ساخت سیاسی‌ـ‌اجتماعی ایل و بازنمایی سازوکارهای مشروعیت‌بخش قدرت: مطالعۀ موردی ایل قشقایی

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار علوم سیاسی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

10.22035/jicr.2019.1893.2478

چکیده

نظام ایلی‌ـ‌عشیره‌ای ایل قشقایی دارای تاریخی کهن است که باتوجه‌به شرایط زندگی کوچی و عشایری شکل گرفته است. این نظام دارای سازمان‌های سیاسی‌ـ‌‌اداری خاص خود بوده که متناسب با شرایط زندگی عشایری و به‌صورت سیار تنظیم شده است. دررأس این نظام ایلی، مقامی به ‌نام ایلخان وجود داشت که از ابتدای تشکیل ایل درزمان صفویان در دست یک خاندان به ‌نام شاهیلو بود. پرسش اصلی مقالۀ حاضر این است که ساختار سیاسی‌ـ‌اجتماعی در ایل قشقایی به چه صورت بوده و سازوکارهای مشروعیت‌بخش قدرت در آن چگونه حفظ می‌شده است؟ فرضیۀ مقاله این است که ساختار سیاسی‌ـ‌‌‌اجتماعی ایل قشقایی به‌گونه‌ای سلسله‌مراتبی در پاسخ به نیازهای ایل بوده است و ساختار قدرت در آن نه لزوماً براساس قدرت معطوف به خشونت حاکمان و زور محض رؤسای ایل، بلکه براساس نمادها، مناسک و آداب‌ورسوم سامان ‌یافته است. ازاین‌رو، اساس پژوهش حاضر، چارچوب نظری خشونت یا سلطۀ نمادین، بررسی سازوکارها و مؤلفه‌های درونی مشروعیت‌بخش قدرت رهبران و تلاش برای مطالعۀ موضوع از چشم‌انداز جامعه‌شناسی تاریخی بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

 استوار، مجید (1393). بوردیو و جامعه‌­شناسی نمادها. فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، 26، 25-7.

اوبرلینگ، پیر (1393). کوچ‌نشینان قشقایی فارس (مترجم: فرهاد طیبی پور). تهران: نشر پردیس دانش.

ایرجی، ناصر (1378). ایل قشقایی در جنگ جهانی اول (چاپ دوم). تهران: شیرازه.

بک، لوئیز (1396). قشقایی­‌های ایران (مترجم: حمیدرضا جهاندیده). قم: نشر نظاره.

بوردیو، پیر (1380). نظریه کنش: دلایل عملی و انتخاب عقلانی (مترجم: مرتضی مردیها). تهران: نقش و نگار.

بهمن‌بیگی، محمد (1389). بخارای من ایل من. شیراز: نشر نوید شیراز.

جنکینز، ریچارد (1396). پی‌یر بوردیو (مترجم: لیلا جوافشانی، و حسن چاوشیان). تهران: نشر نی.

حکیمی‌خرم، مجید (1392). قشقایی‌­ها و نهضت ملی ایران با نگاهی به پیشینه سیاسی آنها در تاریخ معاصر کشور. شیراز: نشر قشقایی.

داگلاس، ویلیام‌او (1377). سرزمین شگفت‌انگیز و مردمی مهربان و دوست‌داشتنی (مترجم: فریدون سنجر). تهران: انتشارات گوتنبرگ.

درداری، نوروز (1395). تاریخ اجتماعی و سیاسی ایل بزرگ قشقایی (چاپ سوم). شیراز: قشقایی.

دلیری، همپا (1375). شناختی از ایل قشقایی و رده‌­های ساختی قدرت (پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم سیاسی). دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

دومورینی، گوستاو (1390). عشایر فارس (چاپ دوم؛ مترجم: جلال‌­الدین رفیع‌­فر). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

رحیمی‌­جابری، اعظم (1394). جامعه­‌شناسی تاریخی نظام خانواده در ایل قشقایی. پژوهش­نامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 4(2)، 110-93.

رسولی، علی؛ و شهوند، علی (1395). رقابت‌های محلی در فارس و جابه‌جایی مسیر بوشهر - شیراز از راه شاهی به راه جره (1910-1909م. 1329-1327ه­.ق). مجله پژوهش تاریخی ایران و اسلام، 10(18)، 64-39. doi: 10.22111/jhr.2016.2799

ریویر، کلود (1382). انسان‌شناسی سیاسی (مترجم: ناصر فکوهی). تهران: نشر نی.

سینایی، عطاالله (1385). نظام ایلیاتی و الگوی حکومت در ایران. نشریه علوم جغرافیایی، 5(6و7)، 55-41.

شفیعی، حسن (1380). اقتدارگرایی سیاسی و ماندگاری نظام ایلی در ایران (با تأکید بر ایل بختیاری و قشقایی) (رساله دکتری). دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

شهبازی، عبدالله (1365). مقدمه‌ای بر ایلات و عشایر. تهران: نشر نی.

صفی‌نژاد، جواد (1383). ساختار اجتماعی عشایر ایران. فصلنامه مطالعات ملی، 5(1)، 84-43.

صفی‌نژاد، جواد (1395). جامعه‌شناسی ایلات و عشایر ایران. تهران: نشر سمت.

طبیبی، حشمت­الله (1380). مبانی جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی ایلات و عشایر (چاپ چهارم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

قشقایی، ملک­‌منصورخان (1394). خاطرات ملک­م‌نصورخان قشقایی (چاپ سوم). تهران: نشر نامک.

کیانی، منوچهر (1388). سیه چادرها، تحقیقی از زندگی مردم ایل قشقایی (چاپ چهارم). شیراز: کیان‌نشر.

کیانی، منوچهر (1389). تاریخ مبارزات مردم ایل قشقایی از صفویه تا پهلوی (چاپ سوم). شیراز: انتشارات کیان‌نشر.

نادرپور، بابک (1378). نگاهی جامعه‌‌شناختی به ایل قشقایی (گذشته، حال، آینده). فصلنامه مطالعات ملی، 1(2و3)، 41-7.

نصیری‌طیبی، منصور (1388). نقش قشقایی‌­ها در تاریخ و فرهنگ ایران. تهران: وزارت علوم و تحقیقات فناوری معاونت فرهنگی و اجتماعی، دفتر برنامه‌­ریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی.

نیک‌خلق، علی‌اکبر؛ و عسگری نوری (1392). زمینه جامعه­شناسی عشایر ایران (چاپ پانزدهم). تهران: نشر چاپخش.

واعظ‌‌شهرستانی، نفیسه (1388). سیاست عشایری دولت پهلوی اول. تهران: نشر تاریخ ایران.

ورمقانی، حسنا (1393). بررسی عوامل مؤثر بر طراحی مسکن عشایری و روستایی ایل قشقایی. فصلنامه علمی - پژوهشی نگرش­های نو در جغرافیای انسانی، 7(1)، 247-237.

هولتس، شولتس (1366). سپیده‌دم در ایران، خاطرات شولتس هولتس، جاسوس آلمانی در ایران (مترجم: مهرداد اهری). تهران: نشر نو.

Von Holdt, K. (2012). The violence of order, orders of violence: Between Fanon and Bourdieu. Current Sociology, 61(2), 112-131.   doi: 10.1177/0011392112456492

فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران

دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 46
تابستان 1398
صفحه 183-210

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار