نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جامعه شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان

2 کارشناس ارشد جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان

چکیده

سلامت تابعی از عوامل مختلف اجتماعی و فرهنگی است. یکی از مهم‌ترین عوامل تأمین‌کنندۀ سلامت اجتماعی افراد جامعه، ساختار و روابط خانوادگی است. با توجه به تغییرات کارکردی پدیدۀ چندهمسری طی سال‌های اخیر، این ساختار خانوادگی به عامل تهدیدکنندۀ سلامت اجتماعی مردان چندهمسر حتی در استان سیستان و بلوچستان مبدل شده است. در این تحقیق به‌منظور مقایسۀ میزان سلامت اجتماعی مردان در خانواده‌های چندهمسر و تک‌همسر شهرستان سرباز در سال 1395 از روش پیمایش و ابزار پرسش‌نامۀ استاندارد شاپیرو و کییز (2007) استفاده شده است. جامعۀ آماری این تحقیق شامل 300 مرد متأهل ساکن این شهرستان است که با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب شدند. داده‌های گرد‌آوری‌شده با استفاده از نرم افزار اس‌پی‌اس‌اس ورژن 22 تجزیه و تحلیل شدند و یافته‌های حاصل از آزمون تی مستقل نشان دادند که میانگین میزان انطباق، انسجام، مشارکت و خودشکوفایی مردان در ساختار چندهمسر به‌شکل معناداری کمتر از خانواده‌های تک‌همسر است. با توجه به این یافته‌ها می‌توان نتیجه گرفت اگرچه بسیاری از رسوم و سنن اجتماعی در گذشته به‌واسطۀ کارکرد مثبت و سازگاری آنها با شرایط اجتماعی، تأمین‌کنندۀ پذیرش اجتماعی مردان خانواده است، اما امروزه با کژکارکردهایی‌ همراه است که اکثر مؤلفه‌های سلامت اجتماعی را در نظام خانوادگی و جامعه با بحران مواجه می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

اله­یاری، طلعت؛ حسینی، نامدار (1393). ارتباط عملکرد خانواده با رفتارهای وندالیسیتی (خرابکارانه) دانش‌آموزان در شهر ﺟﻮاﻧﺮود اﺳﺘﺎن ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه. مجلۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی‌ـ‌فرهنگی، 3(1)، 67-53.
امانی،مهدی.(1380). «نگاهی به چهل سال تحول جمعیت شناختی ازدواج در ایران از سال1335-1375». نامه علوم اجتماعی. شماره 7.
امینی رارانی، مصطفی؛ موسوی، میرطاهر؛ رفیعی، حسن (1390). رابطۀ سرمایۀ اجتماعی با سلامت اجتماعی در ایران. فصلنامۀ رفاه اجتماعی، 11(2)، 228-203.
بارکر، فیلیپ (1375). خانواده‌درمانیپایه، (مترجم محسن دهقان و زهره دهقان). تهران: رشد.
برناردز، جان (1384). درآمدی به مطالعات خانواده، (مترجم حسین قاضیان). تهران: نشر نی.
پورافکاری، نصراله (1392). بررسی عوامل موثر بر سلامت اجتماعی در شهرستان پاوه، فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی - واحد شوشتر، سال ششم، شماره (18)، صص 41-60.
جلیلی، محمدحسین، (1390). سالنامۀ آماری استان سیستان و بلوچستان، معاونت برنامه ریزی و اشتغال استانداری سیستان و بلوچستان، گردآوری توسط نازیلا هاشم­زاده.
جوشن­لو ، محسن؛ رستمی، رضا؛ نصرت­آبادی، مسعود ،(1385). بررسی ساختار عاملی مقیاس بهزیستی جامع ، فصلنامه روانشناسی ایرانی ، سال سوم ، شماره 9.
حاتمی، پریسا (1389). بررسیعواملمؤثربرسلامتاجتماعی دانشجویانباتأکیدبرشبکه­های اجتماعی. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، رشتۀ مددکاری اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی.
حاتمی، محمدرضا؛ مذهبی، سارویه (1390). رسانه و نگرش زنان به هویت جنسی خود. فصلنامۀ تحقیقاتفرهنگی ایران، 4(2)، 210ـ185.
حاضری، علی­محمد، محمدی، نعیما (1391).  تحلیل جامعه­شناختی تنوع جنبش زنان در کشورهای اسلامی منطقه خاورمیانه، مجله مطالعات اجتماعی ایران، دوره ششم، شماره 2، صص30-53.
زارع، فاطمه (1390). بررسی رابطۀ بین سلامت اجتماعی زنان سرپرست خانوار و نوع سرپرستی آنها، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، رشتۀ مددکاری اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی.
زاهدی اصل، محمد؛ پیله‌وری،اعظم (1393).فراتحلیلی بر مطالعات مربوط به سلامت اجتماعی. مجلۀبرنامه‌ریزی رفاه و توسعۀ اجتماعی، 19(19)، 107-71.
زکی، محمدعلی، مریم السادات، خشوعی (1392). سلامت اجتماعی، تعهد اجتماعی، مسوولیت پذیری اجتماعی، اعتماداجتماعی، بیگانگی اجتماعی، مطالعات جامعه شناختی شهری (مطالعات شهری)، دورۀ 3، شمارۀ 8، صص 79-108.
سجادی، حمیرا؛ صدرالسادات، جلال (1383). شاخص­های سلامت اجتماعی.مجلۀ اطلاعات سیاسی‌ـ‌اقتصادی، (207و208)، 253-244.
سفیری، خدیجه؛ منصوریان راوندی، فاطمه (1393). تبیین رابطۀ هویت جنسیتی و سلامت اجتماعی مردان و زنان شهر تهران. دوفصلنامۀ جامعه‌شناسی کاربردی، 25(1)، 70-51.
سمیعی، مرسده؛ رفیعی، حسن؛ امینی رارانی، مصطفی؛ اکبریان، مهدی (1389) سلامت اجتماعی ایران: از تعریف اجماع‌مدار تا شاخص شواهدمدار. مجلۀ مسائل اجتماعی ایران، 1(2)، 51-31.
سیف، سوسن (1368). تئوری رشد خانواده. تهران: دانشگاه الزهرا.
عارف‌نظری، مسعود؛ مظاهری، محمدعلی (1384). سبک‌های دلبستگی و شیوۀ همسرگزینی (چندهمسری‌ـ‌تک‌همسری). فصلنامۀ خانواده­پژوهی، 1(4)، 405-393.
شیخی، محمدتقی؛ محمدی، نعیما (1387). مطالعۀ تطبیقی روبط خانوادگی در خانواده‌های چندهمسر و تک‌همسر شهر زاهدان. فصلنامۀ زن در توسعه و سیاست، 6(4)، 200-183.
فارسی نژاد ، معصومه (1383). بررسی رابطۀ سبک‌های هویت با سلامت اجتماعی و خودکارآمدی تحصیلی در دانش‌آموزان دختر و پسر پایۀ دوم دبیرستان‌های شهر تهران. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ روان‌شناسی، دانشگاه تهران.
فتحی، منصور؛ عجم‌نژاد، رضا؛ خاک‌رنگین، مریم (1391). عوامل مرتبط با سلامت اجتماعی معلمان شهر مراغه. فصلنامۀ رفاه اجتماعی، 12(47)، 243-225.
کمالی دهقان، الهه (1391). رابطۀ میزان سلامت اجتماعی زنان و مردان متأهل شهر کرج با نگرش آنها نسبت به خشونت خانگی. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، رشتۀ مددکاری اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی.
کنعانی کتمجانی،شهناز،(1384)، بررسی میزان توانمندی دانش آموزان متوسطه استان گیلان در استفاده از مهارت های زندگی، طرح پژوهشی، سازمان آموزش وپرورش استان گیلان- رشت،.
کوزر، لوییس آلفرد (1383). زندگی و اندیشۀ بزرگان جامعه‌شناسی، (مترجم محسن ثلاثی). تهران: علمی.
مجاهد، عزیزالله؛ بیرشک، بهروز (1383). وضعیت رفتاری کودکان و سلامت روانی والدین در خانواده‎های چندهمسری.مجلۀ اندیشه و رفتار،9(3)، 67-60.
محمدی، نعیما؛ علمدار، فاطمه (1391). مطالعۀ جامعه­شناختی رضایت از زندگی خانوادگی بر حسب الگوی خانواده. فصلنامۀ خانواده­پژوهی، (8)، 140-129.
محمدی، نعیما؛ شیخی، محمدتقی (1387). گونه­شناسی کشمکش در خانواده­های چندهمسری. مجلۀ تحقیقاتزنان، 2(4)، 38-21.
محمدی، نعیما؛ آسکانی، خان‌محمد (1394). مطالعة سلامت روانی مردان با تأکید بر سنت چندهمسری در شهرستان سرباز. مجلۀ زن در فرهنگ و هنر، 7(2)، 268-257.
ملاشریفی، شیدا؛ وخشور، حسن؛ سلیمی‌زاده، محمدکاظم (1384). هنجاریابی جو خانواده برای خانواده‌های ایرانی ساکن تهران. فصلنامۀ خانواده‌پژوهی. 1(3)، 255-239.
ناظرزاده، فرناز؛ محمدی، نعیما؛ ابراهیمی خیرآبادی، جواد (1387). بررسی نگرش شهروندان تهرانی در خصوص میزان سرمایۀ اجتماعی فرزندان در خانواده­های چندهمسر. فصلنامۀ خانواده‌پژوهی، 4(4)، 386-369.
نوربخش، یونس (1387). فرهنگ و قومیت مدلی برای ارتباطات فرهنگی در ایران. فصلنامۀتحقیقاتفرهنگی،1(4)، 78-67.
نوروزی، مهدی (1377). تأثیرکاراییخانوادهدرابتلابهاختلالروانینوجوانانگروهسنی15تا 18سالهشهرتهران.پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی (واحد رودهن).
هاشمی، ضیا؛ فولادیان، مجید (1393). بررسی تجربی دو نظریة رقیب همسرگزینی در ایران. فصلنامۀ تحقیقاتفرهنگی ایران، 7(4)، 157-187.
AL-Krenawi (1999). Women of Polygamous Marriages in Primary Health Care Centers. Contemporary Family Therapy, 3(21), 417-430.
AL-Sherbiny, A. (2005). The Case of First Wife in Polygamy. Arab Psynet Journal, (8), 18-26.
Anderson, M.; Tollison, D. (1998). Celestial Marriage and Earthly Rents: Interests and Prohibition of Polygamy. Journal of Economic Behavior and Organization . (37)2, p.169-181.
Dena Hassaouneh, P. (2001). Polygamy and Wife Abuse: a Qualitative Study of Muslim Women. Health Care for Women in International Journal, 2(4), 73-92.
Donald, C. A.; Ware, J.; Brook, R.; Davies-Avery, A. (1978). Conceptualization and Measurement of Health for Adults in the Health Insurance Study, Vol IV, Social Health. Samnta Monica: Rand.
Elbedour, S.; Bart, William; Hektner, Joel (2007). The Relationship between Monogamous/ Polygamous Family Structure and the Mental Health of Bedouin Arab Adolescents. Journal of Adolescence, (30), 213-230.
Freedman, V. A.; Martin, L. G. (1999). The Role of Education in Explaining and Forecasting Trends in Functional Limitations among Older Americans. Demogra-phy, (36), 461–473.
Jackson, L.; Langille, L.; Lyons, R.; Hughes, J.; Martin, D.; Winstanley, V. (2009). Does Moving from a High-Poverty to Lower-Poverty Neighborhood Improve Mental Health? A Realist Review of Moving to Opportunity. Health and Place, (15), 961–970.
Keyes , C. L. M; Magyar–Moe, L. (2003). The Measurement and Utility of Adult Subjective Well-Being. in Lopez, S. J. And Snyder, C. R. (eds.). Positive Psychological Assessment: A Handbook of Models and Measures. Washington, DC: American Psychological Association, pp.411–425.
Keyes, C .L. M. (1998). Social Well-Being. Social Psychology Quarterly, (2), 121–140.
Keyes, C. L .M. (2002). The Mental Health Continuum: From Languishing to Flourishing in Life. Journal of Health and Social Research, (43), 207–222.
Keyes, C. L. M.; Shapiro, A. (2004). Social Well-Being in the US: A Descriptive Epidemology. in Orvill Brim, Carol D . Ryff and Ronald C . Kessler (eds.). Healthing Are you? A National Study of Well-Being of Midlife. University of Chicago Press
Keyes, C.; Shmotkin, D.; Ryff, C. (2002). Optimizing Well-Being: The Empirical Encounter of Two Traditions. Journal of Personality and Social Psychology, (82), 1007-1022.
McAdams, D.; Aubin, E. (1992). A Theory of Generativity and its Assessment through Self-Report, Behavioral Acts, and Narrative Themes in Autobiography. Journal of Personality and SocialPsychology, (62), 1003-1015.
Miringoff, M.; Miringoff, M. L.; Opdycke, S. (1999). The Social Health of the Nation: How America is Really Doing?. Oxford: Oxford University Press.
Ozkan, M.; AL-Tindag, AB Urrahman; Esin, S. (2006). Mental Health Aspects of Turkish Women from Polygamous versus Monogamous Families. International Journal of Social Psychiatry: (52), 214-220.
Parsons, T. (1998). Family Socialization and Interaction Process. London: Routledge.
Ryff, C. D. (1989). Happinessis every Thing, Orisit Explorations on the Meaning of Psychological Well-Being. Journal of Personality and Social Psychology, (57), 1069–1081.
Shapiro, A. D. (1996). Explaining Psychological Distress in a Sample of Remarried and Divorced Persons: the Influence of Economic Distress. Journal of Family Issues, 17(2), 186–203.
Shapiro, A; Keyes,C. L. M. (2007). Marital Status and Social Well-Being: Are the Married Always Better Off?. Science, Business and Media, (88), 329–346.
CAPTCHA Image