوژیکی صورت می‌پذیرد و شکست یا موفقیت تلاش‌های حوزهٔ‌ دیپلماسی عمومی در قالب‌ها و الگوهای مشخص در سراسر جهان را تسهیل می‌نماید. رسانه‌های خارجی فارسی‌زبان از جمله بی‌بی‌سی فارسی برای مخاطبان داخل ایران، یکی از منابع معنا و مفهوم‌سازی درخصوص رویدادهای ملی‌ـ‌مذهبی مانند چهارشنبه‌سوری، عید نوروز، شب یلدا، روز زن، عاشورا و اربعین حسینی و... به شمار می‌آیند. یکی از رویدادهای مهمی که هر سال با اجتماع عظیم مردم اتفاق می‌افتد برگزاری آئین پیاده‌روی اربعین حسینی است؛ آئینی که طبق رویکردی که رودنبولر به مفهوم آئین دارد با اجتماع مردم، داوطلبانه، غیرابزاری و غیرتفریحی اجرا می‌شود. مقاله حاضر با توجه به سابقه و گستردگی بی‌بی‌سی در فعالیت حرفه‌ای خبری، نحوه رسانه‌ای‌کردن و بازنمایی رویداد اربعین در وب‌سایت خبرگزاری یادشده را به کمک روش تحلیل مضمونی تحلیل می‌نماید. یافته‌ها حاکی از آن است که آئین پیاده‌روی زائران اربعین در هفت محور (روایت‌گری مستند، تفرقه‌افکنی و شیعه‌هراسی، بحران بی‌نظمی و ناتوانی دول ایران و عراق، کوچک‌نمایی اربعین، واکاوی جنگ هشت ساله عراق و ایران، ناامنی داعش و مانور سیاسی حاکمیت ایران) و موکداً به‌عنوان حرکتی سیاسی و عقیدتی در اخبار سایت بی‌بی‌سی فارسی بازنمایی شده است. همچنین نوع بازنمایی از مناسبات میان کنشگران حاضر در این مراسم نه‌تنها نسبتی با دیدگاه آئینی رودنبولر ندارد بلکه استنباط می‌شود که این‌گونه انگاره‌سازی منفی از این رویداد مذهبی در ادامه جریان شیعه‌هراسی در رسانه‌های غربی و به‌ویژه نمود جدیدی از ایران‌هراسی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

آلبرت، پیر؛ و تودسک، آندره ژان (1368). تاریخچه رادیو و تلویزیون (مترجم: جمشید ارجمند). تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.

پین، مایکل.(1379). بارت، فوکو، آلتوسر(مترجم: پیام یزدانجو). تهران: مرکز.

تامپسن، جان.(1378). ایدئولوژی و فرهنگ مدرندر عصر ارتباطات تورده‌وار (مترجم: مسعود اوحدی). تهران: مؤسسه فرهنگی آینده پویان.

رضوی‌زاده، سیدنورالدین (1377). وانمایی و سلطه در جریان بین‌المللی خبر، مجموعه مقالات دومین سمینار برای مسائل مطبوعات ایران(جلد دوم). تهران: دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه ها.

رودنبولر، اریک.‌ دبلیو.(1387). ارتباطات آئینی: از گفت‌وگوهای روزمره تا جشن‌های رسانه‌ای‌شده. چاپ اول.(مترجم: عبداله گیویان). تهران: دانشگاه امام صادق.

ضیمران، محمد (1378). میشل فوکو: دانش و قدرت. تهران: هرمس.

عابدی‌جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن؛ و شیخ زاده، محمد (1390). تحلیل مضمون و شبکه مضامین. اندیشه مدیریت راهبردی، 5(2)، 198-151.

گیویان، عبدالله (1385). آئین، آئینی‌سازی و فرهنگ عامه‌پسند دینی: تأملی در برخی بازنمایی‌های بصری دینی و شیوه‌های جدید مداحی. فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 2(5)، 211-179.

محمدخانی ملکوه، محمد (1390). بررسی ساختار و محتوای برنامه‌های شبکۀ تلویزیونی ماهواره‌ای بی‌بی‌سی فارسی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.

مهدی زاده، سیدمحمد (1387). رسانه‌ها و بازنمایی (چاپ اول). تهران: دفتر مطالعات و یرنامه‌ریزی رسانه‌ها.

معتمدنژاد، کاظم؛ میرعابدینی، احمد (1387). ارتباطات آئینی و قدرت سیاسی در ایران: بررسی روابط متقابل نمازجمعه و رسانه‌های جمعی در انتخابات ریاست‌جمهوری، فصلنامه علوم اجتماعی، 15 (41)، 34-1.

مهرداد، هرمز (1380). نظریات و مفاهیم ارتباط جمعی. تهران: فاران.

معتمدنژاد، کاظم؛ و منصفی، ابوالقاسم (1368). روزنامه‌نگاری با فصلی جدید در روزنامه‌نگاری انتقادی (چاپ سوم). تهران: سپهر.

میرعابدینی، احمد (1388). انقلاب آئینی و رسانه‌های جمعی بعد از انقلاب اسلامی. فصلنامه رسانه، 77، 27-55.

مک کوایل، دنیس (1387). مخاطب‌شناسی (مترجم: مهدی منتظرالقائم). تهران: دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها.

مک کوایل، دنیس (1388). مقدمه‌ای بر نظریه ارتباطات جمعی (مترجم: پرویز اجلالی). تهران: دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها.

مهدی‌زاده، سیدمحمد (1382). مقدمه. در دنیس مک‌کوایل، درآمدی بر نظریه ارتباطات جمعی. تهران: دفتر مطالعات و توسعه برنامه‌ریزی رسانه‌ها.

ون دایک، تئو(1382). مطالعاتی در تحلیل گفتمان (مترجم: گروه مترجمان). تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.

Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77–101. doi:10.1191/1478088706qp063oa

Broad, G.M. (2013). Ritual Communication and Use Value: South Central Farm and the Political Economy of Place. Communication, Culture & Critique, 5(1), 20-40. doi: 10.1111/cccr.12003

Brüggemann, M., & Wessler, H. (2014). Transnational communication as Deliberation, ritual, and strategy. Communication Theory, 24, 394–414. doi: 10.5167/uzh-104580.

Feuchtwang, S. (2007). On religious ritual as deference and communicative excess. Journal of the Royal Anthropological Institute, 13(1), 57-72. doi: 10.1111/j.1467-9655.2007.00413.x

Glaser, B., & Strauss, A. (1967). The discovery of grounded theory: Strategies for qualitative research. Chicago: Aldine.

Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1994). Competing paradigms in qualitative research. In N. K. Denzin & Y.S. Lincoln (Eds.), Handbook of qualitative research (pp. 105-117). Thousand Oaks, CA: Sage.

Hall, S. (2003). Representation: Cultural representation and signifying practices. Thousand Oaks, CA: Sage.

Richard, R.J. (1992). Communication as culture: Essays on Media and Society by James W. Carey [Reviewed work]. Technology and Culture, 33(1), 200-202. doi:10.2307/3105848

Van Dijk, T. A. (1995). Opinions and ideologies in the Press. In A. Bell & P. Garrett, Approaches to Media Discourse (pp. 21-63). Oxford: Blackwell.

نام و نام خانوادگی *

پست الکترونیکی *

وابستگی سازمانی *

توضیحات *

شناسه امنیتی *

فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران

ارتباطات آئینی در فضای مجازی: بازنمایی پیاده‌روی اربعین حسینی در وب‌سایت بی‌بی‌سی فارسی

مراجع

مراجع

Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77–101. doi:10.1191/1478088706qp063oa

Broad, G.M. (2013). Ritual Communication and Use Value: South Central Farm and the Political Economy of Place. Communication, Culture & Critique, 5(1), 20-40. doi: 10.1111/cccr.12003

Brüggemann, M., & Wessler, H. (2014). Transnational communication as Deliberation, ritual, and strategy. Communication Theory, 24, 394–414. doi: 10.5167/uzh-104580.

Feuchtwang, S. (2007). On religious ritual as deference and communicative excess. Journal of the Royal Anthropological Institute, 13(1), 57-72. doi: 10.1111/j.1467-9655.2007.00413.x

Glaser, B., & Strauss, A. (1967). The discovery of grounded theory: Strategies for qualitative research. Chicago: Aldine.

Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1994). Competing paradigms in qualitative research. In N. K. Denzin & Y.S. Lincoln (Eds.), Handbook of qualitative research (pp. 105-117). Thousand Oaks, CA: Sage.

Hall, S. (2003). Representation: Cultural representation and signifying practices. Thousand Oaks, CA: Sage.

Richard, R.J. (1992). Communication as culture: Essays on Media and Society by James W. Carey [Reviewed work]. Technology and Culture, 33(1), 200-202. doi:10.2307/3105848

Van Dijk, T. A. (1995). Opinions and ideologies in the Press. In A. Bell & P. Garrett, Approaches to Media Discourse (pp. 21-63). Oxford: Blackwell.

ارسال نظر در مورد این مقاله

دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 50
تیر 1399
صفحه 37-65

مراجع

ارسال نظر در مورد این مقاله

دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 50تیر 1399صفحه 37-65

دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 50
تیر 1399
صفحه 37-65