فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اخبار و اعلانات

راهنمای ارسال مقاله جدید

راهنمای اصلاحات بعد از پذیرش

فرم ها و دستورالعمل‌ها

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

پیاده‌روی اربعین و معنایابی کنش زیارت زائران جوان

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشیار جامعه‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه آیت‌الله‌العظمی بروجردی، بروجرد، ایران

چکیده

زیارت در فرهنگ و اعتقادات شیعه به‌عنوان یک فرهنگ قدسی و روحانی است و یکی از مصادیق کنش دینی است که در ادیان گوناگون مورد تأکید قرار گرفته است. در این مقاله مطالعه کنش زیارت در پیاده‌روی اربعین از منظر جوانان مد نظر است. این مطالعه کیفی است و داده‌‌های آن از طریق مصاحبه نیمه‌ساخت‌یافته گردآوری شده است. به کمک روش نمونه‌گیری نظری و هدفمند با 35 نفر از زائران جوان ایرانی (35-18 سال) در مسیر پیاده‌روی اربعین از شهر نجف تا شهر کربلا در اربعین سال 1398 مصاحبه شد. پس از تحلیل داده‌‌های کیفی پنج مضمون اصلی شناسایی شد که عبارت‌اند‌از: 1) سفر فیزیکی؛ 2) شناختی، اعتقادی؛ 3) تجربی، احساسی؛ 4) سبک زندگی اربعینی؛ و 5) هویت اربعینی. هر کدام از این مضامین دارای زیر مقولات فرعی نیز هستند. نتایج کلی پژوهش بیانگر آن است پیاده‌روی اربعین عاملی هویت‌ساز محسوب شده و نقش اساسی در آرامش و نشاط و شادابی معنوی و جسمی و روحی جوانان ایفا می‌کند. همچنین برتری نیت‌مندی معنوی و اخروی زائران در برابر نیت مدنی، مادی و دنیوی از دیگر نتایج این پژوهش است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع
ایمانی خوشخو، محمدحسین؛ و بد، مهدیه (1395). گونه‌شناسی زائران کربلا بر اساس هدف و انگیزه از سفر. فصلنامۀ گردشگری و توسعه. 5(3). 155-137.
اتو، رودلف(1380). مفهوم امرقدسی؛ پژوهشی درباره عامل غیر عقلانی مفهوم الوهیت و نسبت آن به عامل عقلانی. ترجمه همایون همتی. تهران. نقش جهان.
استونز، راب (1379). متفکران بزرگ جامعه‌شناسی (مترجم: مهرداد میردامادی). تهران: مرکز.
آرون، ریمون (1373). مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه‌شناسی (مترجم: باقر پرهام). تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
اکبری، ابوالقاسم (1381). مشکلات نوجوانی و جوانی. تهران: ساوالان.
فورست، اینگر؛ و رپستاد، پل (1394). درآمدی بر جامعه‌شناسی دین (مترجم: مجید جعفریان). قم : انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
اسلامی، روح‌الله؛ و ذکایی، محمدسعید (1399). باز نمایی رسانه‌‌ای مناسک زیارت اربعین (سال‌های 1392 تا 1396). فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران. 13(2)، مقالات دردست انتشار. doi: 10.22035/JICR.2020.2374.2841
امین، محسن(1394). پیاده‌روی اربعین به مثابه ارتباطات آئین شیعی (پایان نامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران.
برگر، پیتر؛ و توماس، لاکمن (1387).ساخت اجتماعی واقعیت؛ رساله‌‌ای در جامعه‌شناسی شناخت (مترجم: فریبرز مجیدی). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
بهار، مهری؛ و رحمانی، سحر(1391). بررسی شکاف نسلی به لحاظ وضعیت دینداری در دو نسل 50 و 70 با تأکید بر بعد مناسکی. فصلنامه جامعه‌شناسی مطالعات جوانان، 6 (3). 9-36.
تاج بخش، غلامرضا (1399). پیاده‌روی اربعین و ابعاد تربیتی آن. فصلنامه بصیرت و تربیت اسلامی، 17(3)، 40-9.
تاج بخش، غلامرضا؛ حسینی، محمدرضا؛ و موسوی، انتصار(1398).مطالعه کیفی الگوی ابراز هویت ایرانی‌ها و عراقی‌ها در آئین پیاده‌روی اربعین.فصلنامه نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان، 9 (2). 36-9.  doi: 10.22059/JSTMT.2020.280141.1267  
تیموتی، دالن جی؛ و اولسن، دانیل (1392). گردشگری، دین و سفر‌های معنوی (مترجم: محمد قلی‌پور و احسان مجیدی‌فرد). تهران: جامعه‌شناسان.
جوادی یگانه، محمدرضا؛ و روزخوش، محمد (1398). روایت پیاده‌روی اربعین. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
جنکینز، ریچارد (1398). هویت اجتماعی (مترجم: تورج یارمحمدی). تهران:‌ شیرازه کتاب ما.
جواهری، فاطمه (1387). بدن و دلالت‌های فرهنگی و اجتماعی آن. نامه پژوهش فرهنگی،  9(1). 80-37.
حسام مظاهری، محسن(1397). پیاده‌روی اربعین؛ تاملات جامعه شناختی. اصفهان: آرما.
حاجیانی، ابراهیم (1388). جامعه‌شناسی هویت ایرانی. تهران: پژوهشکده تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.
سراج زاده، سیدحسین؛ و پویافر، محمدرضا (1388). مقایسه تجربی سنجه‌های دینداری در ایران: دلالت‌های روش شناسانه کاربرد سه سنجه در یک جمعیت. مجله جامعه‌شناسی ایران، 8(4)، 71-37.
شجاعی زند، علیرضا (1384 (. مدلی برای سنجش دینداری در ایران. مجله جامعه‌شناسی ایران.6(1). 66-34.
شریعتی مزینانی. سارا؛ و غلامرضا کاشی، شیما ( 1394). سیالیت و مناسک دینی )مطالعه موردی زیارت مزار سهراب سپهری). فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران. 8 (3). 97-61. doi: 10.7508/IJCR.2015.31.003
قائمی، علی(1387). شناخت، هدایت و تربیت. تهران: امیری.
رضوی زاده، ندا (1396).ادراک و تجربۀ زیستۀ زائران پیادۀ ایرانی در عراق. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 6(4). 631-595. doi: 10.22059/JISR.2018.231746.517
ریتزر، جورج (1387). نظریۀ جامعه‌شناسی در دوران معاصر (مترجم: محسن ثلاث)ی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
دهخدا، علی اکبر (1385). فرهنگ متوسط دهخدا (زیر نظر سیدجعفر شهیدی). تهران: دانشگاه تهران.
کرمانی، مهدی؛ اصغرپور، احمدرضا؛ و واعظ موسوی، سید محمد (1398).گونه‌شناسی سبک‌های زیارتی در مشهد. مطالعات اجتماعی گردشگری، 13(4). 52-25.
کشاورز ولدانی، مرتضی (1391). بررسی مبانی توحیدی زیارت در قرآن و حدیث. فصلنامه قرآنی کوثر، (1)44، 67-56.
کرسول، جان (1391). پویش کیفی و طرح پژوهش : انتخاب از میان پنج رویکرد: روایت‌پژوهی، پدیدارشناسی، نظریه داده بنیاد، قوم‌نگاری، مطالعه موردی (مترجم: حسن دانایی‌فرد و حسین کاظمی). تهران: اشراقی.
گیسلر، نورمن آل (1375). فلسفه دین (مترجم: حمیدرضا آیت‌اللهی). تهران:حکمت.
لانکوار، روبر (1381). جامعه‌شناسی جهانگردی و مسافرت (مترجم: صلاح الدین محلاتی). تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
مَمنی، مصطفی؛ صرافی، مظفر؛ و قاسمی خوزانی، محمد (1387). ساختار و کارکرد گردشگری مذهبی-فرهنگی و ضرورت مدیریت یکپارچه در کلانشهر مشهد. فصلنامه جغرافیا و توسعه، 11(2)، 38-13. doi: 10.22111/GDIJ.2008.1255
محمدپور، احمد (1392). روش تحقیق کیفی.تهران: نشر جامعه‌شناسان.
محمدی، جمال؛ صالحی، صادق؛ و نیکوفال، زینب (1396). پدیدارشناسی تجربۀ گردشگران اماکن مذهبی: مورد مطالعه: اماکن زیارتی شهرستان هرسین. فصلنامه برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، 20(2)، 55-34.  doi: 10.22080/JTPD.2017.1486
نودهی، فرامرز؛ بهروان، حسین؛ یوسفی، علی؛ و محمدپور، احمد (1394). فراسوی دوگانه زائر گردشگر؛گونه‌شناسی تجربه سفر زائران مرقد منور امام رضا )ع(. مجله راهبرد اجتماعی فرهنگی. 15 (4). 217-193.
ورشوی، سمیه؛ بهروان، حسین ؛ و صدیق اورعی، غلامرضا (1397).تجربه پیاده‌روی مقدس، معنای دوگانه معنوی و دنیوی تجربه پیاده‌روی زائران به مشهد در ایام شهادت امام حسین(ع). راهبرد فرهنگ، 41 (3). 162-133.
واخ، یوآخیم (1387). جامعه‌شناسی دین (مترجم:‌جمشید آزادگان). تهران: سمت.
همیلتون، ملکم (1387).جامعه‌شناسی دین (مترجم: محسن ثلاثی). تهران: ثالث.
Andriotis, K. (2009). Sacred site experience. Annals of Tourism Research, 36(1), 64–84. doi:10.1016/j.annals.2008.10.003
Johnson, D., Turner, V., & Turner, E. (1980). Image and pilgrimage in Christian culture. Sociological Analysis, 41(1), 85. doi:10.2307/3709864
Morinis, E. A. (1983). Pilgrimage and tourism. Annals of Tourism Research, 10(4), 569–570. doi:10.1016/0160-7383(83)90015-4
Sepp, T. (2014). Pilgrimage and Pilgrim Hierarchies in Vernacular Discourse: Comparative Notes from the Camino de Santiago and Glastonbury. Journal of Ethnology and Folkloristics, 8(1), 23-52.
Slavin, S. (2003). Walking as spiritual practice: The pilgrimage to Santiago de Compostela. Body & Society, 9(3), 1–18. doi:10.1177/1357034x030093001
Timothy, D. (2006). Tourism, religion and spiritual journeys. London: Routledge.  doi:10.4324/9780203001073
World Tourism Organization (2011). Religious tourism in Asia and the Pacific. UNWTO, Madrid. doi: 10.18111/9789284413805
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image
فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران
دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 50
تیر 1399
صفحه 145-168
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 30 بهمن 1398
  • تاریخ بازنگری: 30 خرداد 1399
  • تاریخ پذیرش: 23 خرداد 1399
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار