محمدرضا حاتمی؛ سارویه مذهبی
چکیده
در سالهای اخیر هویت یابی جنسیتی زنان تحت تأثیر عوامل متعددی قرار گرفته است. وضعیت و جایگاهی را که زنان امروز در جامعه به دست آورده اند بسیارمتفاوت با وضعیت و جایگاه آنان در گذشته میباشد. امروز زنان و جامعه نسبت به هویت جنسیتی ایشان همگام با حرکت جهان به سوی مدرنیته نگرشی مقبول تر یافته‌اند. یکی از عوامل مؤثر بر این تغییر نگرش، تأثیر ...
بیشتر
در سالهای اخیر هویت یابی جنسیتی زنان تحت تأثیر عوامل متعددی قرار گرفته است. وضعیت و جایگاهی را که زنان امروز در جامعه به دست آورده اند بسیارمتفاوت با وضعیت و جایگاه آنان در گذشته میباشد. امروز زنان و جامعه نسبت به هویت جنسیتی ایشان همگام با حرکت جهان به سوی مدرنیته نگرشی مقبول تر یافته‌اند. یکی از عوامل مؤثر بر این تغییر نگرش، تأثیر رسانه ها، به ویژه رسانه‌های مدرن همچون اینترنت میباشد. نویسنده در این مقاله پس از مقدمه، ابتدا به تعریف هویت و رابطة آن با جنسیت می‌پردازد و سپس نحوة شکل گیری هویت زنانه و عناصر این هویت را در رابطه با رسانه برمیشمرد. هدف این مقاله، بررسی هویت جنسیتی زنان و ارتباط آن با رسانه به ویژه رسانه‌های مدرن همچون اینترنت میباشد.
زهرا همتی؛ سید محمد شبیری
چکیده
در سالهای اخیر، بحران‌های محیط‌زیستی یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که در قرن حاضر بشر با آن روبه‌روست. بسیاری از دانشمندان برای کاهش بحران‌های محیط‌زیستی یا پیشگیری از آنها به راه‌حل‌های فناورانه روی آورده‌اند. بااین‌حال، برخی از آنها، ضرورت و لزوم برقراری ارتباط و تعامل جدید بین طبیعت و انسان، و همچنین نیاز به یک فرهنگ محیط‌زیستی ...
بیشتر
در سالهای اخیر، بحران‌های محیط‌زیستی یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که در قرن حاضر بشر با آن روبه‌روست. بسیاری از دانشمندان برای کاهش بحران‌های محیط‌زیستی یا پیشگیری از آنها به راه‌حل‌های فناورانه روی آورده‌اند. بااین‌حال، برخی از آنها، ضرورت و لزوم برقراری ارتباط و تعامل جدید بین طبیعت و انسان، و همچنین نیاز به یک فرهنگ محیط‌زیستی جدید را مطرح کرده‌اند. پژوهش حاضر بر آن است تا فرهنگ محیط‌زیستی و عوامل مؤثر بر آن را در شهر شیراز بررسی کند. این تحقیق با استفاده از روش پیمایش، روش نمونه‌گیری خوشهای و بهره‌گیری از پرسشنامه انجام شده است. در مجموع، 402 پرسشنامۀ کامل جمعآوری شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌های پژوهش نشان میدهد که فرهنگ محیط‌زیستی با متغیرهای امکانات و خدمات ارائهشده، احساس کارآمدی و آموزش محیط‌زیستی رابطهای مثبت و معنادار دارد و با متغیرهای دانش محیط‌زیستی و هنجار اجتماعی دارای رابطهای غیرمعنادار است. نتایج آزمون رگرسیون چندمتغیره بین متغیرهای مستقل و فرهنگ محیط‌زیستی نشان میدهد که از بین متغیرهای واردشده در مدل، دو متغیر فرصتها و امکانات ارائهشده و احساس کارآمدی معنادار هستند.
محمد سعید مهدوی کنی
چکیده
مفهوم سبک زندگی از جمله مفاهیم علوم اجتماعی است که اخیراً بسیار مورد توجه قرار گرفته است. اما کاربردهای متفاوت و بعضاً متعارض، آن را مفهومی مبهم و از دیدگاه پاره‌ای محققان غیر قابل استفاده ساخته است. در مقاله حاضر، در ابتدا به ارایه تبیینی واژه شناسنامه از این مفهوم، پرداخته شده و سپس به بررسی ابعاد مفهومی آن در حوزه علوم اجتماعی پرداخته ...
بیشتر
مفهوم سبک زندگی از جمله مفاهیم علوم اجتماعی است که اخیراً بسیار مورد توجه قرار گرفته است. اما کاربردهای متفاوت و بعضاً متعارض، آن را مفهومی مبهم و از دیدگاه پاره‌ای محققان غیر قابل استفاده ساخته است. در مقاله حاضر، در ابتدا به ارایه تبیینی واژه شناسنامه از این مفهوم، پرداخته شده و سپس به بررسی ابعاد مفهومی آن در حوزه علوم اجتماعی پرداخته شده است. این مفهوم، با سایر مفاهیم در حوزه علوم اجتماعی، از جمله مفهوم «ذائقه» دارای ارتباط و پیوند وثیقی است. در این مقاله، کوشیدهایم، با بررسی و مقایسه نظرات جامعه‌شناسان کلاسیک و مدرن به تبیین ابعاد مفهومی و مؤلفههای «سبک زندگی» بپردازیم.
اکبر زارع شاه‌آبادی؛ مهدی ابراهیمی
چکیده
فرایند هویت مشخص میکند که فرد از لحاظ روانی و اجتماعی کیست و چه جایگاهی دارد؛ به بیان دیگر، هویت‌یابی، کنشگر اجتماعی را قادر می‌سازد که برای پرسش‌های بنیادی معطوف به کیستی و چیستی خود پاسخ مناسب و قانع‌کننده‌ای پیدا کند. بحران هویت فرهنگی به معنای گسستن و بیگانه شدن انسان از اصل و ریشه‌های فرهنگی است که در آن زیسته و با آن آمیخته ...
بیشتر
فرایند هویت مشخص میکند که فرد از لحاظ روانی و اجتماعی کیست و چه جایگاهی دارد؛ به بیان دیگر، هویت‌یابی، کنشگر اجتماعی را قادر می‌سازد که برای پرسش‌های بنیادی معطوف به کیستی و چیستی خود پاسخ مناسب و قانع‌کننده‌ای پیدا کند. بحران هویت فرهنگی به معنای گسستن و بیگانه شدن انسان از اصل و ریشه‌های فرهنگی است که در آن زیسته و با آن آمیخته و نیاز به پیوستن به اصل و ریشه‌های فرهنگی دیگر دارد که در قالب فراموشی و یا کم‌ارزش دانستن فرهنگ و آداب و رسوم فردی و بی‌توجهی به آن بروز می‌یابد. هدف این مطالعه، بررسی برخی از عوامل مرتبط با بحران هویت فرهنگی در بین دانش‌آموزان دبیرستانی تبریز است که به شیوه پیمایشی انجام شده است. در این بررسی به منظور تبیین و تعریف بحران هویت فرهنگی، نظریات نظریه‌پردازان کنش متقابل نمادین با نظریه پارسونز تلفیق شده و بر نظریه بحران‌های هابرماس انطباق داده شده است. لازم به ذکر است بحران هویت فرهنگی با متغیرهایی چون میزان علاقه‌مندی و توجه به زبان قومی و تاریخ مشترک، میزان تقید نسبت به انجام اعمال دینی و سنت‌ها، میزان تأثیرپذیری از دوستان و همسالان و... سنجیده شده است. نتایج تحلیل‌های نشان میدهد متغیرهای تأثیرپذیری از گروه دوستان و همسالان، تحصیلات فرد، جنسیت و تأثیرپذیری از ماهواره به ترتیب بیشترین اثرات را در تبیین متغیر وابسته یعنی بحران هویت فرهنگی داشته و حدود 41 درصد از واریانس بحران هویت فرهنگی را تبیین کرده‌اند. همچنین متغیر طبقه اجتماعی نیز نتوانسته سهمی در تبیین متغیر وابسته داشته باشد.
رسول ربانی؛ حامد شیری
چکیده
الگوهای گذران اوقات فراغت تا چه حد می‌توانند بازنمای هویت اجتماعی باشند؟ آیا این الگوها در تداوم هویت طبقاتی قرار می‌گیرند یا در متن فرهنگ مصرف محور معاصر و تغییرات فرهنگی پست مدرن، هویت‌های متمایز اجتماعی دیگری را بر اساس الگوهای مصرف بیان می‌کنند؟ هدف مقاله حاضر بررسی هویت اجتماعی در چارچوب تحلیلی مفهوم «اوقات فراغت» به ...
بیشتر
الگوهای گذران اوقات فراغت تا چه حد می‌توانند بازنمای هویت اجتماعی باشند؟ آیا این الگوها در تداوم هویت طبقاتی قرار می‌گیرند یا در متن فرهنگ مصرف محور معاصر و تغییرات فرهنگی پست مدرن، هویت‌های متمایز اجتماعی دیگری را بر اساس الگوهای مصرف بیان می‌کنند؟ هدف مقاله حاضر بررسی هویت اجتماعی در چارچوب تحلیلی مفهوم «اوقات فراغت» به مثابه بخشی از مفهوم عام «سبک زندگی» است. این مطالعه به دو شیوه پژوهش کیفی با استفاده از تکنیک مصاحبه عمیق و روش پیمایشی با استفاده از تکنیک پرسشنامه در بین جوانان شهر تهران به اجرا درآمده است. نتایج تحقیق بیانگر نقش تعیینکننده «طبقه اجتماعی» و ترکیب هم‌زمان«جنسیت» با طبقه اجتماعی در خطوط تمایز و تفاوت الگوهای گذران اوقات فراغت است. حوزه فراغت در تهران به عنوان عرصه انتخاب فردی هنوز در دایره محدود طبقه اجتماعی و جنسیت است. کنشگران اگرچه آزادی انتخاب دارند اما این انتخاب توسط متغیرهای ساختاری و زمینه‌ای محدود شده است. همبستگی شدید هویت با طبقه اجتماعی و جنسیت ـ در حوزه فراغت ـ به معنای نفی تفاسیر پست مدرن در تمایزاتِ اجتماعی متکثرِ مبتنی بر مصرف است.
مطالعات فرهنگی
محمدرضا کلاهی
چکیده
پرسش که اصلی این مقاله، چه‌گونگی فرایند ساخته شدن «خود» در دوره‌ی دانش‌آموزی است. در اغلب پژوهش‌ها که «ساخته شدن خود» را همان فرایند جامعه‌پذیری می‌دانند، نقش فعال خودِ دانش‌آموز در این فرایند نادیده مانده است. یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد برنامه‌ریزی‌های کارگزاران جامعه‌پذیری فقط بخشی از زیست‌جهان دانش‌آموزی ...
بیشتر
پرسش که اصلی این مقاله، چه‌گونگی فرایند ساخته شدن «خود» در دوره‌ی دانش‌آموزی است. در اغلب پژوهش‌ها که «ساخته شدن خود» را همان فرایند جامعه‌پذیری می‌دانند، نقش فعال خودِ دانش‌آموز در این فرایند نادیده مانده است. یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد برنامه‌ریزی‌های کارگزاران جامعه‌پذیری فقط بخشی از زیست‌جهان دانش‌آموزی را می‌سازند که در این‌جا به آن «خرده‌جهان برنامه» می‌گوییم. اما بخشِ به همان اندازه مهم دیگری وجود دارد که در این‌جا «خرده‌جهان بازی» می‌خوانیم که در پژوهش‌های پیشین کم‌تر به آن توجه شده. بازی، فعالیتی است که برای خود – نه به دلیلی غیر از خود – انجام می‌شود؛ و خرده‌جهان بازی جایی است که دانش‌آموز، خارج از کنترل برنامه‌های از پیش طراحی شده، آزادانه خود را بروز میدهد. انواع شیطنت‌های کودکانه از قبیل دعواهای کودکانه، شیطنت در سر کلاس، گریز شیطنت‌آمیز از مدرسه، و تقلب کردن از سر شیطنت، نمونه‌هایی از فعالیت‌های این خرده‌جهان هستند. خودِ (self) دانش‌آموز، بیش از هر جا در خرده‌جهان بازی ساخته می‌شود؛ چرا که در این خرده‌جهان است که دانش‌آموز امکان بروز آزادانه، فعالانه و خلاقانه‌ی خود را دارد. (در برابر خرده‌جهان برنامه که دانش‌آموز در آن بیشتر منفعل، اثرپذیر و تحت کنترل است). به این ترتیب زیست‌جهان دانش‌آموزی ترکیبی از دو خرده‌جهان بازی و برنامه است و در دیالکتیک میان بازی‌ـ‌‌برنامه ساخته می‌شود؛ دیالکتیکی که متناظر است با دیالکیتک عمل‌ـ‌نظر، فعالیت‌ـ‌انفعال، خلاقیت ـ‌‌حافظه، فرستنده ـ‌گیرنده و مبدأ‌ـ‌مقصد. فرایند ساخته شدن خود در این دیالکتیک هم‌زمان فرایند ساخته شدن جامعه نیز هست.
جامعه شناسی
زینب مسگرطهرانی؛ عباس کاظمی
چکیده
مطالعات انجام‌شده در حوزهٔ دین و زنان، رهایی زنان از ساختار مردسالاری و به چالش کشیدن باورها و تفاسیر اسلام سنتی را مختص طبقهٔ بالا و نخبه جامعه می‌دانند. در این مقاله، این پرسش مطرح می‌شود که آیا زنان مذهبی طبقه سنتی و فرودست هم از توان بازتفسیر دینی در زندگی روزمرهٔ خود برخوردار هستند؟ چگونه این زنان بدون آشنایی با منابع نواندیشی ...
بیشتر
مطالعات انجام‌شده در حوزهٔ دین و زنان، رهایی زنان از ساختار مردسالاری و به چالش کشیدن باورها و تفاسیر اسلام سنتی را مختص طبقهٔ بالا و نخبه جامعه می‌دانند. در این مقاله، این پرسش مطرح می‌شود که آیا زنان مذهبی طبقه سنتی و فرودست هم از توان بازتفسیر دینی در زندگی روزمرهٔ خود برخوردار هستند؟ چگونه این زنان بدون آشنایی با منابع نواندیشی دینی دست به بازتفسیر دین سنتی زده و آن را به صورت عملی در زندگی خود به‌کار می‌برند؟ برای انجام این مطالعه از مصاحبه‌های عمیق نیمه‌ساخت‌یافته با زنان مذهبی‌ـ‌سنتی در شهرهای آنکارا و تهران استفاده شده است. نتایج نشان داد که زنان نه‌تنها به‌دنبال گسترش فرصت‌های توانمندسازی از طریق دین به‌عنوان ابزار نبوده‌اند؛ بلکه، اسلام سنتی و تفسیرهایی را که سال‌ها هم‌دوش پدرسالاری، بستری برای منکوب‌کردن‌شان فراهم کرده بود را به چالش کشیده و فضا را برای ورود تفکرات نواندیشی دینی، ناخواسته در قالب زندگی روزمره و به شکل عملی از درون باز کرده‌اند. مخالفت غیرمستقیم با قانون‌هایی که زیربنای فقهی دارند باعث شده تا زنان از مرحله مقاومت‌کردن فراتر روند. این مخالفت به‌عنوان مبارزه‌ای که در زندگی روزمره چندان محسوس به نظر نمی‌رسد، جنبه‌هایی از زندگی آنها را تغییر داده و در نهایت نگاه ملموس‌تری از مساوات‌طلبی اسلام نسبت به زنان را به نمایش می‌گذارد.
مسلم عباسی؛ مسعود آریایی نیا
چکیده
در سال 1985 گایاتری چاکراورتیاسپیواک، با انتقاد از مجامع علمی آکادمیک غرب این سؤال را مطرح کرد که «آیا شخص مغلوب میتواند سخن بگوید؟»، پاسخ به این سؤال نیازمند بررسی علوم انسانی و هر دستگاه معرفتی است که سبب ایجاد حاشیهها شده است. گفتار پسااستعماری به‌عنوان نظری‌های انتقادی، آزادیخواه و ضداستعماری این دستگاه معرفتی را مورد ...
بیشتر
در سال 1985 گایاتری چاکراورتیاسپیواک، با انتقاد از مجامع علمی آکادمیک غرب این سؤال را مطرح کرد که «آیا شخص مغلوب میتواند سخن بگوید؟»، پاسخ به این سؤال نیازمند بررسی علوم انسانی و هر دستگاه معرفتی است که سبب ایجاد حاشیهها شده است. گفتار پسااستعماری به‌عنوان نظری‌های انتقادی، آزادیخواه و ضداستعماری این دستگاه معرفتی را مورد نقد و بررسی قرار میدهد. متفکر پسااستعماری با دیرینه‌شناسی علوم انسانی زمانی را جستجو میکند که چیزی تحت عنوان «شرقی» در برابر «غربی» تعریف شد. کیستیِ سوژه مدرن موضوعی است که متفکر پسااستعماری مانند میشل فوکو در دیرینه‌شناسی مورد سؤال قرار میدهد. ایجاد مفهوم شرقی به زمانی برمی‌گردد که وجود عالم خارج، از ذهن شناسا نتیجه گرفته می‌شد. شرقی هنگامی میتواند سخن بگوید که نقد خود را متوجه سوژه خودبنیادی کند که علوم انسانی بر اساس آن شکل گرفته است. دستیابی به تعریفی از انسان و چگونگی مواجهه او با جهان برای فهم آن، نخستین قدم برای معرفی بدیلی در برابر علوم انسانی سلطه‌گر است. روش متفکر پسااستعماری در فهم دیگری، و عالم خارج مبتنیبر بیناذهنیت است. این روش فهم، از طریق تبیین مطالعات انسانی در برابر علوم انسانی غربی و علوم انسانی بومی، و با دیدگاهی انتقادی نسبت به پارادایم فکری اسپیوک، به سؤال او ـ برخلاف پاسخ خودش ـ پاسخی مثبت میدهد.
یعقوب احمدی
چکیده
توجه به مقوله فرهنگ در حیطه سیاست امر تازه‌ای است. عمده مباحث مطرح‌شده در رابطه با فرهنگ سیاسی در جامعه علمی ایران مبتنیبر تز کلاسیک آلموند و وربا یعنی بحث «فرهنگ مدنی» بوده است. نوشتار حاضر در راستای واکاوی پیوند فرهنگ و سیاست، تأکید خود را بر بررسی گونه‌شناسی فرهنگ سیاسی مبتنیبر تز نوپدید اینگلهارت و ولزل (2005؛ 2009) نهاده ...
بیشتر
توجه به مقوله فرهنگ در حیطه سیاست امر تازه‌ای است. عمده مباحث مطرح‌شده در رابطه با فرهنگ سیاسی در جامعه علمی ایران مبتنیبر تز کلاسیک آلموند و وربا یعنی بحث «فرهنگ مدنی» بوده است. نوشتار حاضر در راستای واکاوی پیوند فرهنگ و سیاست، تأکید خود را بر بررسی گونه‌شناسی فرهنگ سیاسی مبتنیبر تز نوپدید اینگلهارت و ولزل (2005؛ 2009) نهاده است. این نوشتار از نظر کنترل شرایط پژوهش یک بررسی پیمایشی، از نظر وسعت پهنانگر و از نظر زمانی، مقطعی است (نیمة دوم سال 1388). جامعه آماری آن کلیة افراد بالای 18 سال شهر سنندج و حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران، 340 نفر تعیین شده است. پرسشنامة طراحیشده با روایی سازههای مناسب (بر اساس ضریب آلفای کرونباخ) برحسب نسبت سن، منطقه محل سکونت و تحصیلات افراد توزیع شده است. نتایج تحقیق حاکی از وجود نوع فرهنگ سیاسی مستعد دموکراسی در میان مردم ساکن سنندج است. نتایج همچنین نشان از وجود رابطه مثبت میان انتخاب رویکرد متساهلانة قومی در ابعاد سیاسی، فرهنگی و اجتماعی و نوع دموکراتیک فرهنگ سیاسی دارند.
فردین علیخواه
چکیده
مطالعه مصرف همواره مورد توجه شاخه‌های مختلف علوم اجتماعی قرارداشته است. در این مطالعات، به ویژه در مطالعات انتقادی، یکی از موضوعات مورد توجه گسترش مصرف گرایی وپیامدهای آن بوده است. در این مقاله، با هدف پیوند مطالعات سیاسی و فرهنگی، تلاش خواهیم کرد تا پیامدهای سیاسی مصرف گرایی را با تکیه بر مفهوم حمایت سیاسی بررسی نماییم. براین اساس، ...
بیشتر
مطالعه مصرف همواره مورد توجه شاخه‌های مختلف علوم اجتماعی قرارداشته است. در این مطالعات، به ویژه در مطالعات انتقادی، یکی از موضوعات مورد توجه گسترش مصرف گرایی وپیامدهای آن بوده است. در این مقاله، با هدف پیوند مطالعات سیاسی و فرهنگی، تلاش خواهیم کرد تا پیامدهای سیاسی مصرف گرایی را با تکیه بر مفهوم حمایت سیاسی بررسی نماییم. براین اساس، ابتدا مصرف گرایی وحمایت سیاسی تعریف خواهد شد و به دنبال آن نظریههایی که قادرند آثار و پیامدهای مصرف گرایی را تبیین نمایند ارائه خواهیم کرد. استدلال اساسی این مقاله آن است که گسترش مصرف گرایی در جامعه ایران به رشد احساس محرومیت نسبی منجر شده و منبع این محرومیت عملکرد نظام سیاسی ارزیابی خواهدشد، و بدین ترتیب تحت تأثیر احساس محرومیت نسبی در دهه آینده شاهد کاهش حمایت سیاسی خواهیم بود
رضا صمیم؛ وحید قاسمی
چکیده
مقاله حاضر رابطه گرایش به مصرف گونه‌های موسیقی مردم‌پسند ایرانی و غربی و میزان پرخاشگری در بین دانشجویان را مورد مطالعه قرار میدهد. مشاهده برخی نشانه‌های پرخاشگری در میان دانشجویانی که تمایل بسیار زیادی به گونه‌های موسیقی مردم‌پسند ـ به‌خصوص گونه‌های غیربومی آن ـ دارند انگیزه اصلی انجام این پژوهش است. هدف اصلی تحقیق نشان دادن ...
بیشتر
مقاله حاضر رابطه گرایش به مصرف گونه‌های موسیقی مردم‌پسند ایرانی و غربی و میزان پرخاشگری در بین دانشجویان را مورد مطالعه قرار میدهد. مشاهده برخی نشانه‌های پرخاشگری در میان دانشجویانی که تمایل بسیار زیادی به گونه‌های موسیقی مردم‌پسند ـ به‌خصوص گونه‌های غیربومی آن ـ دارند انگیزه اصلی انجام این پژوهش است. هدف اصلی تحقیق نشان دادن وجود رابطه معنادار میان مصرف موسیقی مردم‌پسند و میزان پرخاشگری است. برای نیل به این هدف، تعداد 410 نفر از دانشجویان دانشکده‌های دانشگاه اصفهان به کمک پرسشنامه محقق‌ساخته سنجش گرایش موسیقایی و پرسشنامه پرخاشگری، مورد آزمون قرار گرفتند. بر اساس یافته‌های حاصل از پیمایش مشخص شد میان گرایش به مصرف موسیقی مردم‌پسند و میزان پرخاشگری رابطه معناداری وجود دارد. در مورد گرایش به مصرف موسیقی مردم‌پسند ایرانی بعد از انقلاب، جهت رابطه منفی و در مورد گرایش به مصرف انواع دیگر موسیقی مردم‌پسند، جهت رابطه مثبت بود. کمترین و بیشترین گرایش به مصرف گونه‌های موسیقایی مورد بررسی، به ترتیب متعلق به موسیقی مردم‌پسند ایرانی بعد از انقلاب و موسیقی مردم‌پسند غربی (رپ، راک و هوی متال) بود که دوستداران موسیقی اخیر دارای بیشترین اختلال پرخاشگری بودند. در انتها به این نتیجه رسیده‌ایم که اگر بپذیریم موسیقی مردم‌پسند به علت ویژگی‌های خاص موسیقی‌شناسانه‌ای که دارد با ویژگی‌های روحی جوانان سازگارتر است و نمی‌توان آن را از سبک زندگی مصرفی این قشر حذف کرد، باید به فکر گونه‌ای از این موسیقی بود که حداقل پیامدهای رفتاری و اجتماعی را برای مصرف‌کنندگان آن به بار آورد. در میان این انواع، گونه ایرانی بعد از انقلاب بهترین به نظر می‌رسد.
زبان و ادبیات
رضا پیشقدم؛ آیلین فیروزیان پوراصفهانی؛ آیدا فیروزیان پوراصفهانی
چکیده
هیجانات شرم و گناه که در زمرۀ هیجانات همگانی و خودآگاه بشر قرار می‌گیرند، در زندگی روزمرۀ افراد بسیار فراگیر بوده و ضمن برخورداری از نقش اساسی در فرایند اجتماعی‌شدگی انسان، به‌عنوان مکانیسم‌های کنترل اجتماعی، ایفای نقش می‌‍نمایند. این دو نوع هیجان، در پاسخ به ارزیابی منفی فرد از خود، بر پایۀ هنجارهای اجتماعی ایجاد می‌‍شوند. ...
بیشتر
هیجانات شرم و گناه که در زمرۀ هیجانات همگانی و خودآگاه بشر قرار می‌گیرند، در زندگی روزمرۀ افراد بسیار فراگیر بوده و ضمن برخورداری از نقش اساسی در فرایند اجتماعی‌شدگی انسان، به‌عنوان مکانیسم‌های کنترل اجتماعی، ایفای نقش می‌‍نمایند. این دو نوع هیجان، در پاسخ به ارزیابی منفی فرد از خود، بر پایۀ هنجارهای اجتماعی ایجاد می‌‍شوند. از آنجایی‌که دو هیجان «شرم» و «گناه» دارای ماهیت فرهنگ‌وابسته است، منطقی است اگر ادعا کنیم که بررسی نمودها و مصادیق زبانی مرتبط با این دو نوع هیجان در یک زبان مشخص میتواند در آشکارسازی فرهنگ حاکم بر جامعۀ موردنظر یاری‌‍رسان باشد. بنابراین، نظر به ماهیت فرهنگ‌وابستۀ هیجانات و رابطۀ تنگاتنگ میان زبان و فرهنگ، پژوهش کیفی حاضر بر آن است تا از رهگذر بررسی نمودهای زبانی مرتبط با این دو نوع هیجان در زبان فارسی، به فرهنگ‌کاوی این زبان همت گمارد. به‌منظور نیل به هدف موردنظر، پس از جمعآوری تعداد 756 نمونه از موارد مختلف کاربرد عبارات زبانی وابسته به مفاهیم «شرم» (نظیر شرمساری، روسیاهی، خجلت، ننگ، بی‍آبرویی، خجالت، خجول، حیا، آبرو، کم‍رو و ...) و «گناه» (همچون تقصیر، مقصر، گناه‍‌کار و ...) در موقعیت‌های مختلف طبیعی، نمونه‌های مذکور در بستر الگوی هایمز (1967) مورد تدقیق و واکاوی قرار خواهند گرفت. یافته‌های مقالهٔ حاضر ضمن صحه‌گذاردن بر حاکمیت قوی‌تر و قدرتمندتر فرهنگ شرم‌محور نسبت به فرهنگ گناه‌محور در فرهنگ ایران، برای ویژگی جمع‌گرایی ایرانیان نیز مهر تأییدی به شمار می‌روند.
مهران سهراب‌زاده
چکیده
مقایسه نسل‌های پس از انقلاب اسلامی از مباحثی است که تاکنون مورد توجه بسیاری از جامعه‌شناسان و پژوهشگران مسائل اجتماعی ایران قرار گرفته است. در این میان پاره‌ای از متفکران جامعه‌شناسی قائل به انشقاق و شکاف نسل‌ها هستند و عده‌ای نیز به وجود تفاوت‌های جزئی باور داشته و با طبیعی قلمداد کردن تفاوت‌های میان نسل‌ها، نگرش متفاوتی را ...
بیشتر
مقایسه نسل‌های پس از انقلاب اسلامی از مباحثی است که تاکنون مورد توجه بسیاری از جامعه‌شناسان و پژوهشگران مسائل اجتماعی ایران قرار گرفته است. در این میان پاره‌ای از متفکران جامعه‌شناسی قائل به انشقاق و شکاف نسل‌ها هستند و عده‌ای نیز به وجود تفاوت‌های جزئی باور داشته و با طبیعی قلمداد کردن تفاوت‌های میان نسل‌ها، نگرش متفاوتی را مطرح می‌کنند. تحقیق حاضر بدون آنکه خود را در چهارچوب ذهنی و فرضیه‌های این دو دیدگاه محصور کرده باشد، با رویکردی متفاوت از نظر محتوی و روش تلاش نموده با بهره‌گیری از تئوری «اُبژه‌های نسلی» به مقایسه شباهت‌ها و تفاوت‌های سه نسل دانشگاهی از منظر نگرش آنها به ابژه‌هایی در زمینه رفتار‌ها، باورها و یادمان‌های تاریخی دست یابد. در این تحقیق، نمونه‌گیری از بین دانشگاه‌های دولتی غیر‌پزشکی شهر تهران شامل سه نسل دانشگاهی از جمله نسل اول شامل استادان دانشگاه که در دهه 60 دوران دانشجویی خود را سپری کرده بودند، نسل دوم شامل استادان جوان و تازه استخدام‌شده دانشگاه‌ها، و نسل سوم شامل دانشجویان فعلی دانشگاه صورت گرفت. نتایج به‌دست‌آمده در خصوص همبستگی‌های درون‌گروهی و میان‌گروهی بیانگر آن بود که در هر سه بخش ابژه‌ها، نسل‌های مزبور شباهت‌های اساسی بین خود و تفاوت‌هایی چند را در مقابل نسل‌های دیگر دارا هستند.
جامعه شناسی
ابوالفضل مرشدی؛ مسعود حاجی زاده میمندی؛ مرتضی مشعلچی
چکیده
هیئت‌های مذهبی یکی از عناصر هویتی اساسی مذهب تشیع و یکی از «شاخص‌ترین وجه شیعهٔ زیست‌شده» محسوب می‌شود که با ورود جوامع شیعی به عصر جدید، دچار تغییرات زیادی شده‌اند و این سبب ظهور گونه های مختلف هیئت‌ها، هم در فرم عزاداری‌ها و هم در محتوای آن، در سالهای اخیر شده است. در این مقاله تلاش شده است هیئت‌های مذهبی شهر یزد بر ...
بیشتر
هیئت‌های مذهبی یکی از عناصر هویتی اساسی مذهب تشیع و یکی از «شاخص‌ترین وجه شیعهٔ زیست‌شده» محسوب می‌شود که با ورود جوامع شیعی به عصر جدید، دچار تغییرات زیادی شده‌اند و این سبب ظهور گونه های مختلف هیئت‌ها، هم در فرم عزاداری‌ها و هم در محتوای آن، در سالهای اخیر شده است. در این مقاله تلاش شده است هیئت‌های مذهبی شهر یزد بر اساس جهت‌گیری کلی و محتوای نوحه‌های آن گونه‌شناسی شوند. این مقاله در چارچوب تفسیری قرار می‌گیرد و روش تحقیق عمدتاً مبتنی بر نظریهٔ زمینه‌ای است. جمعآوری داده‌ها با استفاده از تجربه زیستهٔ محققان، تحلیل محتوای نوحه‌های هیئت‌ها و مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با 22نفر از مطّلعان کلیدی هیئت‌های یزدی از میان سرپرستان، شاعران، نوحه‌خوانان و فعالان هیئت‌ها صورت گرفته است. نتایج نشان میدهد هیئت‌های یزدی را میتوان در سه گونهٔ «بازاندیش»، «هویت‌اندیش» و «مکتب‌اندیش» جای داد. ویژگی‌های گونهٔ بازاندیش «نگاه زمانمند به واقعة عاشورا»، «تأکید بر مفاهیم عام انسانی»، «نگاه انتقادی به جوامع اسلامی معاصر» و «منتقد گفتمان نظام جمهوری اسلامی ایران» است. ویژگی گونهٔ هویت‌اندیش «نگاه غیرزمانمند به واقعة عاشورا»، «نگاه سوگوارانه و تسلّی‌بخش»، «تأکید بر هویت شیعی» و «مقیّد به مرزهای هویت شیعی نظام جمهوری اسلامی ایران» است. ویژگی گونهٔ مکتب‌اندیش «نگاه زمانمند به واقعة عاشورا»، «نگاه مکتبی به جامعه»، «تأکید بر جنبه جهادی شیعه» و «مقید به مرزهای گفتمانی نظام جمهوری اسلامی ایران» است.
ناصر فقهی فرهمند
چکیده
یکی از مهم‌ترین عوامل درونی سازمان، فرهنگ و فضای آن سازمـان اسـت که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اگر سازمان در دو عامـل فرهنگ و فضا ضعف داشته باشد، به‌طور یقین نمی‌تواند خود را به حد مطلوب برسانـد. تاریـخ نشان میدهد موفقیت عملکرد هر سازمانی به‌طور معناداری تحت تأثیر فرهنگ سازمانی آن قرار می‌گیـرد. لذا بررسی اینکه آیا در سازمان‌ها ...
بیشتر
یکی از مهم‌ترین عوامل درونی سازمان، فرهنگ و فضای آن سازمـان اسـت که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اگر سازمان در دو عامـل فرهنگ و فضا ضعف داشته باشد، به‌طور یقین نمی‌تواند خود را به حد مطلوب برسانـد. تاریـخ نشان میدهد موفقیت عملکرد هر سازمانی به‌طور معناداری تحت تأثیر فرهنگ سازمانی آن قرار می‌گیـرد. لذا بررسی اینکه آیا در سازمان‌ها از ویژگی‌های سیزده‌گانه فرهنگ سازمانی شامل: هویت، تعهد، ثبات، رفتار، وظایف، کنترل، هماهنگی، ابتکار فردی، مسئولیت‌پذیری، هدایت و سرپرستی، انسجام، حمایت مدیریتی و ارتباطات، درک مثبتی وجود دارد یا خیر؟، هدف اصلی این پژوهش است تا با استفاده از فرضیه‌ای تحت عنوان «وجود ارتباط آماریِ معنی‌دار بین ویژگی‌های فرهنگ سازمانی در سازمان‌ها» مورد بررسی قرار گیرد. با استفاده از پرسشنامه‌های ویژگی‌های فرهنگ سازمانی در نمونه‌های قابل دسترس جامعه آماری این بررسی شامل مدیران، کارشناسان و کارگران شرکت‌های کوچک تولید‌کننده قطعات صنعتی شهر تبریز، بیشترین امتیاز در بُعد ابتکار فردی و کمترین امتیاز در بُعد حمایت مدیریتی حاصل شد که نتایج ضریب همبستگی علاوه بر وجود همبستگی مثبت، ارتباط معنی‌داری را بین ویژگی‌های اصلی فرهنگ سازمانیِ مورد ارزیابی نشان داد. همچنین تحلیل واریانس ویژگی‌های فرهنگ سازمانی در بخش‌های مختلف سازمانی مربوط به درک کارکنان بخش‌های مختلف سازمانی نشان داد اختلاف معنی‌داری بین درک مدیران و کارشناسان از ویژگی‌های مذکور وجود ندارد اما در این رابطه، اختلاف معنی‌داری بین درک کارکنان نسبت به این ویژگی‌ها وجود دارد.
مطالعات فرهنگی
ناهید شهیدی؛ اشکان رحمانی؛ ساسان سامانیان؛ سید علی اکبر سیدی
چکیده
آداب و آئین‌های مردم استان گیلان، جزئی از هویت و میراث ناملموس آنها میباشد که در این مقاله میتوان آنها را در دو حوزهٔ سوگواری و بزم بررسی کرد. منسوجات همواره میتواند کاربردهای متفاوتی در این آئین‌ها داشته باشد که مطالعه منسوجات در آئین‌های استان کارکرد آن را مشخص می‌‌نماید. تعداد 1480 اثر در فهرست میراث فرهنگی ناملموس ثبت ...
بیشتر
آداب و آئین‌های مردم استان گیلان، جزئی از هویت و میراث ناملموس آنها میباشد که در این مقاله میتوان آنها را در دو حوزهٔ سوگواری و بزم بررسی کرد. منسوجات همواره میتواند کاربردهای متفاوتی در این آئین‌ها داشته باشد که مطالعه منسوجات در آئین‌های استان کارکرد آن را مشخص می‌‌نماید. تعداد 1480 اثر در فهرست میراث فرهنگی ناملموس ثبت ملی شده است که تعداد 55 اثر از آن مربوط به استان گیلان است. هفت مورد از آئین‌های ثبت‌شده، که منسوجات در آنها کاربرد دارد، به‌عنوان جامعه آماری پژوهش، مورد مطالعه قرار گرفته است. سه مورد از آنها در حوزه آئین‌های سوگواری و چهار مورد در حوزه آئین‌های بزم میباشد. این مقاله در پی پاسخ به چگونگی کارکرد منسوجات در آئین‌های سوگواری و بزم ثبت شده در فهرست میراث فرهنگی ناملموس استان گیلان میباشد. برای رسیدن به این هدف، ابتدا نوع منسوجات، رنگ، کاربرد، هدف و نحوه استفاده از منسوجات به‌عنوان متغیرهای پژوهش تعیین شده، سپس به روش کتابخانه‌ای و میدانی متغیرها در جامعه آماری بررسی شده است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی تحلیلی میباشد. نتایج پژوهش نشان میدهد که منسوجات در آئین‌های سوگواری برای حاجت گرفتن و به‌عنوان پوشش، استفاده می‌شود. همچنین از منسوجات در آئین‌های بزم به شکل‌های مختلف استفاده می‌شود: برای گدایی آئینی، وجه تمایز، پوشش، یادآوری، پیشکش، خبررسانی، مانع بدخواهی، به مراد رسیدن، هدیه، تزئین، محل نگهداری چیزی و همچنین به‌عنوان پاداش.
یحیی مدرسی
چکیده
بازتاب تحولات اجتماعی در زبان، یکی از مباحث مورد توجه زبان شناسان اجتماعی، جامعه شناسان زبان و انسان‌شناسان زبان است. نوشتار حاضر، به بررسی پی‌آمدهای زبانی دو تحول بزرگ در دهه های اخیر، یعنی شکل‌گیری اتحادیه اروپا و فروپاشی اتحاد شوروی می پردازد. این بررسی نشان می دهد که این تحولات و پی‌آمدهای زبانی آنها به طور کلی در دو جهت متفاوت ...
بیشتر
بازتاب تحولات اجتماعی در زبان، یکی از مباحث مورد توجه زبان شناسان اجتماعی، جامعه شناسان زبان و انسان‌شناسان زبان است. نوشتار حاضر، به بررسی پی‌آمدهای زبانی دو تحول بزرگ در دهه های اخیر، یعنی شکل‌گیری اتحادیه اروپا و فروپاشی اتحاد شوروی می پردازد. این بررسی نشان می دهد که این تحولات و پی‌آمدهای زبانی آنها به طور کلی در دو جهت متفاوت یعنی همگرایی و واگرایی سیر میکند. فروپاشی شوروی، واگرایی وتکثر زبانی، ارتقاء جایگاه زبانهای بومی و ملی در جمهوریهای تازه استقلال یافته، کاهش قدرت، اعتبار و نفوذ زبان روسی در این کشورها را در پی داشت. شکل‌گیری اتحادیه اروپا، به نوعی همگرایی زبانی، یعنی ارتقا جایگاه برخی زبانهای دارای پشتوانه قدرت و گسترش حوزه کاربردی آنها، و نیز تنزل جایگاه برخی زبانهای کوچکتر و اقلیت منتهی می‌شود. در این بررسی هم چنین نشان میدهد که دو تحول مورد بررسی، در دو جهت متفاوت (هم گرایی و واگرایی) حرکت می کنند، اما به نظر می‌رسد دستکم یک پیآمد زبانی مشترک نیز دارند و آن ارتقا منزلت، جایگاه و اعتبار زبان انگلیسی و گسترش قلمرو کاربردی آن است.
علیرضا دهقان
چکیده
در دو دهۀ اخیر، با در نظر گرفتن گسترش زیاد ارتباطات راه دور تغییرات فراوانی در درک و دریافت افراد از مکان به وجود آمده است. این تغییرات، تجربۀ توریسم را نیز در بر‌می‌گیرد؛ چراکه مکان چه در شکل واقعی و چه در شکل مجازی‌اش، عنصری کلیدی در توریسم است. مقالۀ فعلی در صدد است نشان دهد که تجربۀ توریسم در جهانِ نسبتاً مجازی شدۀ کنونی یا، چنانکه ...
بیشتر
در دو دهۀ اخیر، با در نظر گرفتن گسترش زیاد ارتباطات راه دور تغییرات فراوانی در درک و دریافت افراد از مکان به وجود آمده است. این تغییرات، تجربۀ توریسم را نیز در بر‌می‌گیرد؛ چراکه مکان چه در شکل واقعی و چه در شکل مجازی‌اش، عنصری کلیدی در توریسم است. مقالۀ فعلی در صدد است نشان دهد که تجربۀ توریسم در جهانِ نسبتاً مجازی شدۀ کنونی یا، چنانکه بعضی نویسندگان گفتهاند، وضعیت دو جهانی شده چگونه صورت می‌گیرد؟
حجت الله ایوبی
چکیده
سینما اثرگذارترین ابزار فرهنگی در روزگار کنونی است. هنر هفتم فرهنگ را نخست، به تماشاخانهها و سپس، از راه تلویزیون و ابزارهای نوین دیداری و شنیداری، به خانههای مردم کشاند. شاید به همین دلیل، آندره مالرو توجهی ویژه به سینما داشت و آن را راهی کوتاه برای مردمی کردن فرهنگ و دستیابی به دموکراسی فرهنگی می‌دانست. سینما در فرانسه، از روزگار ...
بیشتر
سینما اثرگذارترین ابزار فرهنگی در روزگار کنونی است. هنر هفتم فرهنگ را نخست، به تماشاخانهها و سپس، از راه تلویزیون و ابزارهای نوین دیداری و شنیداری، به خانههای مردم کشاند. شاید به همین دلیل، آندره مالرو توجهی ویژه به سینما داشت و آن را راهی کوتاه برای مردمی کردن فرهنگ و دستیابی به دموکراسی فرهنگی می‌دانست. سینما در فرانسه، از روزگار تولدش، شتابان پیش رفت و تا پیش از جنگ دوم جهانی، سینمای برتر جهان بود. اما از روزگاری که پای آمریکاییها به این عرصه باز شد، با استفاده از ابزارهای نو و سرمایهگذاریهای کلان، صنعت سینما در این دیار، پرشتاب پیش رفت و به هماوردی جدی برای سینمای فرانسه تبدیل شد. در این نبرد نابرابر، سینمای فرانسه به یاری دولت نیازمند بود و بهتنهایی، تاب ایستادگی در برابر این هجوم همهجانبه را نداشت. دولت از آغاز، با دو هدف به عرصه سینما وارد شد: یاری رساندن به سینمای فرهنگی و هنری در برابر فیلم‌های تجاری، و ایستادگی در برابر سینمای آمریکایی برای دفاع از نوعی تنوع فرهنگی که فرانسویها خود را پیشاهنگ دفاع از آن میدانستند. در این نوشتار، راهکار فرانسویها را برای رسیدن به این دو هدف بررسی کرده‌ایم. این رویکرد فرانسوی برخاسته از مسئلهای است که دلمشغولی سینمای ایرانی نیز به شمار میآید. روابط دولت و سینما در فرانسه، ممکن است علاقه سیاستگذران فرهنگی کشور ما را نیز به خود جلب کند.
اعظم راودراد؛ مهدی منتظرقائم؛ پریسا سرکاراتی
چکیده
در این مقاله به بررسی نحوه تفسیر زنان از بازنمایی هویت زنانه مجموعه‌های تلویزیونی پرداخته شده است. این مقاله نسبت به تعمیم دادن پ‍‍ژوهش‌هایی که مجموعه‌های داستانی را در بازتولید نقش همسری و مادری در زنان مؤثر می‌دانند، رویکردی انتقادی دارد و می‌کوشد با استفاده از مدل «رمزگذاری و رمزگشایی» استوارت هال، به بررسی این موضوع ...
بیشتر
در این مقاله به بررسی نحوه تفسیر زنان از بازنمایی هویت زنانه مجموعه‌های تلویزیونی پرداخته شده است. این مقاله نسبت به تعمیم دادن پ‍‍ژوهش‌هایی که مجموعه‌های داستانی را در بازتولید نقش همسری و مادری در زنان مؤثر می‌دانند، رویکردی انتقادی دارد و می‌کوشد با استفاده از مدل «رمزگذاری و رمزگشایی» استوارت هال، به بررسی این موضوع بپردازد که مخاطبان زن با توجه به آنکه ویژگی‌های متفاوتی از نظر اشتغال، تأهل و میزان تحصیلات دارند، چگونه نسبت به محتوای مجموعه‌های تلویزیونی که سعی در بازتولید هویت زن خانهدار دارند، به خوانشی متضاد با اهداف این مجموعهها میپردازند.
مسعود کوثری؛ احسان شاقاسمی
چکیده
نظریه‌پردازان ارتباطات مدت‌هاست از یکسویه بودن رسانه‌های جمعی انتقاد کرده و مخاطبان را تا اندازه زیادی منفعل دانسته‌اند. آنان راه‌حل خروج از این انفعال را دوسویه کردن ارتباط رسانه و مخاطب و به عبارت دیگر افزایش تعاملی‌بودن رسانه‌ها دانسته‌اند. اگرچه تلفن نخستین وسیله ارتباطی کاملاً تعاملی بود، اما تا پیدایش رسانه‌های نوین ...
بیشتر
نظریه‌پردازان ارتباطات مدت‌هاست از یکسویه بودن رسانه‌های جمعی انتقاد کرده و مخاطبان را تا اندازه زیادی منفعل دانسته‌اند. آنان راه‌حل خروج از این انفعال را دوسویه کردن ارتباط رسانه و مخاطب و به عبارت دیگر افزایش تعاملی‌بودن رسانه‌ها دانسته‌اند. اگرچه تلفن نخستین وسیله ارتباطی کاملاً تعاملی بود، اما تا پیدایش رسانه‌های نوین ارتباطی و اطلاعاتی که میزان تعاملی‌بودن در آنها زیاد است، باید انتظار می‌کشیدیم. بااین‌همه، میزان تعاملی‌بودن در همه رسانه‌های نوین به یک اندازه نیست یا تعاملی‌بودن در آنها (در ساخت یک سایت اینترنتی یا بازی رایانه‌ای) به یک اندازه رعایت نشده است؛ بنابراین نیاز به انجام تحقیقاتی درباره میزان تعاملی‌بودن رسانه‌های نوین و تقویت این ویژگی در آنهاست. تعامل نیز نظیر سایر واژگان علم ارتباطات، دارای تعاریف متعددی است و جنبه‌های مختلفی از رابطه کاربر ـ رسانه را شامل می‌شود. آنچه در مورد تعامل باید مورد توجه قرار گیرد، ویژگی چندبُعدی بودن آن است. کیوسیس (2002) مدلی را ارائه میکند که در آن به جنبه‌های مختلف فنی، اجتماعی و ادراکی تعامل توجه شده است. به دیگر بیان، تعامل نه‌تنها به ویژگی‌های فنی رسانه و زمینه ارتباطی آن مربوط می‌شود، بلکه ادراک مخاطب (کاربر) نیز در آن بسیار مهم است. بازی‌های ویدئویی ـ رایانه‌ای یکی از بارزترین مصداق‌های تعاملی‌بودن در میان رسانه‌های نوین هستند. بااین‌حال، رعایت تعاملی‌بودن در همه بازی‌ها به یک اندازه نیست. هدف از تحقیق حاضر بررسی میزان تعاملی‌بودن در یکی از بازی‌های رایانه‌ای پُرفروش به نام «فراخوانی به خدمت» است. پرسش‌های اصلی مقاله عبارتند از: 1) چگونه میتوان تعریف عملی مناسبی از ابعاد سه‌گانه تعاملی‌بودن برای بررسی بازی‌های رایانه‌ای ارائه کرد؟ 2) بازی «فراخوانی به خدمت» تا چه اندازه از این ویژگی‌ها برخوردار است.
کیوان زاهدی
چکیده
این مقاله هدفی دو گانه دارد: هم به بررسی دیدگاه‌های متأخر درباره رابطه میان زبان، تفکر و فرهنگ می‌پردازد و هم به ارائه راهکاری نوین در قالب طرحی جدید بر پایه آخرین دستاوردهای رویکرد کمینه گرا می‌انجامد. محورهای اصلی برای بررسی دیدگاه‌ها و برهان‌ها به صورت تمایزاتی سه گانه ارائه می‌شود: 1- تمایز میان نگرش‌های مبتنی بر وجود رابطه ...
بیشتر
این مقاله هدفی دو گانه دارد: هم به بررسی دیدگاه‌های متأخر درباره رابطه میان زبان، تفکر و فرهنگ می‌پردازد و هم به ارائه راهکاری نوین در قالب طرحی جدید بر پایه آخرین دستاوردهای رویکرد کمینه گرا می‌انجامد. محورهای اصلی برای بررسی دیدگاه‌ها و برهان‌ها به صورت تمایزاتی سه گانه ارائه می‌شود: 1- تمایز میان نگرش‌های مبتنی بر وجود رابطه میان فرهنگ و زبان، در مقابل نگرش مبتنی بر نبودن رابطه میان این دو؛ 2- تمایز میان نگرش همسازی ـ فراگشتی، در مقابل نگرش دگرسازی زبان؛ 3- تمایز میان نگرش انگیختگی اجتماعی ـ ارتباطی زبان در مقابل انگیختگی زیستی ـ ژنتیکی. فرضیه اصلی این پژوهش در بخش راهکار نوین خود آن است که با در نظر گرفتن آنچه برنامه کمینه گرا به ویژه آنچه از سال 2000، به این سو ارائه کرده است، امکان تأثیرگذاری زبان بر تفکر و رمزگذاری فرهنگ در زبان و همچنین تأثیرپذیری زبان از فرهنگ که تحت عنوان قوم ـ نحو شناخته می‌شود، در عین مفروض دانستن شالوده زیستی ـ ژنتیکی میسر است. از این منظر، کارکرد اصلی زبان نه ایجاد ارتباط است و نه بیان تفکر، بلکه نقش اصلی و دلیل وجودی آن اتصال سامانههای شناختی و اجتماعی- فرهنگی به یکدیگر است.
حمید عبداللهیان
چکیده
این مقاله می‌خواهد به نقش زبان و تنوع زبانی و فرهنگی از بعد معرفت‌شناسی بپردازد. از این رو، با طرح این که ارتباطات بین‌فرهنگی در فرآیند تکوین علمی خود به دلیل غیر‌ارتدوکسی بودن، در چمبرۀ تعیین موضوع، نظریه و روش قرار‌دارند، نشان میدهد که در این مرحله از تکوین حداقل به تعیین یک امر نیاز دارند؛ ماهیّت مسئله در ارتباطات بین‌فرهنگی ...
بیشتر
این مقاله می‌خواهد به نقش زبان و تنوع زبانی و فرهنگی از بعد معرفت‌شناسی بپردازد. از این رو، با طرح این که ارتباطات بین‌فرهنگی در فرآیند تکوین علمی خود به دلیل غیر‌ارتدوکسی بودن، در چمبرۀ تعیین موضوع، نظریه و روش قرار‌دارند، نشان میدهد که در این مرحله از تکوین حداقل به تعیین یک امر نیاز دارند؛ ماهیّت مسئله در ارتباطات بین‌فرهنگی چیست؟ شکل‌گیری کلیّت ارتباطات بین‌فرهنگی یک پروژۀ زمانمند است که پرداختن به آن در یک مقاله میّسر نیست. بر این اساس، ادعای مقاله این است که با روشن شدن ماهیّت مسئله در ارتباطات بین‌فرهنگی و نشان دادن راه‌های جستجو، راه حلّ مسئله، قالب علمی، قالب‌های الگویی و ملاحظات روش‌شناسانۀ آن نیز قابل تعیین و تشخیص خواهند بود. بدین منظور، مقاله با استفاده از روش‌شناسی ترکیبی اسنادی، مرور تاریخی و مصاحبه‌های عمقی نشان‌می‌دهد که مسئله در ارتباطات بین‌فرهنگی و حلّ آن، مستلزم رعایت نکاتی روش‌شناسی است که پیش از آنکه در آموزه‌های کلاسیک دانشگاهی موجود باشد، در موضع معرفت شناختی و حلّاجی فردیِ محقق نهفته است. بنابراین، در این مقاله بر برتری زبان و نشانه‌ها بر شکل‌گیری و حلّ مسئله در ارتباطات بین‌فرهنگی برای تحقق ارتباط مؤثّر بین افراد در جوامع جدید تآکید می‌کنیم. مقاله سه دوره را در تاریخ تکوین علوم اجتماعی از هم متمایز میکند: 1- دورۀ اولیه از زمان کنت تا جنگ جهانی دوم، 2- دورۀ دوم که از جنگ جهانی دوم تا اواسط دهۀ 1980 میلادی (1360 شمسی) ادامه یافت و 3- دورۀ سوم که از اواسط دهۀ 1980 میلادی که تاکنون ادامه دارد. در دورۀ اول، شکل‌گیری ارتباطات بین‌فرهنگی ابتدا در حوزۀ سنت علوم اجتماعی و برای شناخت مکان سازوکارهای تفاوت و قوم‌مداری و یافتن راه‌های سلطۀ استعماری صورت‌گرفت. در دورۀ دوم، تأثیر تفکّر مدرن در نظریهپردازی در حوزه همسان‌سازی اقتصادی جوامع متبلور شد، اما در دورۀ سوم رشد اولویت های فردی و جمعی اهمیّت یافته است. به‌عبارت دیگر، اکنون مسئله این است که چگونه باید میان انتظارات فردی و نیازهای زندگی جمعی و فراملی سازگاری ایجاد کرد. در این مقاله بر دورۀ سوم تأکید می‌کنیم و نشان می‌دهیم که مسئله در ارتباطات بین‌فرهنگی از برآیند الف- سرخورگی‌های علمی- الگویی دورۀ مدرن، ب- ملاحظات تجربه محلّی، ج- نسبت با انتظارات فراملی و د- کنش متقابل با رسانه‌های جدید به ویژه اینترنت شکل می‌گیرد. تجارب این بحث نظری-روش‌شناختی را از کار در حوزۀ ایران به‌دست آوریم و در بسط بحث به‌کار می‌بریم.
حجت‌الله ایوبی
چکیده
حق تألیف در عرصه فرهنگ و هنر آغاز شد. از آغاز در این عرصه دو رویکرد شکل گرفت: رویکردی تجاری و اقتصادی که بیشتر دلمشغولِ حق تهیه‌کنندگان و سرمایه‌گذاران است و رویکرد دیگری که نگران حق مؤلف و پدیدآورنده اثر است. رویکرد نخست ریشه در کشورهای آنگلوساکسون دارد و رویکردی فرهنگی برخاسته از فرانسه است. با توسعه تولیدهای رایانه‌ای به‌ویژه ...
بیشتر
حق تألیف در عرصه فرهنگ و هنر آغاز شد. از آغاز در این عرصه دو رویکرد شکل گرفت: رویکردی تجاری و اقتصادی که بیشتر دلمشغولِ حق تهیه‌کنندگان و سرمایه‌گذاران است و رویکرد دیگری که نگران حق مؤلف و پدیدآورنده اثر است. رویکرد نخست ریشه در کشورهای آنگلوساکسون دارد و رویکردی فرهنگی برخاسته از فرانسه است. با توسعه تولیدهای رایانه‌ای به‌ویژه نرم‌افزارها و بازی‌های رایانه‌ای و با جدا شدن بازار نرمافزار از سختافزار، تکثیرهای غیرقانونی و دزدیهایی که میتوان آنها را «دزدیهای مخملی» نامید، جامعه جهانی برای حفظ حقوق پدیدآورندگان این کالاهای علمی و فرهنگی، دست به کار شد. در این مقاله راهکارهای رویارویی با این خطر بررسی و چالشهای داخلی و بینالمللی قوانین مربوط به حق تألیف در این عرصه بررسی می‌شود. چالشهای موجود در این عرصه و بررسی نقاط قوت و ضعف رویکرد‌های گوناگون، برای مسائل موجود در دستورکار حق مؤلف در کشورمان مفید باشد.
محمود شهابی؛ مجتبی جهانگردی
چکیده
مقاله حاضر به دو پرسش اساسی پاسخ می دهد: الگوهای استفاده از تلویزیون های ماهواره ای فارسی زبان در میان مخاطبان تهرانی کدامند؟ منشا یا خاستگاه اجتماعی این الگوها کدامند؟ برای پاسخ گویی به این سوالات از سنت پژوهشی « استفاده و رضامندی رسانه ای» با رویکردی ساختاری- فرهنگی استفاده شد. اعضای نمونه تحقیق (400 بیننده تلویزیون های ماهواره ...
بیشتر
مقاله حاضر به دو پرسش اساسی پاسخ می دهد: الگوهای استفاده از تلویزیون های ماهواره ای فارسی زبان در میان مخاطبان تهرانی کدامند؟ منشا یا خاستگاه اجتماعی این الگوها کدامند؟ برای پاسخ گویی به این سوالات از سنت پژوهشی « استفاده و رضامندی رسانه ای» با رویکردی ساختاری- فرهنگی استفاده شد. اعضای نمونه تحقیق (400 بیننده تلویزیون های ماهواره ای) بر اساس روش نمونه گیری گلوله برفی در شهر تهران انتخاب شدند. تحلیل عاملی انجام شده بر روی 60 نوع انگیزه یا دلیل برای استفاده از این تلویزیون ها به شناسایی 10 عامل منجر شد. آزمون همبستگی عامل های بدست آمده (به عنوان متغیر های وابسته) با متغیرهای مستقل نشان داد که مفهوم پردازی «بلاملر» یعنی مفهوم تاثیرات هنجاری ناشی از فرایند جامعه پذیری و مفهوم فرصت های زندگی توزیع شده به لحاظ اجتماعی که منجر به استفاده مکمل یا جبرانی از رسانه ها می شود به خوبی الگوهای استفاده از تلویزیون های ماهواره ای فارسی زبان در تهران را توضیح می دهد. بر این اساس افراد مختلف با نقش های مختلف به این تلویزیون ها روی می آورند و از آن ها برای مقاصد مختلفی استفاده می کنند. همچنین الگوی غالب استفاده از این تلویزیون ها به تسهیل یا تکمیل ارتباطات و پیوندهای اجتماعی مربوط می شود تا به جبران این ارتباطات و پیوندها.
