نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای مدیریت منابع انسانی، استادیار دانشکدة معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق (ع)

2 دانشجوی دکتری مدیریت رفتار سازمانی، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

این پژوهش با هدف تدوین الگویی برای ارزیابی فرهنگ عمومی در دانشگاه‌ها و ارزیابی شاخص‌های مذکور در دانشگاه‌های دولتی شهر مشهد انجام شد. رویکرد پژوهشی در این تحقیق، روش آمیخته اکتشافی است. راهبرد پژوهش در بخش کیفی، روش تحلیل شبکة مضامین و در بخش کمی روش توصیفی‌ـ‌پیمایشی است. ابزار پژوهش در بخش کیفی تحلیل اسناد و مصاحبة نیمه‌ساختاریافته با خبرگان مسائل فرهنگی است که نمونه‌گیری در این بخش به روش هدفمند صورت گرفته ‌است. در بخش کمّی نیز از پرسش‌نامه‌ای مبتنی بر یافته‌های بخش کیفی استفاده شده است. جامعة آماری بخش کمّی این پژوهش شامل کلیة دانشجویان ورودی سال‌های 88 تا 91 دانشگاه‌های دولتی شهر مشهد است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد نمونه برآورد و از روش نمونه‌گیری طبقه‌ای متناسب با حجم، نمونة آماری انتخاب شد. نتایج بخش کیفی تحقیق موجب شناسایی 44 مضمون پایه به‌عنوان شاخص‌های خرد پژوهش گردید که پس از خوشه‌بندی این مضامین در گروه‌های مشابه، ده مضمون سازمان‌دهنده شناسایی و به‌عنوان شاخص‌های کلان پژوهش انتخاب شدند. سپس از طریق روش تحلیل سلسله‌مراتبی ضریب اهمیت هریک از شاخص‌ها نیز مشخص شد. نتایج ارزیابی کمّی شاخص‌ها در دانشگاه‌های دولتی شهر مشهد نشان داد که میزان شاخص فرهنگی کل در طول حضور دانشجو در دانشگاه رو به کاهش است. همچنین بیشترین میزان همبستگی بین شاخص‌های هویت ملی و انقلابی وجود دارد و تنها همبستگی‌های منفی تحقیق نیز بین شاخص خانواده با شاخص سرمایة اجتماعی و مصرف فرهنگی است. نتایج پژوهش حاضر می‌تواند برای ارزیابی وضعیت فرهنگ عمومی دانشجویان و جهت‌دهی به سیاست‌های فرهنگی در دانشگاه‌ها توسط سیاست‌گذاران و مدیران فرهنگی حوزة آموزش عالی مورد استفاده و مبنای ارزیابی برنامه‌ریزی‌های فرهنگی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

اصفهانی، مینا (1385). مدیریت فرهنگی و چشم‌انداز 20 ساله. مجموعه‌ مقالات اولین همایش مهندسی فرهنگی، تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی، 152-162
اکبری، محمدعلی (1381). تجربیاتی از برنامه‌ریزی فرهنگی در ایران. فصلنامة فرهنگ عمومی، 33، 14.
امین‌مظفری، فاروق، پرداختچی، محمدحسن، یمنی دوزی سرخابی، محمد و ذکائی، محمدسعید (1387). بررسی رابطة فرهنگ سازمانی و سبک‌های رهبری در دانشگاه‌های ایران. فصلنامة پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 47، 133-158.
ایمان، محمدتقی و روحانی، علی (1392). هویت اسلامی و هویت‌های رقیب (هویت جهانی، ملی و قومی). فصلنامة تحقیقات فرهنگی ایران، 1، 127-148.
بازرگان، عباس، حجازی، یوسف و اسحاقی، فاخته (1386). فرایند اجرای ارزیابی درونی در گروه‌های آموزشی دانشگاهی (راهنمای عملی). تهران: نشر دوران.
تقوائی، مسعود و قائد رحمتی، صفر (1385). تحلیل شاخص‌های توسعة فرهنگی استان‌های کشور. جغرافیا و توسعة ناحیه‌ای. 7، 117-135.
توحیدلو، اکبر (1387). بررسی وضعیت فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن با رویکرد اسلامی. فصلنامة پژوهش اجتماعی، 1، 121-154.
رحیم‌نیا، فریبرز، و علی‌زاده، مسعود (1388). بررسی ابعاد فرهنگ سازمانی بر اساس مدل دنیسون از نظر اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد. مجلة مطالعات تربیتی و روانشناسی، 35، 147-170.
رستگار خالد، امیر (1392). سرمایة اجتماعی خانواده و دینداری جوانان. فصلنامة تحقیقات فرهنگی ایران، 6، 55-86.
رشیدی، حمیدرضا، میرشاه جعفری، سیدابراهیم، و شریف خلیفه سلطانی، مصطفی (1384). بررسی روند برنامه‌ریزی فعالیت‌های فرهنگی دانشگاه‌های دولتی اصفهان طی برنامه دوم و سوم توسعة کشور. روانشناسی و علوم تربیتی، 70، 199-220.
شریعتی، شهروز، و عظیمی طرقدری، محمد (1393). الزامات راهبردی جمهوری اسلامی در مدیریت بحران جنگ نرم. فصلنامة تحقیقات فرهنگی ایران، 7 (3)، 127-148.
شکیبانیا، مهدی (1385). ﻧﮕﺮﺷﻲ ﺑﺮ اﺑﻌﺎد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰی ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ. ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻣﻠﻲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ، آذر 1385، تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی.
فدایی خوراسگانی، مهدی، و نیری، سمیه (1389). بررسی تأثیر تحولات شاخص‌های منتخب فرهنگی بر رشد اقتصادی در ایران. پژوهش‌های رشد و توسعة اقتصادی، 1(1)، 133-159.
فکوهی، ناصر (1389). چشم‌انداز فرهنگ عمومی و نظام دانشگاهی در جهان و در ایران. برگ فرهنگ، 21، 22-35.
فیض‌پور، محمدعلی، خانعلی‌زاده، رسول، و ده‌موبد، بابک (1390). مطالعه تطبیقی شاخص‌های رتبه‌بندی دانشگاه‌ها در سطح جهان و ایران. اولین همایش ملی آموزش در ایران 1404، تهران: پژوهشکده سیاستگذاری علم، فناوری و صنعت.
معین، محمد (1371). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.
هیئت نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی (1382). تحلیل روش‌ها و شاخص‌های ارزیابی فرهنگ، هنر و ارتباطات در کشورهای مختلف جهان. گزارش طرح پژوهشی، تهران.
Attride-Stirling, J. (2001). Thematic networks: an analytic tool for qualitative research. Qualitative Research, 1 (3), 385-405.
Biesta, G. (2010). Pragmatism and the Philosophical Foundations of Mixed Methods Research. Sage handbook of mixed methods in social and behavioral research. Second edition, 95-118.
Boulton, G. (2011). University rankings: diversity, excellence and the european initiative. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 13, 74-82.
Brady, H. E., Verba, S., & Schlozman, K. L. (1995). Beyond SES: a resource model of political participation. American Political Science Review, 89 (2), 271-294.
Case, M. (2002). People & Planning, Human Resources Management Tool Kit for CAPC Projects. Winnipeg: The Pas Family Resource Centre.
clark, B. (1973). The organizational Saga in higher education. Administrative Science Quarterly, 17, 178-184.
Crabtree, B. and Miller, W. (1999). A Template Approach to Text Analysis: Developing and Using Codebooks, in B. Crabtree and W. Miller (eds) Doing Qualitative Research. Newbury Park, CA: Sage.
Creswell, J. W. (2013). Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches. Sage publications.
Duxbury, N. (2003). Cultural Indicators and Benchmarks in Community Indicator Projects: Performance Measures for Cultural Investment?. In Accounting for Culture: Examining the Building Blocks of Cultural Citizenship Conference, Gatineau, Quebec, 13-15
Feilzer, M. Y. (2010). Doing mixed methods research pragmatically: Implications for the rediscovery of pragmatism as a research paradigm. Journal Of Mixed Methods Research, 4(1), 6-16.
Fukuyama, F. (2001). Social Capital, Civil Society and Development. Third world quarterly, 22 (1), 7-20.
Hatch, M. J. (1993). The dynamics of organizational culture. Academy of Management Review, 18 (4), 657-693.
Jackman, R. W., & Miller, R. A. (1998). Social capital and politics. Annual Review of Political Science, 1 (1), 47-73.
Joffe, H. (2011). Thematic Analysis, Chichester: John Wiley & Sons.
John, K., & Lera, T. (2012). Human resource management and value addition through strategic human resource planning. Research Expo International Multidisciplinary Research Journal, 2 (4), 58-66.
Ouchi, W. G. (1981). Theory Z: How American Business Can Meet the Japanese Challenge. New York: Avon.
Putnam, R. D. (1993). The prosperous community. The American prospect, 4 (13), 35-42.
Sadlak, J. (2006). Validity of university ranking and its ascending impact on higher education in Europe. Bridges, 12 (12), 13-27.
Scollon, R. (2001). Inter-Cultural Communication. Oxford: Blackwell Publishers.
Sedgwick, E., & Sedgwick, P. (2002). Cultural Theory: The Key Thinkers. London and New York: Routledge.
Senge, P. (2006). The Fifth Discipline: the Art and Practice of the Learning Organization. New York: Doubleday.
Shou-yong, H. U. (2009). Culture planning in ethnology and anthropology. Journal of Ningbo University of Technology, 1, 13-31.
Thakur, M. (2007). The impact of ranking systems on higher education and its stakeholders. Journal of Institutional Research, 13 (1), 83-96.
Unesco. (2009). Investing in Cultural Diversity and Intercultural Dialogue. Paris: Unesco Publishing.
CAPTCHA Image