مهدی منتظرقائم؛ زهره علیخانی
چکیده
با توجه به ارتباط همیشگی زندگی تودة مردم با مفهوم جبر و اختیار، و نیز اهمیت ذاتی این مفهوم در حیطة دین، و با عطف نظر به توانایی رسانهها در برساخت روایت تودة مردم از نظام اسباب هستی و همچنین با در نظر گرفتن روابط دین، دولت و تلویزیون در ایران، این تحقیق در پی پاسخگویی به این سؤال برآمده است که در سریال نمونة تحقیق که جزء سریالهای ...
بیشتر
با توجه به ارتباط همیشگی زندگی تودة مردم با مفهوم جبر و اختیار، و نیز اهمیت ذاتی این مفهوم در حیطة دین، و با عطف نظر به توانایی رسانهها در برساخت روایت تودة مردم از نظام اسباب هستی و همچنین با در نظر گرفتن روابط دین، دولت و تلویزیون در ایران، این تحقیق در پی پاسخگویی به این سؤال برآمده است که در سریال نمونة تحقیق که جزء سریالهای مذهبی عامهپسند است از مفهوم اختیار چه برساخت معناییای به مخاطب ارائه میشود. لذا ابتدا یک معرفی اجمالی از مفهوم اختیار در اندیشة اسلامی و دال های آن که امکان بازشناسی فضای تخاصم میان جبر مطلق و اختیار مطلق در بخش عملی تحقیق را فراهم میآورد، ارائه شده است. با اتخاذ رویکرد نظری بازنمایی برساختی، ترکیبی از رویکردهای تحلیل گفتمان برای تحلیل دیالوگهای سریال دربارة اختیار انسان و نیز الگوی تحلیل کنشگر گریماس برای تحلیل ساختار اساسی کنشگری در سریال استفاده شده است. با ترسیم جداول کنشگران پیرفتهای آغازین و پایانی و نیز نمودار شماتیک آنها نشان داده شده است که سریال به لحاظ روایی و گفتمانی متمایل به گفتمانی جبرگراست. در این مجموعه، نوع توالی روایی و نیز الگوی کنشگری جبری وجود دارد، و سریال خودش را حول دال کیفرانگاری سختیها و پاداشانگاری خوشی ها متعیّن میسازد؛ و دو دال تقدیرگرایی و خوابمحوری را در حوزة گفتمانی خود جذب و دال تأثیرگذاری ساختارهای اجتماعی را طرد میکند.
مهدی منتظر قائم؛ رضا کاوند
چکیده
این مطالعه به دنبال پاسخگویی به این پرسش اساسی است که چگونه مخاطبان جوان شبکههای خاص ماهوارهای فارسیزبان به خوانش پیامهای ارتباطی این شبکهها میپردازند و چه نوع قرائت و خوانشی از این پیامها دارند. برای پاسخ به این سؤال این مطالعه از رویکرد تحلیل دریافت و مدل رمزگذاری و رمزگشایی استوارت هال استفاده کرده است. این رویکرد ...
بیشتر
این مطالعه به دنبال پاسخگویی به این پرسش اساسی است که چگونه مخاطبان جوان شبکههای خاص ماهوارهای فارسیزبان به خوانش پیامهای ارتباطی این شبکهها میپردازند و چه نوع قرائت و خوانشی از این پیامها دارند. برای پاسخ به این سؤال این مطالعه از رویکرد تحلیل دریافت و مدل رمزگذاری و رمزگشایی استوارت هال استفاده کرده است. این رویکرد بر این اصل استوار است که مخاطبان هنگامی که در برابر پیامهای رسانههای جمعی قرار میگیرند بر اساس زمینههای اجتماعی و فرهنگی خود به صورتی فعالانه متون رسانهای را قرائت و دریافت میکنند. بر اساس این دیدگاه متون رسانهای از قابلیت چندمعنایی بهرهمند هستند و افراد بر اساس زمینههای شناختی، اجتماعی و هویتی که دارند معنای خاصی از این متون دریافت میکنند. این مطالعه با اتخاذ روش تحلیل گفتمان و از طریق تکنیک مصاحبه عمقی، در پایان نشان میدهد که شرایط فرهنگی و هویتی مخاطبان مورد مطالعه در نحوه پذیرش و دریافت پیامها بسیار مؤثر است. نتایج این تحقیق با توجه به شرایط خاص تلویزیونهای ماهوارهای در ایران و همچنین با توجه به فرهنگ و هویت پیوندی مهاجران ایرانی که عمدتاً تولیدکنندگان برنامههای شبکههای ماهوارهای فارسیزبان هستند، حاوی دلالتهای نظری ویژه است.
مهدی منتظرقائم؛ بشیر معتمدی
چکیده
در این مقاله از میان سه منظر برای بررسی تلویزیون یعنی مخاطبان، محتوای برنامه و نظام تولید، منظر سوم مورد تأکید قرار گرفته و با بررسی نظام تولید برنامههای دینی تلویزیون، تلاش شده است تا ضوابط شفاف و غیرشفاف برنامههای دینی به عنوان بخشی از نظام تولید تبیین گردد. بستر یا چهارچوب نظری این بررسی تئوری های مرتبط با اقتصاد سیاسی رسانه ...
بیشتر
در این مقاله از میان سه منظر برای بررسی تلویزیون یعنی مخاطبان، محتوای برنامه و نظام تولید، منظر سوم مورد تأکید قرار گرفته و با بررسی نظام تولید برنامههای دینی تلویزیون، تلاش شده است تا ضوابط شفاف و غیرشفاف برنامههای دینی به عنوان بخشی از نظام تولید تبیین گردد. بستر یا چهارچوب نظری این بررسی تئوری های مرتبط با اقتصاد سیاسی رسانه است که مفاهیمی همچون مالکیت، اقتصاد سیاسی و هژمونی را در نظام تولید و کنترل از طریق ضوابط مؤثر می داند. روش دستیابی به این مقصود، مطالعه کیفی بوده است که در آن از سویی اسناد سازمان صدا و سیما بررسی شده و از سوی دیگر با دستاندرکاران تولید برنامههای دینی در سطوح مختلف، مصاحبه عمقی صورت گرفته تا از مجموع آن بتوان به چشماندازی در این رابطه دست یافت. از مجموعه مباحث میتوان نتیجه گرفت که ضوابط برنامههای دینی در ابتدا صرفاً شامل نبایدهای حوزههای مختلف دینی اعم از اعتقادات، اخلاق و احکام میشود، اما در ادامه ضوابط خودساختهای در برنامههای دینی ساری و جاری میشود که تثبیت هژمونی مورد نظر را به ذهن متبادر میسازد.
مهدی منتظرقائم
چکیده
اینترنت و تکنولوژیهای جدید ارتباطی و اطلاعاتی، همۀ فرآیندهای مورد نیاز برای اتّخاذ، تدوین و انتقال دانش بهویژه در سازمانهای علمی- آموزشی و پژوهشی را متأثّر ساخته است. مجموع فرآیندهای سازمانی مورد نظر، بخشی از سرمایۀ فکری در هر سازمان است. سرمایۀ فکری، بهطور خلاصه، داراییهای نامرئی و غیرملموس سازمان است که برای رسیدن به ...
بیشتر
اینترنت و تکنولوژیهای جدید ارتباطی و اطلاعاتی، همۀ فرآیندهای مورد نیاز برای اتّخاذ، تدوین و انتقال دانش بهویژه در سازمانهای علمی- آموزشی و پژوهشی را متأثّر ساخته است. مجموع فرآیندهای سازمانی مورد نظر، بخشی از سرمایۀ فکری در هر سازمان است. سرمایۀ فکری، بهطور خلاصه، داراییهای نامرئی و غیرملموس سازمان است که برای رسیدن به اهداف سازمانی بهکار گرفته میشود. در مقاله حاضر (که برگرفته از نتایج یک پیمایش، با حجم نمونۀ 1200 نفر است) به بررسی اثر تکنولوژی اینترنت بر ابعادی از سرمایۀ فکری (سرمایۀ انسانی و سرمایۀ ارتباطی) در دانشگاههای ایران پرداختهایم. مبتنی بر اصول نظری مطرح در این تحقیق، بهرهمندی از اینترنت (در قالب دسترسی و مصرف آن) میتواند عاملی اساسی در رشد سرمایۀ فکری یک سازمان (در اینجا دانشگاه) باشد. نتایج حاصل از پیمایش نشان میدهد که دانشگاههای مختلف بهلحاظ سطح سرمایۀ انسانی و سرمایۀ ارتباطی، وضعیّت متفاوتی نسبت به یکدیگر دارند. از سوی دیگر، سطح دسترسی به اینترنت و نیز مصرف اینترنت (نوع مصرف و حجم مصرف)، بهعنوان اصلیترین متغیرهای مستقل تحقیق، بر سرمایۀ انسانی و سرمایۀ ارتباطی در کل جامعه آماری اثرات معنادار (مثبت و مستقیم) دارد. بهعلاوه نتایج نشان میدهد که عوامل دیگری در فرآیند اثرگذاری دسترسی به اینترنت بر ابعاد فردی سرمایۀ فکری دخالت دارند. از جمله این عوامل، متغیرهای دانشگاه، گروه آموزشی مرجّع، مقطع تحصیلی (دانشجویان) یا رتبۀ علمی (اعضای هیئت علمی) و جنسیت آنها است. در نهایت اینکه متغیر بهرهمندی از اینترنت (بهعنوان اصلیترین متغیر مستقل تحقیق) در کنار متغیرهای سن، جنسیت و وضعیت تأهل، قابلیت تبیین بخشی از تغییرات سرمایۀ انسانی و سرمایۀ ارتباطی جامعۀ آماری مورد مطالعه را دارد.