نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه تهران

2 دکترای جامعه‌شناسی نظری فرهنگی از دانشگاه تهران

چکیده

نوشتار حاضر در صدد دست‌یابی به دیدگاه­ها و تفکرات افراد معمولی ساکن شهر تهران در مورد مرگ و مردن و تشخیص نسبت مرگ و دین در بین آنهاست. در تحقیق حاضر پس از مرور مختصر دیدگاه­های نظری، با استفاده از روش نظریة مبنایی و تکنیک مصاحبه نیمه‌ساختاریافته دیدگاه­های مصاجبه شوندگان در 9 نمایشنامه فرهنگی متمایز مرگ و مردن (نمایشنامه‌های: مرگ تقدیرگرا، مرگ معادگرا، مرگ عارفانه، مرگ شهادت طلبانه، مرگ تلفیقی، مرگ دنیوی، مرگ زیبا شناختی/پوچ­گرا، مرگ ندانم­گرا و مرگ ابهام­گرا) مشخص شده­اند و نمایشنامه‌های بیشتر دینی و بیشتر غیر­ دینی از هم متمایز گشته­اند. همچنین وجود تکثر و تنوع در دیدگاه­های مصاحبه­شوندگان در مورد مرگ و مردن، فردی شدن دین در بین تعدادی از آنها، تلفیقی شدن تفکرات و عدم وجود هماهنگی بین عقاید و باورها با رفتارها و شیوة زندگی برخی از آنها، از دیگر نتایج این تحقیق است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

آریه، فیلیپ (1392). تاریخ مرگ. (مترجم: محمدجواد عبداللهی). تهران: نشر علم.
استراس، آنسلم؛ کوربین، جولیت (1393). اصول روش تحقیق کیفی، (مترجم: بیوک محمدی). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
اعتمادی‌فر، سید مهدی (1390). تحولات نسلی دینداری در ایران. پایان‌نامه دکتری جامعه‌شناسی. دانشگاه تهران.
الیاس، نوربرت.(1384). تنهایی دم مرگ، (مترجم: امید مهرگان و صالح نجفی). تهران: گام نو.
برگر، پیتر و لوکمان توماس (1394). ساخت اجتماعی واقعیت، ترجمه فریبرز مجیدی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
تابعی، ملیحه (1389). جامعه شناسی پدیداری مرگ (جامعه شناسی تجربی معنای مرگ). پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی. دانشگاه فردوسی مشهد.
حسن‌پور، آرش، معمار، ثریا (1394). مطالعة وضعیت دین‌ورزی جوانان با تأکید بر دینداری خود­مرجع (ارائة یک نظریة زمینه‌ای). تحقیقات فرهنگی ایران، 8 (31)، 131-99.
دورتیه، ژان فرانسوا (1381). پی‌یر بوردیو، (مترجم: مرتضی کتبی). نامة انسان‌شناسی، 1 (1)، 234-225.
دورکیم، امیل (1383). صور بنیانی حیات دینی، (مترجم: باقر پرهام). تهران: مرکز.
راستگو سی سخت، رضا (1388). بررسی عوامل اجتماعی موثر بر نگرش به مرگ. رساله کارشناسی ارشد جامعه شناسی. دانشگاه خوارزمی.
زمانی مقدم، مسعود (1393). دین باوری و نگرش به مرگ: مطالعه نمونه ای از دانشجویان با روش نظریه زمینه ای. پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی. دانشگاه خوارزمی.
شریعتی، سارا، غلامرضا کاشی، شیما (1394). سیالیت و مناسک دینی (مطالعة موردی زیارت مزار سهراب سپهری). تحقیقات فرهنگی ایران، 8 (3)، 97ـ61.
صادق نیا، محراب (1391). کارکردهای اجتماعی مرگ با تاکید بر کارکرد معنابخشی(مقایسه دو جامعه مسیحی و اسلامی). پایان نامه دکتری جامعه شناسی. دانشگاه علامه طباطبایی.
فرجی، مهدی و کاظمی، عباس (1388). بررسی وضعیت دینداری در ایران (با تأکید بر داده‌های پیمایشی سه دهة گذشته). تحقیقات فرهنگی ایران، 2 (2)، 79-95.
فلیک، اووه (1391). درآمدی بر تحقیق کیفی، (مترجم: هادی جلیلی). تهران: نشر نی.
فوکو، میشل (1390). باید از جامعه دفاع کرد، (مترجم: رضا نجف‌زاده). تهران: رخداد نو.
کریمی، مرتضی (1385). بررسی جامعه شناسانه تجربه مرگ در میان بیماران سرطانی. پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی. دانشگاه تربیت مدرس.
محمدپور، احمد (1390). روش تحقیق کیفی ضد روش 1و2. تهران: جامعه‌شناسان.
ویلم، ژان پل (1377). جامعه‌شناسی ادیان، (مترجم: عبدالرحیم گواهی). تهران: تبیان.
همیلتون، ملکم (1392). جامعه‌شناسی دین، (مترجم: محسن ثلاثی). تهران: نشر ثالث.
یزدانی، مرجانه (1391). بررسی نگرش به مرگ و عوامل اجتماعی مرتبط با آن در بین سالمندان شهر تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی. دانشگاه خوارزمی.
 
Ariès, P. (1974). Western Attitudes Toward Death: From the Middle Ages to the Present, (P. M. Ranum, trans.). Baltimore: Johns Hopkins University Press.
Baudrillard, J. (1993). Symbolic Exchange and Death. London: SAGE.
Bauman, Z. (1992) Mortality, Immortality and Other Life Strategies. Stanford, CA: Stanford University Press.
Becker, E. (1973). The Denial of Death. New York: Free Press.
Durkheim, E. (1965). The Elementary Forms of Religious Life. New York: Free Press. (Original work published 1912).
Elias, N. (1985). The Loneliness of the Dying. Oxford: Blackwell.
Elias, N. (2000). The Civilizing Process: Sociogenetic and Psychogenetic Investigations, (E. Jephcott, trans.). Oxford: Blackwell.
Foucault, M. (1990). The History of Sexuality (1st Vintage Books ed.). New York: Vintage Books.
Kellehear, A. (1984). Are We a “death-denying” society? A Sociological Review, Social Science & Medicine 18(9). pp. 21-713.
Kellehear, A. (2007).  A Social History of Dying. Cambridge, U.K.: Cambridge University Press.
Seale, C. (1998) Constructing Death: The Sociology of Dying and Bereavement. Cambridge: Cambridge University Press.
Walter, T. (1994). The Revival of Death. London: Routledge.
CAPTCHA Image