فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اخبار و اعلانات

راهنمای ارسال مقاله جدید

راهنمای اصلاحات بعد از پذیرش

فرم ها و دستورالعمل‌ها

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

عرفی‌زدایی بین کاربران اینستاگرام؛ ارائه یک نظریه مبنایی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دکتری جامعه‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

برخلاف برخی نظریه‌ها، شبکه‌های اجتماعی مجازی منجر به عرفی‌شدن همه کاربران خود نشده‌اند. در این مقاله به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که مهمترین عوامل تقویت‌کننده عرفی‌زدایی در شبکه‌های اجتماعی مجازی، و به صورت موردی اینستاگرام، چیست و کاربران به چه شیوه و تکنیک‌هایی در مقابل اثرات عرفی‌کننده شبکه‌های اجتماعی مقاومت می‌کنند؟ بر این اساس به روش نظریه مبنایی از دانشجویان کارشناسی دانشگاه‌های تهران، که مذهبی بوده و در اینستاگرام دارای حدود چندهزارنفر دنبال‌کننده بودند مصاحبه به عمل آمد. از آنان راجع به سبک‌ها و تکنیک‌های مورد استفاده در شبکه پرسش به عمل آمد. نتایج مصاحبه ها وارد نرم‌افزار Maxqda20 شد و پس از سه مرحله کدگذاری نتایج در ده مقوله گردآوری شدند: این مقوله‌ها عبارت‌اند از زمینه پیشاشبکه‌ای، ایجاد زره حفاظتی، معرفت فراملی به شبکه، قدرت کنشگری، گزینش سبک زندگی مؤمنانه، یادآوری و مراقبه، بلوغ در تعامل، مراقبت درونی و بیرونی، صبوری فکری و ساخت شبکه بومی. در نهایت، مهمترین یافته تحقیق صورت‌بندی همه این مقوله‌ها در قالب مقوله محوری «مجاهدت آگاهانه» و تکمیل نظریه مبنایی بود. یافته‌ها نشان داد که عرفی‌زدایی در شبکه‌های اجتماعی مجازی تنها با رعایت این عوامل امکان‌پذیر خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع
افشارکهن، جواد؛ بلالی، اسماعیل؛ سلیمان‌پور، محمدعلی (1390). بررسی وضعیت عرفی‌شدن دانشجویان و برخی عوامل مؤثر بر آن در میان دانشجویان دختر و پسر دانشگاه بوعلی‌سینا. جامعه‌شناسی کاربردی، 22(1)، 158-135.
ایمان، محمدتقی (1390). مبانی پارادایمی روش‌های کمی و کیفی تحقیق در علوم انسانی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
اینگلهارت، رونالد (1382). تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی (مترجم: مریم وتر). تهران: انتشارات کویر.
برگر، پیتر ال. (1380). موج نوین سکولارزدایی (مترجم: افشار امیری). راهبرد، 9(2)، 304-287.
حاجیانی، ابراهیم؛ و قنبری، علی (1392). اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و تأثیر آن بر هویت جمعی سنتی ایرانیان. در مسعود اسدپور و جلال غفاری.مجموعه مقالات همایش تخصصی شبکه‌های اجتماعی. تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی
ذکایی، محمدسعید (1381). نظریه و روش در تحقیقات کیفی. فصلنامه علوم اجتماعی،  ۹(۱۷). 70-41.
سیاح طاهری، محمدحسین؛ انتظاری، اردشیر؛ ذکایی، محمدسعید (۱۴۰۰)، فهم عرفی‌شدن کاربران در شبکه‌های اجتماعی مجازی،‌ راهبرد فرهنگ، در دست انتشار. doi: 10.22034/jsfc.2021.249032.2149
شجاعی‌زند، علیرضا (1386). بررسی امکان همزیستی دین و مدرنیته. نامه علوم اجتماعی، (30)، 62-۳۳.
شجاعی‌زند، علیرضا؛ طالبان، محمدرضا؛ صنعتی شرقی،‌ نادر (1389). بررسی رابطه جهانی‌شدن فرهنگی و عرفی‌شدن فردی با تأکید بر نقش عوامل زمینه‌ای. مسائل اجتماعی ایران، ۱(۷)، 160-۱۳۳ .
قاسمی، وحید؛ عدلی‌پور، صمد؛ کیانپور، مسعود (1391). تعامل در فضای مجازی شبکه‌های اجتماعی اینترنتی و تأثیر آن بر هویت دینی جوانان؛ مطالعه موردی فیس بوک و جوانان شهر اصفهان. دین و ارتباطات. ۱۹(42). ۳۶-۵.   doi: 10.30497/rc.2013.1438
کار، نیکلاس (1395). اینترنت با مغز ما چه می‌کند؟ (مترجم: محسن حبیبی). تهران: انتشارات آگاه.
کرم‌اللهی، نعمت‌الله (1389). بررسی رابطه استفاده از اینترنت با دینداری کاربران. مطالعات فرهنگی و اجتماعی، پیش شماره اول، ۲۶-۹.
مهدی‌زاده، سیدمحمد (1387). رسانه­ها و بازنمایی. تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
نورمحمدی، مرتضی (1388). چالش فرهنگ و هویت در فضای مجازی. پگاه حوزه، 261.
​ ​ Ibahrine, M. (2014). Islam and social media. In K. Harvey (Ed.), Encyclopedia of social media and politics. (Vol. 9, pp. 737­741). Thousand Oaks, CA: SAGE Publications, Inc. doi: 10.4135/9781452244723.n299
Aisa, A., & Sari, M. Z. I. (2021). Analysis of Generation Z's Perspective at Pondok Putri Roudhotul Qur'an An-Noer in Learning Religion through the Media" Instagram". Schoolar: Social and Literature Study in Education, 1(3), 147-150.‏
Alvstad, E. (2010). Encounters between believers and non-believers in a symbolic universe: Relitiouse dialogue and controversy on the internet. Nordic Journal of Religion and Society, 23(1), 71–86. doi: 10.18261/ISSN1890-7008-2010-01-05
Armfield, G., & Holbert, R.L. (2003). The relationship between religiosity and Internet use. Journal of Media and Religion, 2(3), 129-144. doi: 10.1207/S15328415JMR0203_01
Campbell, H. (2005). Considering spiritual dimensions within computer-mediated communication studies. New Media and Society, 7(1), 110–134. doi:10.1177/1461444805049147
Hackett, R.I.J. (2006). Religion and the Internet. Diogenes, 53(3), 67-76. doi: 10.1177/0392192106069015
Mahmudova, L., & Evolvi, G. (2021). likes, comments, and follow requests: The Instagram user experiences of young Muslim women in the Netherlands. Journal of Religion, Media and Digital Culture, 10(1), 50-70.‏ doi: 10.1163/21659214-bja10038
Nyland, R., & Near, C. (2007). Jesus is my friend: Religiosity as a mediating factor in Internet social networking use. In AEJMC Midwinter Conference, Reno, NV.
Obadia, L. (2017). Cyber‐Religion. The Wiley‐Blackwell Encyclopedia of Social Theory, 1-3. doi:10.1002/9781118430873.est0081
Olamilekan, M. (2016). Impact of social media on Christian youth's faith and their lifestyle. A Research Project submitted to the department of Christian Religious Studies, school of arts and social sciences Adeniran Ogunsanya College of Education.
Pennington, R. (2018). Social Media as Third Spaces? Exploring Muslim Identity and Connection in Tumblr. International Communication Gazette, 80(7), p620–636. doi:10.1177/1748048518802208
Peterson, K. M. (2020). The unruly, loud, and intersectional Muslim woman: Interrupting the aesthetic styles of Islamic fashion images on Instagram. International Journal of Communication, 14, 20.‏
Waltorp, K. (2015). Keeping cool, staying virtuous: social media and the composite habitus of young Muslim women in Copenhagen. MedieKultur: Journal of Media and Communication Research, 31(58), 49-67.‏ doi:10.7146/mediekultur.v31i58.19373
Waltorp, K. (2020). Why Muslim women and smartphones: Mirror images. London: Routledge.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image
فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران
دوره 15، شماره 2 - شماره پیاپی 58
تیر 1401
صفحه 39-71
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 17 آذر 1400
  • تاریخ بازنگری: 15 بهمن 1400
  • تاریخ پذیرش: 26 اسفند 1400
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار