نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسندگان
1 کارشناس ارشد پژوهشگری علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
2 دانشیار جامعهشناسی آموزش و پرورش، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
3 استادیار جامعهشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
چکیده
نذرهای مالی از منظر جامعهشناختی کنشی اجتماعی، اقتصادی، مشارکتی و معطوف به خیر جمعی هستند که با توجّه به شرایط کنونی جامعۀ ما ظرفیت فراوانی برای توانمندسازی گروههای آسیبپذیر و مقابله با فقر دارند. بر این اساس، هدف این مقاله توصیف و تفسیر معنای پدیدهٔ نذر از منظر کنشگران، دلائل آنها برای انتخاب روشهای ادای نذر و در نهایت کشف موانع مسؤلیّتپذیری و مشارکت اجتماعیِ کنشگران است. با استفاده از رویکرد کیفی و روش تحلیل مضمون و بهکارگیری مصاحبۀ نیمهساختاریافته و روایتی، و با مراجعه به 18مشارکتکننده دادهها در شهر مشهد جمعآوری شد. براساس یافتهها، مشارکتکنندگان از حیث تفسیر معنای نذر به دو گروه آگاه و نیمهآگاه تفکیک میشوند. از مقایسۀ کنش این دو گروه مشخّص میشود که نوع کنش مشارکتکنندگان آگاه بیشتر عقلانی معطوف به هدف یا ارزش بوده و این دسته احساس مسئولیتپذیری بیشتری داشته ونذرهای مالی خود را بهصورت اجتماعی و مشارکتی انجام میدهند. نوع کنش مشارکتکنندگان نیمهآگاه اغلب عاطفی معطوف به هدف یا ارزش بوده و روشهای نذردهی انفرادی را برمیگزینند. یافتهها نشان میدهد که موانع مسئولیتپذیری و مشارکت اجتماعی در نذرهای مالی از دید مشارکتکنندگان در چهاردسته قرار میگیرند: آموزشی، فرهنگی، اقتصادی و مدیریتی. در نهایت براساس یافتهها برای رفع موانع پیشروی کنشگران نذر، مدلی مفهومی پیشنهاد شده است.
کلیدواژهها
موضوعات
بهار، مهری (1383). نذر و هویت اجتماعی زنان. نامه علوم اجتماعی، 24، 132-117.
جلالی، رستم (1391). نمونهگیری در پژوهشهای کیفی. مجلۀ تحقیقات کیفی در علوم سلامت؛ 1(4)، 320-310.
دهخدا، علی اکبر(1341). لغتنامه. تهران: سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور.
دوپویی، فرانسیس (1385). انسانشناسی اقتصادی (مترجم: محدثه محبحسینی). تهران: نشر علم.
موسوی خمینی، روحالله (1387). تحریرالوسیله (جلد دوم). تهران: مؤسسه تنطیم و نشر آثار امام خمینی.