نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه جامعهشناسی دانشگاه شیراز
2 کارشناسی ارشد جامعهشناسی دانشگاه شیراز
3 دانشجوی کارشناسی ارشد جامعهشناسی دانشگاه شهید باهنرکرمان
چکیده
حفظ و ارتقای هویت مذهبی از دغدغههای جامعة مذهبی ایران است. فرایند جهانیشدن در چند دهة گذشته ابعاد مختلف حیات فردی و اجتماعی ایرانیان را تحت تأثیر قرار داده است. این مطالعه تأثیر فرایند جهانیشدن فرهنگی را بر هویت مذهبی دو گروه قومی لُر ساکن شهر نورآباد ممسنی و عرب ساکن شهر کنگان و توابع مورد بررسی قرار داده است. در ابتدا تحقیقات پیشین مورد بررسی قرار گرفت. سپس با استفاده از چارچوب نظری مبتنی بر نظریة گیدنز شش فرضیه مطرح شد. نمونة مورد مطالعه 770 نفر از اهالی 15 تا 64 سالة ساکن این دو شهر بودند که به شیوة نمونهگیری تصادفی چندمرحلهای انتخاب شدند. با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی اکتشافی، ده سبک زندگی در شهر شیراز یافت شد که بر اساس ماهیت متغیرها نامگذاری شدند. یافتههای تحقیق نشان داد که بین دو گروه قومی لُر و عرب مورد مطالعه، تفاوت معنیداری از حیث هویت مذهبی وجود داشته است. همچنین نتایج حاصل از تکنیک رگرسیون چندمتغیره، نشاندهندة آن است که بهترتیب متغیرهای سبک مذهبی، سبک علمیـآموزشی، بازاندیشی، سبک ورزشی، آگاهی از جهانیشدن، سبک مشارکت فرهنگی، سبک موبایلی بر روی هم 7/36 درصد تغییرات را متغیر هویت مذهبی را تبیین کرده اند.
کلیدواژهها
اباذری، یوسف، و چاوشیان، حسن (1381). از طبقة اجتماعی تا سبک زندگی، رویکردهای نوین در تحلیل جامعهشناختی هویت اجتماعی. نامة علوم اجتماعی، 20، 3-27.
اشرفی، اکبر (1380). هویت فرهنگی در عصر مشروطه. فصلنامة تحقیقات فرهنگی نامة پژوهش، 22 و 23، 2-7.
بهکیش، مهدی (1381). اقتصاد ایران در بستر جهانیشدن. تهران: نشر نی.
پولادی، کمال (1387). جهانیشدن و هویت فرهنگی. پژوهشنامة پژوهشکده تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، 19، 101-122.
حاجیانی، ابراهیم (1379). تحلیل جامعهشناختی هویت ملی در ایران و طرح چند فرضیه. فصلنامة مطالعات ملی، 5، 193-228.
خواجهنوری، بیژن (1385). بررسی رابطة مؤلفههای جهانیشدن و مشارکت اجتماعی زنان، مطالعة موردی: تهران، شیراز و استهبان. پایاننامة دکتری جامعه شناسی، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی دانشگاه شیراز.
خواجهنوری، بیژن، بخشنده، مجتبی، دلآور، مریم سادات، بهمنی، لیلا و رستمیزاده، الهام (1393 ب). تأثیر کاربرد اینترنت بر هویت ملی، مطالعة موردی دانشجویان دانشگاه شیراز. فصلنامة تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاداسلامی – واحد شوشتر، 24، 235-254.
خواجهنوری، بیژن، روحانی، علی و هاشمی، سمیه (1391 الف). گرایش به حجاب و سبکهای متفاوت زندگی، مطالعة موردی: زنان شهر شیراز. جامعهشناسی کاربردی، 47، 141-166.
خواجهنوری، بیژن، روحانی، علی، و هاشمی، سمیه (1389). سبک زندگی و هویت ملی (مطالعة موردی: دانشآموزان دبیرستانهای شهر شیراز). فصلنامة مطالعات ملی، 11 (4)، 127-152.
خواجهنوری، بیژن، ریاحی، زهرا و مساوات، ابراهیم (1391 ب). رابطة سبک زندگی و میزان دینداری جوانان: مورد مطالعه: جوانان شیراز. فصلنامة تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی- واحد شوشتر، 20، 103-130.
خواجهنوری، بیژن، کریمی، ماندانا، و خجسته، سعاد (1393 الف). بررسی رابطة فرایند جهانیشدن فرهنگی و هویت ملی در ایران (مطالعة موردی: گروههای قومی لُر شهر نورآباد و عرب شهر کنگان و توابع). پژوهشهای راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، 8، 99-114.
خواجهنوری، بیژن، و ریاحی، زهرا (1392). جهانیشدن، دنیاگرایی و زنان، مورد مطالعه: تهران، شیراز و استهبان. مجلة جهانی رسانه، 15، 21-47.
رابرتسون، رونالد (1382). جهانی شدن. ترجمة کمال پولادی، تهران: نشر ثالث.
رجبلو، علی (1389). جهانیشدن و بازاندیشی الگوهای دوستی دختران و پسران. مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان، 2، 73-92.
رحمتآبادی، الهام، و آقابخشی، حبیب (1385). سبک زندگی و هویت اجتماعی جوانان. فصلنامة رفاه اجتماعی، 5، 235- 253.
رفعتجاه، مریم، و شکوری، علی (1387). اینترنت و هویت اجتماعی. مجله جهانی رسانه، 5، 5-20.
سراجزاده، سیدحسین، و توکلی، مهناز (1380). بررسی عملیاتی دینداری در پژوهشهای اجتماعی. نامة پژوهش، 20 و 21، 23-35.
طالبان، محمدرضا (1382). تعهد مذهبی و تعلق سیاسی، فصلنامة پژوهش فرهنگی، نامة پژوهش، 5 (21-20)، 14-47.
عبدالهیان، حمید (1383). نسلها و نگرشهای جنسیتی: سنجش آگاهی از تعارض در نگرشهای جنسیتی. مجلة پژوهش زنان، 2 (3). ص 58-74.
علوی، سیدسلیمان، جنتیفرد، فرشته، مرآثی، محمدرضا (1389). مقایسة هویت ملی و مذهبی در افراد معتاد به اینترنت و غیرمعتاد. مجلة جامعهپژوهی فرهنگی، 1، 107-119.
فاضلی، محمد(1382). مصرف و سبک زندگی. قم: انتشارات صبح صادق، 1.
کاوسی، اسماعیل، و حسینزادگان، زهره (1390). حفظ هویت ایرانی و اسلامی در فرایند جهانیشدن. فصلنامة مطالعات راهبردی جهانیشدن، 3، 37-62.
کلانتری، عبدالحسین، عزیزی، جلیل، و زاهد زاهدانی، سعید (1388). هویت دینی و جوانان (نمونه آماری، جوانان شهر شیراز). فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، 2 (6)، 125-141.
کوهی، کمال، و حسنی، محمدرضا، (1391). رابطة استفاده از رسانههای نوین با ابعاد هویتی در نوجوانان و جوانان 14 تا 29 ساله. پژوهشهای ارتباطی، 72، 109-130.
گرگی، عباس، (1385). اینترنت و هویت. فصلنامة مطالعات ملی، 7 (1)، 53-69.
گوتک، جرالدال (1380). مکاتب فلسفی و آرای تربیتی. ترجمة محمدجعفر پاکسرشت، تهران: مؤسسة انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
گیدنز، آنتونی (1377). جامعهشناسی. ترجمة منوچهر صبوری، چاپ سوم، تهران: نشرنی.
گیدنز، آنتونی (1387). تجدد و تشخص، جامعه و هویت شخصی در عصر جدید. ترجمة ناصر موفقیان، تهران: نشر نی.
مجتهدزاده، پیروز (1376). جغرافیا و سیاست در فرایندی نوین. مجلة دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 42، 123- 198.
نوابخش، مهراد و نیکوکار، مستانه (1390). جهانیشدن و بحران هویت جوانان. فصلنامة مطالعات راهبردی جهانیشدن، 2 (3)، 89–110.
نواح، عبدالرضا، و تقوینسب، مجتبی (1386). تأثیر احساس محرومیت نسبی بر هویت قومی و هویت ملی، مطالعة موردی: اعراب استان خوزستان. مجلة جامعهشناسی ایران، 8 (2)، 142-163.
واتسون، هلن. (1382). زنان و حجاب. ترجمة مرتضی بحرانی، فصلنامة کتاب زنان، 20، 309-330.
وفایی بوربور، صدیقه (1378). نقش جهتگیری دینی و مقابلههای مذهبی شغلی دبیران زن شهرستان همدان. پایاننامة کارشناسی ارشد، رشتة تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس تهران.
Armfield, G. & R, Holbert (2002). The relationship between religiosity and internet use. Journal of Media and Religious, 2 (3), 129-144.
Barber, B. L., Stone, M. R., Hunt, J. E., & Eccles, J. S. (2005). Benefits of Activity Participation: the Roles of Identity Affirmation and Peer Group Norm Sharing. In J. L. Mahoney, R. W. Larson, & J. S. Eccles (Ed.). Organized activities as contexts of development, Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers, 185-210.
Campbell, J. (2007). Adolescent Identity Development: the Relationships With Leisure Lifestyle and Motivation. M. A. thesis in Recreation and Leisure Studies, Waterloo, Ontario, Canada,
Erikson, E. H, (1964). Insight and Responsibility. New York: Norton.
Haggard, L. M., & Williams, D. R. (1992). Identity affirmation through leisure activities: leisure symbols of the self. Journal of Leisure Research, 24, 1-18.
http://uwspace.uwaterloo.ca/bitstream/10012/3222/1/FinalThesis-Jenny Campbell. pdf.
Mehta, S. (2010). commodity culture and porous socio-religious boundaries: muslim women in delhi. South Asia Research, 30 (1), 1-24.
NRO-frauenforum (2002). Social, Economic and Environmental Sustainability from a Gender Perspective. 14 Issues to tackle. Retrieved From http: //www Gender and trade Net.