جامعه شناسی
ابراهیم فیاض؛ ایمیلیا نرسیسیانس؛ احمد نادری؛ نافع باباصفری
چکیده
منطقه قومی‌ـ‌فرهنگی اورامان با ترکیب چندگانه و پیچیده‌ای از منابع هویتی روبه‌رو است که شناخت آن به بررسی عمیق و بسترمندی نیاز دارد. این مقاله تلاش می‌کند با رویکرد کیفی به بررسی منابع هویتی مردم اورامی‌زبان بپردازد. داده‌های این پژوهش، از طریق مصاحبه‌های نیمه‌‌ساختاریافته با 33 صاحب‌نظر و افراد آگاه کلیدی اورامی که با حداکثر ...
بیشتر
منطقه قومی‌ـ‌فرهنگی اورامان با ترکیب چندگانه و پیچیده‌ای از منابع هویتی روبه‌رو است که شناخت آن به بررسی عمیق و بسترمندی نیاز دارد. این مقاله تلاش می‌کند با رویکرد کیفی به بررسی منابع هویتی مردم اورامی‌زبان بپردازد. داده‌های این پژوهش، از طریق مصاحبه‌های نیمه‌‌ساختاریافته با 33 صاحب‌نظر و افراد آگاه کلیدی اورامی که با حداکثر تنوع انتخاب شده‌اند، گردآوری شد. تحلیل داده‌ها با دو نرم‌افزار مکس‌کیو‌دی‌ای و انویوو مبتنی‌بر تحلیل محتوای کیفی قراردادی پیشنهادی گرنهایم و لاندمن انجام شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که منابع هویتی در منطقه اورامان، متشکل از چهار درون‌مایه «هویت قومی اورامی‌ـ‌کردی»، «هویت ملی ایرانی»، «هویت دینی» و «هویت مدرن» است. مقوله‌های هویت قومی اورامی‌ـ‌کردی شامل زبان و ادبیات اورامی، نمادهای اورامی، تعلق خاطر و افتخار به اورامی بودن، حفظ و دفاع از منابع و منافع اورامی، موسیقی و آواز، و تأکید بر یکپارچگی اجتماعی مناطق مختلف به‌عنوان قوم کرد است. مقوله‌های هویت ملی ایرانی دربردارندۀ حضور زبان و ادبیات فارسی در زندگی روزمره، موسیقی و آواز، آیین‌ها و ارزش‌های ایرانی، و وفاداری ملی ایرانی است؛ مقوله‌های هویت دینی شامل اعتقادات، مناسک، تصوف و عرفان قادریه و نقشبندیه، جایگاه دین در حوزه عمومی، مدارا و تساهل، و احیاگرایی‌ـ‌بنیادگرایی است و مقوله‌های هویت مدرن نیز دربردارندۀ به‌چالش کشیدن باورهای پیشینیان، تفکر، نقد و آگاهی‌بخشی، انسان‌گرایی و گرایش به مدرنیسم، جهان‌وطنی و مصرف است. درنهایت، برمبنای یافته‌ها، الگوی منابع هویتی مردم اورامی بازشناسی و ارائه شده است.
جامعه شناسی
احمد نادری؛ بهروز روستاخیز؛ ابراهیم فیاض؛ محمدعثمان حسین بر
چکیده
تأمل در آرایش نیروهای اجتماعی و جریان‌های اندیشه‌ای گوناگون که در هر جامعه قومی، چشم‌انداز هویتی ویژه‌ای را توسعه می‌دهند، تأییدگر این نکته است که امر قومی به‌طور عام و مسئله هویت قومی به‌طور خاص، پدیده‌ای اجتماعی است که می‌تواند زمینه‌ساز مناقشه‌های اساساً گفتمانی باشد. پژوهش حاضر برمبنای چنین درکی و با توجه به ضرورت فهم ...
بیشتر
تأمل در آرایش نیروهای اجتماعی و جریان‌های اندیشه‌ای گوناگون که در هر جامعه قومی، چشم‌انداز هویتی ویژه‌ای را توسعه می‌دهند، تأییدگر این نکته است که امر قومی به‌طور عام و مسئله هویت قومی به‌طور خاص، پدیده‌ای اجتماعی است که می‌تواند زمینه‌ساز مناقشه‌های اساساً گفتمانی باشد. پژوهش حاضر برمبنای چنین درکی و با توجه به ضرورت فهم گوناگونی اندیشه‌هایی که در مورد مسئله قومیت و هویت قومی در بلوچستان ایران، به‌ویژه در دوران معاصر، وجود داشته و دارد، سازمان یافته است. این پژوهش کیفی با استفاده از مجموعه‌ای از تکنیک‌ها، به‌ویژه با تأکید بر روش‌شناسی تاریخی، مطالعات کتابخانه‌ای‌ـ‌اسنادی، و نیز تأملات میدانی، پس از طرح بحثی نسبتاً مفصل در مورد ساختار و سازمان اجتماعی بلوچ‌های ایران، نخست به ارائه نوعی دسته‌بندی از نیروها و گروه‌های اجتماعی مطرح در جامعۀ موردمطالعه پرداخته و سپس، بر این مبنا، بحثی را دربارۀ گفتمان‌های رقیب در آن ارائه کرده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که تأثیرگذارترین گروه‌های اجتماعی مطرح در سپهر سیاسی و اجتماعی بلوچستان ـ‌‌به‌ویژه در یک سده اخیر‌ـ عبارت بوده‌اند از: 1) سردارها، خوانین و اشرافیت سنتی؛ 2) نخبگان قومی ناسیونالیست و ملی‌گرا؛ 3) روحانیون، مولوی‌ها و فعالان مذهبی؛ 4) روشنفکران و فعالان مدنی تجددگرا. به‌نظر می‌رسد که هریک از این گروه‌ها، در چارچوب و فضـای اندیشگانی ویژه‌ای فعالیت مـی‌کند؛ در مقاله حاضـر، این موضوع با ارائه چهار دستۀ گفتمانی، بررسی شده اسـت: 1) گفتمان‌های خودمحور و قوم‌گرایانه؛ 2) گفتمان‌های ناسیونالیستی و ملی‌گرایانه؛ 3) گفتمان‌های سیاسی‌ـ‌اجتماعی مذهب‌محور؛ 4) گفتمان‌های سیاسی‌ـ‌اجتماعی بازاندیشانه.
علوم اجتماعی و ارتباطات
امیر رستگار خالد؛ مسعود سلمانی بیدگلی
چکیده
این مقاله درصدد بررسی اَشکال مختلف فرهنگپذیری (یکپارچهسازی، قومی، ملی و پراکنده) و سازگاری (روانی و فرهنگی-اجتماعی) و رابطهی آنها با هم در میان جوانان کُرد است. جامعهی آماری جوانان بین سنین 18 تا 29 سال کُرد در شهرهای کرمانشاه و جوانرود میباشد. روش تحقیق پیمایش و تکنیک جمعآوری داده پرسشنامه است. رویکرد بررسی، ...
بیشتر
این مقاله درصدد بررسی اَشکال مختلف فرهنگپذیری (یکپارچهسازی، قومی، ملی و پراکنده) و سازگاری (روانی و فرهنگی-اجتماعی) و رابطهی آنها با هم در میان جوانان کُرد است. جامعهی آماری جوانان بین سنین 18 تا 29 سال کُرد در شهرهای کرمانشاه و جوانرود میباشد. روش تحقیق پیمایش و تکنیک جمعآوری داده پرسشنامه است. رویکرد بررسی، فردمحور (تحلیل خوشه) و متغیرمحور (تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل رگرسیون) است. نتایج حاصل از تحلیل خوشه را نیمرخهای فرهنگپذیری نامیدیم، که نیمرخ قومی شامل 30 درصد از پاسخگویان، نیمرخ ملی شامل 5/24 درصد از پاسخگویان، نیمرخ یکپارچهسازی شامل 5/34 درصد از پاسخگویان، و نیمرخ پراکنده شامل 11 درصد از پاسخگویان است. با تحلیل رگرسیون آشکار شد که وجود توامان فرهنگ ملی و قومی باعث سازگاری روانی و فرهنگی-اجتماعی بیشتری میشود. جهت‌گیری قومی، سازگاری روانی را بیشتر می‌کند و در سازگاری فرهنگی-اجتماعی تاثیر زیادی ندارد. تاثیر جهت‌گیری ملی در سازگاری فرهنگی-اجتماعی با جهت‌گیری قومی تفاوت چندانی ندارد.
محمدتقی ایمان؛ علی روحانی
چکیده
آیه «ان اکرمکم عندالله اتقاکم» به راستی نشان می دهد که در نزد پروردگار، هیچ فرد یا گروهی بر فرد یا گروه دیگری برتری ندارد، جز کسانی که تقوای الهی داشته باشند. هویت اسلامی درواقع نه بر برتری فرد یا گروه، بلکه بر برتری تقوا و پرهیزگاری در میان انسان ها تاکید دارد که به لحاظ نظری، در مقابل هویت های رقیبی مانند هویت قومی، جهانی و ملی ...
بیشتر
آیه «ان اکرمکم عندالله اتقاکم» به راستی نشان می دهد که در نزد پروردگار، هیچ فرد یا گروهی بر فرد یا گروه دیگری برتری ندارد، جز کسانی که تقوای الهی داشته باشند. هویت اسلامی درواقع نه بر برتری فرد یا گروه، بلکه بر برتری تقوا و پرهیزگاری در میان انسان ها تاکید دارد که به لحاظ نظری، در مقابل هویت های رقیبی مانند هویت قومی، جهانی و ملی قرار می گیرد. بر همین اساس، تحقیق حاضر سعی داشته است رابطه میان هویت اسلامی و هویت های رقیب (هویت قومی، ملی و جهانی) را بررسی کند؛ بدین جهت، با استفاده از نظریه «هویت» شلدون استرایکر و روش پیمایش اجتماعی، 431 نفر از دانشجویان دانشگاه شیراز به عنوان نمونه، مورد مطالعه قرار گرفتند.یافته های تحقیق حاکی از آن بوده است که رابطه معنادار مثبتی میان هویت اسلامی و متغیرهای هویت ملی و هویت قومی و رابطه معنادار منفی ای میان متغیر هویت اسلامی و هویت جهانی وجود داشته است. یافته های حاصل از رگرسیون چندمتغیره نیز نشان دهنده این واقعیت بود که متغیرهای هویت ملی و هویت جهانی، درمجموع، 45 درصد از تغییرات متغیر هویت اسلامی را تبیین کردند. نتایج حاکی از آن است که هویت ملی و هویت قومی، هویت اسلامی را تقویت می کنند و رابطه مثبتی با آن دارند و درواقع، هویت رقیبی برای هویت اسلامی محسوب نمی شوند؛ اما هویت جهانی برای هویت اسلامی، هویت رقیبی به شمار می آید و رابطه منفی ای بین این دو برقرار است.
عبدالرضا نواح؛ نورالله قیصری؛ سیدمجتبی تقوی‌نسب
دوره 3، شماره 3 ، مهر 1389
چکیده
تحقیق حاضر با استفاده از رویکرد کمّی و به صورت پیمایشی در شهرستان اهواز انجام گرفته است. در این تحقیق، هویت قومیِ بخشی از جمعیت عرب این شهر مورد بررسی قرار گرفته است.اهداف کلان تحقیق، پاسخگویی به سؤال‌های زیر است:) عوامل داخلی مؤثر بر هویت قومی این بخش از جمعیت شهرستان اهواز چه بوده است؟؛2) تغییر در هویت قومی این بخش از جمعیت چه تأثیری ...
بیشتر
تحقیق حاضر با استفاده از رویکرد کمّی و به صورت پیمایشی در شهرستان اهواز انجام گرفته است. در این تحقیق، هویت قومیِ بخشی از جمعیت عرب این شهر مورد بررسی قرار گرفته است.اهداف کلان تحقیق، پاسخگویی به سؤال‌های زیر است:) عوامل داخلی مؤثر بر هویت قومی این بخش از جمعیت شهرستان اهواز چه بوده است؟؛2) تغییر در هویت قومی این بخش از جمعیت چه تأثیری بر هویت ملی آنان داشته است؟؛ 3) تغییر در هویت قومی چه تأثیری بر گرایش سیاسی مردم دارد؟؛ 4) تغییر در هویت قومی چه تأثیری بر گرایش به خشونت جمعی این جمعیت داشته است؟نمونة آماری در این تحقیق، 384 نفر از عرب‌های 18 تا 65 سال (زن و مرد) ساکن شهرستان اهواز بوده است. داده‌های این تحقیق در زمستان 1386 طی کاری سه‌ماهه، توسط پرسشنامه و به صورت نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای جمعآوری شده است. همچنین به منظور دقت بیشتر، یک پرسشنامة پیش‌آزمون در مهر ماه 1386 در بین 50 نفر از عرب‌های ساکن شهرستان اهواز تکمیل شده است.نتایج حاصل از تحلیل دو متغیر داده‌ها نشان می‌دهد 21 متغیر از 22 متغیر مستقل (به جز ارتباط با خارج از کشور) با هویت قومی رابطة معناداری دارند. همچنین رابطة هویت قومی و هویت ملی با جهت‌گیری نه‌چندان مثبت به مقدار R برابر 586/0 مورد تأیید قرار گرفته است. در تحلیل دومتغیره، سه متغیر که مقدار آمارة آنها بیشتر از همه بود، به ترتیب عبارت بودند از: رضایت از نظام سیاسی، احساس محرومیت نسبی در بُعد سیاسی و احساس محرومیت نسبی در بُعد اقتصادی. نتایج حاصل از تحلیل چندمتغیرة داده‌ها که با استفاده از رگرسیون چندمتغیرة گام‌به‌گام انجام گرفته است، نشان می‌دهد 9 متغیر وارد معادلة رگرسیونی شدند که در نهایت توانسته‌اند 58 درصد از واریانس متغیر وابسته (هویت قومی) را تبیین کنند. متغیر احساس محرومیت نسبی در بُعد سیاسی با مقدار R2 برابر با 32/0 بیشترین اثر تعاملی را در بین سایر متغیرها بر هویت قومی داشته است.
EndNote