نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار جامعه‌شناسی، دانشکده اقتصاد مدیریت علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
2 دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی، دانشکده اقتصاد مدیریت علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
3 دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، دانشکده اقتصاد مدیریت علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
چکیده
تجاوز سراسری ارتش رژیم عراق از زمین، هوا و دریا به جمهوری اسلامی ایران در 31 شهریور 1359 حادثه مهمی است که بررسی ابعاد آن برای نسل حاضر و آینده دارای اهمیت فراوانی است. یکی از پیامدهای بسیاری از جنگ‌ها ازجمله جنگ ایران و عراق، بُعد اسارت است. هدف مقاله حاضر بررسی این پیامد جنگ هشت‌ساله بین دو کشور ایران و عراق است. این مقاله هم از زاویه تجربه‌های زنانه و هم تجربه‌های مردانه به مقولۀ اسارت نگریسته است. در این راستا با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و مبتنی‌بر رویکرد عرفی، دو مجموعه خاطرات دوران اسارت با عنوان «من زنده‌ام» ـ‌خاطرات دوران اسارت معصومه آباد‌ـ و «حکایت زمستان» ـ‌خاطرات دوران اسارت عباس حسین‌مردی‌ـ بررسی شده است و در ادامه، مفاهیم، مقوله‌های فرعی و درنهایت، مقوله‌های اصلی، برگرفته شده است. نتایج به‌دست‌آمده در این مقاله نشان می‌دهد که اسارت برای اسیران ایرانی تا حد زیادی به‌عنوان ادامۀ مقاومت و مبارزه تعریف شده بود، اما به‌طور خاص، تجربه‌های این زنان و مردان، ذیل 16 مقوله فرعی قابل‌تقسیم‌بندی است که با تحلیل و جمع‌بندی در قالب 6 مقوله اصلی تعریف می‌شوند که عبارتند از: تعارض مکانی، خشونت، عوارض جسمانی، تجربه‌های روانی، سازوکار‌های مقابله با بحران، و سیاست‌های خصمانه.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
آباد، معصومه (1393). من زنده‌ام (مترجم: علی گنجیان‌خناری، مسعود اسعدی). تهران: بروج.
ایمان، محمدتقی و نوشادی، محمدرضا (1390). تحلیل محتوای کیفی، پژوهش، 2، 44-15.
پرستش، شهرام؛ و جان‌نثاری، عباس (1390). روایت جنگ ایران و عراق در رمان. فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، 4(2)، 56-21. doi: 10.7508/ijcr.2011.14.002
جمشیدی‌‌ها، غلامرضا؛ و حمیدی، نفیسه (1386). تجربه زنانه از جنگ، زن در توسعه و سیاست، 5 (2)، 108-81.
ضیایی بیگدلی، محمدرضا (1366). حقوق جنگ و رفتار با اسیران جنگی. مجله حقوق بین‌المللی، 8، 188-157.
عاکف، سعید (1388). حکایت زمستان (چاپ هفدهم). مشهد: انتشارات ملک اعظم.
فلاح، نسرین (1392). تجربه دوگانه زنان از جنگ. فصلنامه ادبیات پایداری، 5(9)، 264-239.
میرزایی، خلیل (1388). پژوهش، پژوهشگری و پژوهش‌نامه نویسی. تهران: جامعه‌شناسان.
Duhaime's Law Dictionary, (n.d.). Prisoner of War. Retrieved from http://www.duhaime.org/LegalDictionary/P/PrisonerofWar.aspx
Solomon, Z., Tsura, N., Levinb, Y., Uzielc, O., Lahavc, M., & Ohryd, A. (2017). The implications of war captivity and long-term psychopathology trajectories for telomere length. Psychoneuroendocrinology, 81, 122-128. doi: 10.1016/j.psyneuen.2017.04.004
)